1) Μήπως το παιδί μου κάνει χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών; Που μπορώ να απευθυνθώ;
Όταν βλέπω το παιδί μου να αλλάζει και να γίνεται απρόσιτο, η σκέψη μου πηγαίνει αρκετές φορές στα ναρκωτικά. Πως πρέπει να συμπεριφερθώ;
Μιλήστε πρώτα για τις υποψίες και
τους φόβους σας με το σύντροφό σας ή εάν μεγαλώνετε παιδί μόνοι σας, με έναν άνθρωπο της εμπιστοσύνης σας. Προσπαθήστε μέσα από αυτή τη συζήτηση, να βρείτε απάντηση στις παρακάτω ερωτήσεις:α) Μήπως η αλλαγή αυτή συνδέεται με την κρίση της εφηβείας που είναι εξ ορισμού μια περίοδος μεταβολών;β) Πως αντέδρασαν οι δικοί σας γονείς όταν αντιμετωπίζατε τις δυσκολίες της εφηβείας;γ) Μήπως φοβάστε τόσο πολύ για το παιδί σας που βάζετε ιδέες στο νου σας για τα ναρκωτικά χωρίς να υπάρχει πραγματική βάση;
Ίσως με τη συζήτηση αυτή να μπορέσετε να δείτε την κατάσταση πιο ρεαλιστικά και να καθησυχάσετε τον υπερβολικό φόβο. Με μεγαλύτερη προσοχή και κατανόηση ίσως μπορέσετε να στηρίξετε καλύτερα το παιδί σας. Έχει μεγάλη σημασία να κατανοείτε και να παρακολουθείτε τις αλλαγές που συμβαίνουν στο παιδί σας. Τα προβλήματα που μπορούν να οδηγήσουν στην κατάχρηση ουσιών εκδηλώνονται πολύ νωρίτερα. Πρέπει να πάρετε αυτά τα σημάδια στα σοβαρά και να αντιδράσετε αμέσως μετά την εμφάνισή τους.
2) Μήπως είναι πιο εύκολο να συζητήσουμε με τα παιδιά μας όταν έχουμε ήδη στα χέρια μας μια απόδειξη για να στηρίξουμε τις υποψίες μας;
Σε τι μας χρησιμεύει μια απόδειξη που προέρχεται από έλεγχο των συρταριών, του δωματίου, της τσέπης, της αλληλογραφίας, των τηλεφωνημάτων, των χρημάτων εάν δεν υπάρχει εμπιστοσύνη; Εάν χρειάζεται να παίζουμε τον ντετέκτιβ, αυτό είναι ήδη μια απόδειξη ότι δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στην οικογένεια. Πρέπει, λοιπόν, να δούμε τις σχέσεις που υπάρχουν στην οικογένεια. Κάθε «ανακάλυψη» και κάθε συζήτηση που έχουν ως στόχο να επιβεβαιώσουν αυτή την απόδειξη υποσκάπτουν την εμπιστοσύνη. Πολλές φορές πιστεύουμε ότι για να κάνουμε μια σοβαρή συζήτηση με τον έφηβο πρέπει να έχουμε μια απόδειξη στα χέρια μας («…αλλιώς, θα αρνηθεί τα πάντα»). Πίσω από τις αρνήσεις και τα ψέματα του εφήβου κρύβεται συνήθως ένας μεγάλος φόβος και μια βαθιά κρίση. Αναζητώντας μαζί τις αιτίες του φόβου και του ψέματος, μπορεί να δημιουργήσουμε ξανά ένα κλίμα εμπιστοσύνης. Πολύ συχνά, το πρόβλημα της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών λύνεται με αυτό τον τρόπο.
3) Δεν πρέπει λοιπόν η συζήτηση να περιοριστεί υποχρεωτικά στις εξαρτησιογόνες ουσίες;
Η συζήτηση πρέπει να επικεντρωθεί στα προβλήματα της κοινής ζωής μέσα στην οικογένεια. Έτσι θα μάθουμε τα προβλήματα που συναντά το παιδί μας στην ανάπτυξή του. Εάν στην οικογένειά μας είναι φυσικό να συζητάμε για τους κανόνες της κοινής ζωής και για τα προβλήματα που αφορούν τους νέους και τους ενήλικες θα έχουμε περισσότερες πιθανότητες να μάθουμε την πιθανή εμπειρία του παιδιού μας με τις ουσίες και τι σημαίνουν γι αυτό. Εάν υπάρχει κλίμα εμπιστοσύνης στην οικογένεια, θα μπορεί να γίνει συζήτηση μεταξύ γονέων και παιδιών όταν εμφανιστεί πρόβλημα χρήσης ουσιών. Η ύπαρξη ενός τέτοιου κλίματος δεν σημαίνει ότι όλα είναι αρμονικά στην οικογένεια, ότι δεν μπορούν να υπάρχουν συγκρούσεις ή καβγάδες. Στην οικογένεια, πρέπει να μπορούμε να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας, τις αντιθέσεις μας. Η εφηβεία είναι μια περίοδος κρίσης, δύσκολη για όλη την οικογένεια. Είναι μια ευκαιρία να κατανοήσουμε, να λύσουμε και να ξεπεράσουμε τις συγκρούσεις.
4) Εάν το παιδί μου κάνει χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών σε ποιόν να απευθυνθώ; Πρέπει να το καταγγείλω στην αστυνομία;
Σχεδόν σε καμία περίπτωση δεν βοηθάμε το παιδί μας καταγγέλοντάς το στην αστυνομία. Τέτοιου είδους αντίδραση δεν μπορεί να λύσει τα προσωπικά προβλήματα που κρύβονται πίσω από τη χρήση και ταυτόχρονα καταστρέφει οποιαδήποτε σχέση εμπιστοσύνης υπάρχει με το παιδί. Εκτός του ότι μια καταγγελία στην αστυνομία μπορεί να έχει πολύ βαριές επιπτώσεις για το μέλλον του παιδιού, η αστυνομία δεν είναι κατάλληλα εκπαιδευμένη έτσι ώστε να μπορεί να εξασφαλίζει την παραπομπή του σε θεραπευτικό πλαίσιο. Είναι πολύ πιο βοηθητικό και αποτελεσματικό, τόσο για εμάς όσο και για το παιδί μας, να απευθυνθούμε στους ειδικευμένους συμβουλευτικούς σταθμούς.
5) Πρέπει να το συζητήσω με τους καθηγητές του;
Μόνο εάν συμφωνεί το ίδιο το παιδί. Και σε αυτή την περίπτωση το πιο σημαντικό είναι να μην καταστραφεί αλλά αντίθετα να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη. Η συζήτηση με τον καθηγητή θα πρέπει να έχει ως στόχο να βοηθήσει το ίδιο το παιδί. Η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών είναι ένα σύμπτωμα που υποδηλώνει την ύπαρξη προβλημάτων. Δεν είναι δυνατόν τα προβλήματα αυτά να μην έχουν γίνει φανερά και στο σχολείο.
6) Με τους συγγενείς και τους γνωστούς;
Θα πρέπει να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε κατ αρχήν για ποιο λόγο θέλουμε να μιλήσουμε με τους συγγενείς και τους γνωστούς μας. Είναι για το καλό το δικό μας και του παιδιού μας; Τι είναι αυτό που επιθυμούμε; Να ξαλαφρώσουμε και να ανακουφιστούμε; Ή μήπως περιμένουμε μια θεραπευτική βοήθεια; Συνήθως, βέβαια, όταν μοιραζόμαστε με κάποιους άλλους το πρόβλημα αυτό μας ανακουφίζει. Είναι όμως πιθανό να έρθουμε σε ακόμα πιο δύσκολη θέση, αφού κανείς εκτός από κάποιο ειδικό δεν ξέρει τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουμε.
7) Μήπως πρέπει να απευθυνθώ σε έναν ειδικό ή σε ένα συμβουλευτικό σταθμό;
Εάν νιώσουμε ότι χρειαζόμαστε βοήθεια, δε θα πρέπει να διστάσουμε να έρθουμε σε επαφή με ένα συμβουλευτικό σταθμό. Εκεί, μέσα σε ένα κλίμα εμπιστοσύνης και εχεμύθειας μπορεί ο κάθε ενδιαφερόμενος να μοιραστεί τις επιθυμίες και τους φόβους του και να βοηθηθεί από εξειδικευμένο προσωπικό. Για περισσότερες πληροφορίες, σχετικά με τις υπάρχουσες υπηρεσίες συμβουλευτικής και θεραπείας, απευθυνθείτε στην Τηλεφωνική Γραμμή SOS του ΟΚΑΝΑ 1031.
Οι ενδείξεις που πρέπει να πάρετε στα σοβαρά
Οι απότομες και αδικαιολόγητες αλλαγές στη συμπεριφορά ενός παιδιού, μπορεί να αποτελούν «σημάδια» εμπλοκής του με τα ναρκωτικά. Είναι πιθανό όμως οι αλλαγές αυτές να αποτελούν και φυσιολογικές διαστάσεις της πορείας αυτονόμησης και ενηλικίωσής του. Ας μην προχωρήσουμε λοιπόν σε βιαστικά συμπεράσματα. Ας δώσουμε την απαραίτητη σημασία στις αλλαγές που συμβαίνουν στο παιδί και ας διαθέσουμε χρόνο να κουβεντιάσουμε μαζί του για ό,τι το απασχολεί.
Ακολουθούν κάποια «σημάδια» που καλό θα ήταν να προσέξουμε:
α) Απότομες αλλαγές στη διάθεση, ένταση, νεύρα, απομόνωσηβ) Επιθετική συμπεριφορά, αρνητικές/βίαιες αντιδράσειςγ) Αντίδραση στις δύσκολες καταστάσεις με οργή, με φυγή ή με κρίσεις απογοήτευσηςδ) Αδιαφορία για τη ζωή/σκέψεις για αυτοκτονίαε) Ψέματα ή τάση να αποκρύπτονται πράγματαστ) Ξαφνική απώλεια ενδιαφέροντος για το σχολείο, μείωση της απόδοσης στα μαθήματα, αδικαιολόγητες απουσίεςζ) Απώλεια ενδιαφέροντος για σπορ ή άλλες δραστηριότητεςη) Αλλαγές στην εξωτερική εμφάνισηθ) Αλλαγή στις παρέες, διακοπή μακροχρόνιας φιλίαςι) Τηλεφωνήματα από αγνώστουςια) Χρήματα ή αντικείμενα που χάνονται από το σπίτιιβ) Περίεργες συνήθειες στον ύπνο: περισσότερες ώρες ύπνου ή δυσκολία να κοιμηθεί το βράδυιγ) Κόκκινα μάτια, απότομη απώλεια βάρους, αδικαιολόγητοι εμετοί, διάρροιες, έλλειψη καθαριότηταςιδ) Αλουμινόχαρτο, κομμένα καλαμάκια, μαυρισμένα κουτάλια
Αν αρκετά από τα παραπάνω «σημάδια» και ενδείξεις εμφανίζονται αδικαιολόγητα στο παιδί σας, μην αγνοήσετε την ύπαρξή τους. Ακόμη και αν δεν σηματοδοτούν την εμπλοκή του παιδιού με τα ναρκωτικά, δείχνουν ότι έχει ανάγκη τη βοήθεια και την υποστήριξή σας. Αν χρειαστεί συμβουλευτείτε έναν ειδικό.
