επετέλεσαν τούτο αυτή τε και αι δύο έτεραι Μοναί (Βαζελώνος και Περιστερεώτα), αποδεικνύει η εν τη περιοχή εκάστης αυτών διατήρησις ακμαίας της Ορθοδόξου Χριστιανικής θρησκείας...
Ότε προ δύο αιώνων πολλοί χριστιανοί, κατά μυριάδας όλας αριθμούμενοι, ηναγκάσθησαν να μεταβάλωσι την θρησκείαν αυτών, ιδίως εν αποκέντροις μέρεσιν οικούντες, ως οι του Όφεως καί της Ριζούντος, τα τρία ταύτα Μοναστήρια του Πόντου επετέλεσαν μεγάλα και πολλού λόγου άξια κατορθώματα, αναδειχθέντα σωτήρια και παρήγορα κέντρα, υποβαστάζοντα καί υποστηρίζοντα τας κλονιζομένας θρησκευτικάς πεποιθήσεις των πέριξ, κέντρα, εν οις οι κρυφίως τον Χριστόν λατρεύοντες εβάπτιζον τα τέκνα αυτών, μετελάμβανον των αχράντων μυστηρίων καί επετέλουν πάσας τας θρησκευτικάς τελετάς αυτών. Οι Πατέρες των Μοναστηριών τούτων, επισκεπτόμενοι τα χωρία, ηυλόγουν καί ηγίαζον αυτά, φέροντες την παρηγορίαν και την ελπίδα εις τας καρδίας των κατοίκων. Υπέρ τας άλλας δε η Μονή Σουμελά διέλαμψεν εν τη τοιαύτη ευεργετική δράσει. Άνευ αυτής θα ήτο όλως αλλοία η κατάστασις των πέριξ χωρίων».
Παρά τη μονή Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα «έκαστον χωρίον έχει παρά τον Ναόν ιδιαίτερον οίκημα σχολείου, ξύλινον και τούτο, ως εισιν άπασαι αι οικίαι. Μοι βεβαιούσιν εν τη Μονή ότι συγκινητική τυγχάνει η επίδοσις των παίδων των χωρικών εις τα γράμματα, ει καί ένεκα της πενίας και της στενότητος του βίου η φοίτησις εις το σχολείον γίνεται, μόνον όταν επιτρέπωσιν αυτήν αι άλλαι βιωτικαί ασχολίαι. Φοιτώσι δ', εννοείται, αναμίξ άρρενα καί θήλεα. Οι Πατέρες της Μονής πάσαν καταβάλλουσι φροντίδα μετ' επιμελείας και ζήλου υπέρ της πνευματικής καί διανοητικής αναπτύξεως των εμπεπιστευμένων αυτοίς κατοίκων».
Τέλος ο καλός συγγραφεύς μιλώντας για τη μονή Αγίου Ιωάννου Βαζελώνος γράφει: «Ο Χριστιανισμός διεσώθη καί διετηρήθη αλώβητος περί τας τρεις Μονάς του Πόντου. Δια τούτο επαναλαμβάνω να εκδηλώσω καί αύθις τον ανυπόκριτον σεβασμόν μου και να υποδείξω την προς το ράσον του μοναχού οφειλομένην ευγνωμοσύνην του Γένους... Ο περί τας Μονάς Χριστεπώνυμος πληθυσμός συνείθισεν επί γενεάς γενεών, επί πολλάς εκατονταετίας, να θεωρεί τας Μονάς ευεργέτιδας, διότι εις αυτάς ώφειλε την χριστιανωσύνην αυτού, και ν' ατενίζει προς αυτάς μετά βαθυτάτης ευλαβείας».
Πηγή: «Περιήγησις εις τον Πόντον» του Παπαμιχαλόπουλου Ν.Κ.
stratisandriotis.blogspot.com
