Φωτογραφίες: Νικόλαος Μαγγίνας
Τῇ συμμετοχῇ ἱκανοῦ ἀριθμοῦ πιστῶν καί τῶν ἐλλογίμων ἐκπροσώπων τοῦ ὁμογενοῦς ἐκπαιδευτικοῦ κόσμου, ἑωρτάσθη ἐν τοῖς Πατριαρχείοις ἡ παλαιόθεν καθιερωμένη ἑορτή τῶν Γραμμάτων, ἐπί τῇ ἱερᾷ μνήμῃ τῶν ἐν ἁγίοις Πατέρων ἡμῶν Μεγάλων Ἱεραρχῶν καί Οἰκουμενικῶν Διδασκάλων, Βασιλείου
τοῦ Μεγάλου, Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καί Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου.
Ἡ Α. Θ. Παναγιότης, ὁ Πατριάρχης, ἐχοροστάτησεν ἐν τῷ Π. Πατριαρχικῷ Ναῷ κατά τόν Ἑσπερινόν τῆς παραμονῆς, Σαββάτου, 29ης Ἰανουαρίου, καί κατά τήν Θείαν Λειτουργίαν τῆς ἑορτῆς, τήν Κυριακήν, 30ήν Ἰανουαρίου, ἐν συγχοροστασίᾳ μετά τῶν Σεβ. Μητροπολιτῶν Γέροντος Χαλκηδόνος κ. Ἀθανασίου, Γέροντος Δέρκων κ. Κωνσταντίνου, Θεοδωρουπόλεως κ. Γερμανοῦ, Ἴμβρου καί Τενέδου κ. Κυρίλλου, Πριγκηποννήσων κ. Ἰακώβου, Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνος, Μύρων κ. Χρυσοστόμου, Μοσχονησίων κ. Ἀποστόλου καί Ἰκονίου κ. Θεολήπτου.
Τόν Θεῖον Λόγον ἐκήρυξεν ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Σεβαστείας κ. Δημήτριος.
Παρέστησαν συμπροσευχόμενοι ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Πέργης κ. Εὐάγγελος, οἱ Ἐντιμ. κ.κ. Βασίλειος Μπορνόβας, Γενικός Πρόξενος τῆς Ἑλλάδος ἐνταῦθα, Ἀθανάσιος Ἀστρακᾶς, Πρόξενος αὐτῆς, Ἄρχοντες Ὀφφικιάλοι τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μ. Ἐκκλησίας, ἡ Ἐφορεία μετά τῆς Λυκειάρχου, Καθηγητῶν καί μαθητῶν τῆς Πατριαρχικῆς Μεγάλης τοῦ Γένους Σχολῆς, αἱ Ἐφορεῖαι τῶν λοιπῶν Λυκείων, μετά Λυκειαρχῶν, Καθηγητῶν καί μαθητῶν αὐτῶν, ὡς καί Διευ- θυνταί μετά Διδασκάλων καί μαθητῶν τῶν Σχολῶν τῆς Πρωτοβαθμίου ἐκπαιδεύσεως τῆς ὁμογενείας ἡμῶν.
Μετά τό πέρας τῆς Θείας Λειτουργίας, ὁ Πατριάρχης ἐτέλεσε τό εἰθισμένον Τρισάγιον ὑπέρ ἀναπαύσεως τῶν ψυχῶν τῶν μακαρίων καί ἀειμνήστων Ἱδρυτῶν, Εὐεργετῶν, Ἐφόρων, Σχολαρχῶν, Καθηγητῶν, Διδασκάλων, Ἐπιμελητῶν καί μαθητῶν τῆς Πατριαρχικῆς Μεγάλης τοῦ Γένους Σχολῆς, εἰς τό τέλος τοῦ ὁποίου Οὗτος ηὐλόγησε τά ὑπό μαθητῶν τῆς Σχολῆς προσαχθέντα κόλλυβα.
Ἐπηκολούθησεν ἡ ἐπίσημος δεξίωσις ἐν τῇ Αἰθούσῃ τοῦ Θρόνου τῶν Πατριαρχείων, καθ’ἥν ὡμίλησαν ὁ Ἐντιμολ. κ. Στέφανος Μπαϊράμογλου, Ἄρχων Καστρίνσιος τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μ. Ἐκκλησίας καί Πρόεδρος τῆς Ἐφορείας τῆς Πατριαρχικῆς Μεγάλης τοῦ Γένους Σχολῆς, ὁ ὅν παρουσίασεν εἰς τούς παρόντας ὁ Πατριάρχης Ἐξοχ. κ. Ἀλέξιος Τσίπρας, Βουλευτής Α’ Ἀθηνῶν-Πρόεδρος τοῦ Συνασπισμοῦ Ριζοσπαστικῆς Ἀριστερᾶς «ΣΥΡΙΖΑ» καί τοῦ Συνασπισμοῦ τῆς Ἀριστερᾶς τῶν Κινημάτων καί τῆς Οἰκολογίας, ἐξάρας τήν οἰκουμενικήν ἀποστολήν τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, καί κατέκλεισεν ὁ Πατριάρχης.
Ὁμιλία τῆς Α.Θ.Παναγιότητος,
τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου
εἰς τήν ἑορτήν τῶν Γραμμάτων
(30 Ἰανουαρίου 2011)
Ἱερώτατοι ἀδελφοί Ἀρχιερεῖς,
Ἐντιμότατε κύριε Γενικέ Πρόξενε,
Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες,
Ἐλλογιμώτατοι ἐκπαιδευτικοί,
Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά!
«Ὅς ἄν ποιήσῃ καί διδάξῃ, οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 5, 19).
τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου
εἰς τήν ἑορτήν τῶν Γραμμάτων
(30 Ἰανουαρίου 2011)
Ἱερώτατοι ἀδελφοί Ἀρχιερεῖς,
Ἐντιμότατε κύριε Γενικέ Πρόξενε,
Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες,
Ἐλλογιμώτατοι ἐκπαιδευτικοί,
Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά!
«Ὅς ἄν ποιήσῃ καί διδάξῃ, οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 5, 19).
Σήμερον ἑορτάζομεν διπλῆν πνευματικήν ἑορτήν. Τιμῶμεν τήν μνήμην τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καί Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Ταὐτοχρόνως ἀφιερώνομεν τόν συνεορτασμόν των εἰς τήν τιμήν τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων καί τῆς παιδείας τοῦ Γένους ἡμῶν. Ἡ Πρωτόθρονος Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἐλαμπρύνθη μέ τήν Πατριαρχικήν ποιμαντορίαν δύο ἐκ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν,Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καί Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, καί ἐπί σειράν αἰώνων ὑπῆρξεν ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία περιούσιος προστάτις τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων καί δή καί εἰς καιρούς δουλείας τοῦ Γένους ἡμῶν.
Δι᾿ ὅ αἰσθανόμεθα εἰσέτι σήμερον ἀρχομένου τοῦ 21ου αἰῶνος βαρυτέραν τήν διττήν ταύτην κληρονομίαν τόσον τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος ὅσον καί τῆς χριστιανικῆς πνευματικότητος. Ἡ παροῦσα περίλαμπρος ἡμέρα ὑπενθυμίζει εἰς πάντας τήν διττήν ταύτην ἀποστολήν, τοὐτέστι τῆς τηρήσεως τοῦ πολιτιστικοῦ πνεύματος ἀλωβήτου καί τῆς διατηρήσεως τῆς ἐκκλησιαστικῆς πνευματικότητος ἀπαραχαράκτου.
Πνεῦμα καί πνευματικότης, παιδεία καί Ἐκκλησία, γράμματα καί πίστις συνιστοῦν δύο ὄψεις ἑνός καί τοῦ αὐτοῦ νομίσματος, ἀποτελοῦν διττάς κατόψεις τοῦ ἰδίου πολυτίμου μαργαρίτου καί εἶναι αἱ δύο κόψεις τῆς αὐτῆς διστόμου μαχαίρας τοῦ τε ἀνθρωπίνου λόγου καί τοῦ Θεανθρωπίνου Λόγου. Ἡ Ἐκκλησία τυγχάνει ἀπαράμιλλος καί ἀναντικατάστατος θεματοφύλαξ τῆς παιδείας τοῦ Γένους ἡμῶν οὐχί ἐν κοσμικῇ ἐννοίᾳ ὡς δῆθεν ἐνδιαφερομένη διά τήν χρησιμότητα τῆς μορφώσεως, ἀλλ᾿ ἐκ βαθυτέρων λόγων καί μάλιστα ἐκ τοῦ ἀδιαμφισβητήτου γεγονότος ὅτι πᾶς λόγος ἀνθρώπου καταυγάζεται ἀπό τόν Θεῖον Λόγον, δεδομένου ὅτι ὁ ἄσαρκος ἀνθρώπινος λόγος δεῖται τῆς ζωοποιοῦ δυνάμεως τοῦ ἐνσάρκου Λόγου τοῦ Θεοῦ. Ἐφ᾿ ὅσον τό γράμμα ἀποκτείνει καί τό πνεῦμα ζωοποιεῖ, ἕπεται ὅτι ὁ ἔνσαρκος Λόγος εἶναι τό πνεῦμα τοῦ ἀσάρκου λόγου πάσης ἀνθρωπίνης διανοίας.
Ἡ σημερινή ἑορτή ἀποτελεῖ μίαν πρώτης τάξεως εὐκαιρίαν πρός ἐνεργόν ὑπενθύμισιν τῆς τοιαύτης ζωοποιοῦ ἀληθείας. Ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς παιδείας, θεράποντες τοῦ πνεύματος καί διάκονοι τῆς πνευματικότητος, διδάσκοντες καί διδασκόμενοι «πάντες οἱ τῶν λόγων αὐτῶν ἐρασταί», κατά τήν ὑμνολογίαν τῆς ἡμέρας ταύτης, «συνελθόντες ὕμνοις τιμήσωμεν... τούς τρεῖς μεγίστους φωστῆρας τῆς τρισηλίου Θεότητος... Βασίλειον τόν Μέγαν καί τόν Θεολόγον Γρηγόριον σύν τῷ κλεινῷ Ἰωάννῃ, τῷ τήν γλῶτταν χρυσορρήμονι». Οὐχί μόνον μέ τήν ὑμνολογίαν ἀλλά καί μέ τήν θεολογίαν θά τιμήσωμεν τούς Τρεῖς Ἱεράρχας «τούς διῃρημένους τοῖς σώμασι καί συνημμένους τῷ Πνεύματι... τριάδος τούς ἰσαρίθμους», ὅπως ἐπακριβέστατα ἐπισημαίνεται εἰς τήν ὑμνολογίαν τῆς Ἐκκλησίας. Διά τοῦτο ἐπιβάλλεται νά προσέξωμεν τήν ἀκροτελεύτιον φράσιν τοῦ σημερινοῦ εὐαγγελικοῦ ἀναγνώσματος: «ὅς ἄν ποιήσῃ καί διδάξῃ, οὗτος μέγας κληθήσεται» (Ματθ. 5, 19).
Ἄς προσεχθῇ ἡ σειρά τῶν λόγων τοῦ Κυρίου! Πρῶτον ὁ ποιήσας καί εἶτα ὁ διδάξας μέλλει νά κληθῇ μέγας εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. Πρέπει πρῶτον νά πράξωμεν καί εἶτα νά διδάξωμεν. Πάντες οἱ ἐκπαιδευτικοί λειτουργοί καλοῦνται ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας νά ἐμπνεύσουν διά τοῦ ἐμπράκτου παραδείγματός των καί δι᾿ αὐτοῦ τοῦ ἐνεργοῦ τρόπου νά ἀσκήσουν τό διδακτικόν των ἔργον. Προηγεῖται ἡ πρᾶξις καί ἕπεται ἡ θεωρία. Τό ζῶν παράδειγμα εἶναι ὁ πρόδρομος τοῦ διδασκαλικοῦ λόγου. Δέν μᾶς ζητεῖ ὁ Κύριος νά ἀνέλθωμεν εἰς τό ὕψος τῆς καθέδρας τοῦ διδασκάλου ἤ τοῦ ἄμβωνος τοῦ κήρυκος, ἀλλά νά ἀποβῶμεν ποιηταί τῶν θείων ἔργων, τηρηταί τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, καί μάλιστα τῆς πρώτης καί πρωτίστης ἐντολῆς, ἐκείνης τῆς ἀγάπης. Προτάσσεται τό ἔργον τῆς ἀγάπης καί ἀκολουθεῖ ὁ λόγος τῆς διδασκαλίας. Προπορεύεται ἡ ὀρθοπραξία καί ἐπακολουθεῖ ἡ ὀρθοδοξία.
Ὁ εὐαγγελικός λόγος τῆς σημερινῆς ἑορτίου περικοπῆς ἀφυπνίζει πάντας ἡμᾶς ἐκ τῆς ἀμεριμνησίας τῆς καθημερινότητος, καθ᾿ ἥν πρῶτον διδάσκομεν καί ἔπειτα πράττομεν. Θεωρητικολογοῦμεν καί πολυλογοῦμεν, ἀλλ᾿ ἐλάχιστα ἐφαρμόζομεν καί παραδειγματίζομεν. Καί μάλιστα συμβαίνει τό ἀκόμη χειρότερον! Μόνον διδάσκομεν καί οὐδόλως ἐφαρμόζομεν τόν Λόγον τοῦ Θεοῦ. Τοιουτοτρόπως τά ἔργα ἡμῶν ἀμαυρώνουν τούς λόγους τῆς διδασκαλίας, αἱ πράξεις ἀκυρώνουν τά διδάγματα, ὁ βίος ἡμῶν ἀντιφάσκει πρός τήν πίστιν τῆς Ἐκκλησίας, οὕτω δέ ἐμφανίζεται τόἀξιοθρήνητον φαινόμενον τῶν χριστιανῶν ἄνευ Χριστοῦ καί τῶν πιστῶν ἄνευ πίστεως ἤ, ἔτι χειρότερον, τῶν εὐσεβιστῶν ἄνευ εὐσεβείας καί τῶν ἠθικιστῶν ἄνευ ἤθους.
Διά τοῦτο τυγχάνει ἐπεῖγον καθῆκον πάντων ἡμῶν καθ᾿ ἑκάστην ἑορτήν τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων καί τῆς παιδείας τοῦ Γένους νά στρεφώμεθα πρός τό Ἱερόν Εὐαγγέλιον καί νά παραδειγματιζώμεθα ἀπό τούς Τρεῖς Ἱεράρχας. Ἡ προτεραιότης τῆς πράξεως ἔναντι τῆς θεωρίας, ἡ πρόταξις τῶν ἔργων ἔναντι τῆς διδασκαλίας καί ἡ προτίμησις τοῦ βιώματος ἀντί τῶν λόγων εἶναι ἡ πεμπτουσία τοῦ ἐμβίου λόγου καί τοῦ ἐλλόγου βίου τῶν σήμερον ἑορταζομένων τριῶν φωστήρων τῆς τρισηλίου Θεότητος.
Ἄλλωστε, ἀποτελεῖ θεμελιῶδες δόγμα τῆς παιδαγωγικῆς ἐπιστήμης ἀνά τούς αἰῶνας ὅτι ἡ διδασκαλία ἐνσαρκώνεται ἀπό τόν διδάσκαλον καί δή καί ἀπό τό παράδειγμα αὐτοῦ κατά πρῶτον καί κύριον λόγον. Πρῶτον παραδειγματίζει καί εἶτα διδάσκει πᾶς παιδαγωγός. Τά ἔργα αὐτοῦ εἶναι τά πειστήρια τῶν λόγων του. Αἱ πράξεις του ἐγγυῶνται τά διδάγματά του. Ὁ διδάσκαλος πάσης βαθμίδος τῆς ἐκπαιδεύσεως, ἀπό τοῦ νηπιαγωγείου μέχρι τοῦ πανεπιστημίου, καί παντός εἴδους μορφώσεως, εἴτε κοσμικῆς εἴτε ἐκκλησιαστικῆς, καλεῖται νά ἐμπνεύσῃ τούς μαθητάς αὐτοῦ διά τῆς διδασκαλίας. Οἱ λόγοι ἀποτελοῦν τό μέσον εἰς τήν ὑπηρεσίαν τοῦ σκοποῦ τῆς διδασκαλίας, ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ διάπλασις τοῦ χαρακτῆρος τῶν μαθητῶν. Ἡ μόρφωσις ἀποσκοπεῖ εἰς τήν μεταμόρφωσιν τοῦ ἀνθρώπου. Δέν πρόκειται περί συσσωρεύσεως γνώσεων, ἀλλά περί διαπλάσεως ἤθους.
Ἡ ἐπικαιρότης τοῦ σημερινοῦ εὐαγγελικοῦ ἀναγνώσματος καί ἡ διαχρονική αὐτοῦ ἀξία εἶναι πράγματα ἀπαράμιλλα καί ἀδιαμφισβήτητα. Ἀξίζει τόν κόπον νά προσεχθῇ ὑφ᾿ ὅλων ἡμῶν ὅτι τό εὐαγγελικόν ἀνάγνωσμα ἄρχεται διά τῆς διακηρύξεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ πρός τούς Μαθητάς Αὐτοῦ ὅτι Ἐκεῖνος εἶναι τό φῶς τοῦ κόσμου καί συνεχίζεται διά τῆς παραινέσεώς Του νά λάμπῃ τό φῶς τῶν ἔργων αὐτῶν ἐνώπιον πάντων τῶν ἀνθρώπων πρός δόξαν τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ. Διά τοῦτο ἡ ἔξοχος κατακλείς τοῦ εὐαγγελικοῦ λογίου: «Ὅς δ᾿ ἄν ποιήσῃ καί διδάξῃ, οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 5, 19).
Ἐάν διερωτᾶται τις, πῶς εἶναι τοῦτο δυνατόν, τότε ἡ Ἐκκλησία παραπέμπει εἰς τό φωτεινόν παράδειγμα τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, οἱ ὁποῖοι ἐβίωσαν τόν λόγον τοῦ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου. Ἡ σημερινή ἑορτή ὑπενθυμίζει εἰς πάντα διδάσκαλον διά μέσου τῶν αἰώνων ὅτι οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι «ὡς τῶν ἀποστόλων ὁμότροποι καί τῆς οἰκουμένης διδάσκαλοι» ἀπετέλεσαν ἔνσαρκον παράδειγμα πνεύματος καί πνευματικότητος. Διά τοῦτο ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία τιμᾷ καί γεραίρει, πανηγυρίζει καί ἑορτάζει, ὑμνολογεῖ καί δοξάζει «τούς ἰσαποστόλους ἐν χάριτι καί ὁμοτίμους χαρίσμασι... τόν μέγαν ἱεροφάντορα Βασίλειον, τόν θεῖον καί θεορρήμονα Γρηγόριον καί Ἰωάννην τόν πάνυ, τόν χρυσοῦν τήν γλῶτταν, οὕς ἐδόξασεν ἡ Τριάς ἀξίως, ὁ Κύριος, ὁ ἔχων τό μέγα ἔλεος». Εἴθε νά γινώμεθα μιμηταί τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καθ᾿ ἡμέραν ὡς ποιηταί ἔργων πρῶτον καί εἶτα ὡς διδάσκαλοι λόγων.
fanarion.blogspot.com/
