Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, πάντοτε ἐνδιαφέρεται, γιά τήν ὑγεία καί τήν ποιότητα ζωῆς τῶν ἀνθρώπων καί πάντοτε συμπαρίσταται σέ προσπάθειες ἀπαλύνσεως τοῦ πόνου. Βαθειά ἐπιθυμία μας εἶναι, ἡ ὑποβοήθηση τῆς παρατάσεως τῆς διαρκείας τῆς ζωῆς τῶν ἀσθενῶν, προκειμένου νά ἀποκτήσουν "καιρόν μετανοίας".
Ἡ ἐπιθυμητή ὅμως παράταση τῆς ζωῆς κάποιων συνανθρώπων μας, εἶναι αὐτονόητο, πώς δέν πρέπει νά ἐπιτυγχάνεται εἰς βάρος τῆς ζωῆς κάποιων ἄλλων. Καμμία κοινωνία δέν μπορεῖ νά θεωρεῖται ἀνθρώπινη καί χριστιανική, ἐάν καθιερώσει ὡς ἀξίωμά της, τό τραγικό δόγμα "ὁ θάνατός σου, ἡ ζωή μου".
Κι΄ ὅμως κάτι ἀντίστοιχο ἀποδεικνύεται πώς συμβαίνει σήμερα στόν χῶρο τῶν μεταμοσχεύσεων τῶν ἀνθρωπίνων ὀργάνων. Ἐγείρονται προσφάτως, ἀπό πολλά μέρη τοῦ κόσμου καί ἀπό ποικίλους φορεῖς, ἐπιστημονικούς καί θεολογικούς, ἐνστάσεις γιά τήν ἔννοια τοῦ λεγομένου "ἐγκεφαλικοῦ θανάτου". Ἐπειδή, πάνω σ΄αὐτή τήν ἔννοια, στηρίχθηκε ἡ λήψη τῶν ὀργάνων ἀπό δῆθεν "νεκρούς" δότες, πού τελικά ἀποδεικνύεται, πώς δέν ἦταν "καί τόσο πολύ νεκροί". Αὐτό σημαίνει, πώς πίσω ἀπό τήν τεχνητή ὁρολογία τοῦ "ἐγκεφαλικοῦ θανάτου", κρύβεται ἡ ὑποψία τῆς παρεμβάσεως στή ζωή τοῦ δῆθεν "νεκροῦ" δότου.
Καί γιατί καθιέρωσαν δύο ὁρολογίες θανάτου "ἐγκε-φαλικός" καί "κλινικός" θάνατος ; Γιά τόν λόγο ἀκριβῶς αὐτόν: Γιά νά λαμβάνουν τά ὄργανα κάποιου, πού θά τόν ἀποκαλοῦν "νεκρό", ἐνῶ δέν θά εἶναι νεκρός, προκειμένου νά λάβουν τά ὄργανα του, πρίν νά εἶναι ἄχρηστα, πρᾶγμα πού θά συμβεῖ, ὅταν πραγματικά πεθάνει.
Ὁ δότης, ἐνημερώθηκε ἄραγε, ὅταν εὑρισκόταν σέ πλήρη ψυχοσωματική έγρήγορση, ὅτι ἡ ἀφαίρεση τῶν ὀργάνων του, θά πραγματοποιηθεῖ, πρίν ἀπό τόν κλινικό του θάνατο ; Ποιός τοῦ ἐξήγησε, τή διαδικασία τῆς καθιερώσεως δύο ἐννοιῶν θανάτου, "ἐγκεφαλικοῦ" καί "κλινικοῦ", ἀπό τήν δεκαετία τοῦ 1960, ἐκ τῆς λεγομένης Ἐπιτροπῆς τοῦ Χάρβαρντ καί κατά τήν δεκαετία τοῦ 1980, ἐκ τῆς Ἐπιτροπῆς τῆς Μινεσότα ;
Κατά τήν ἴδια τήν ἐννοιολογία τοῦ "ἐγκεφαλικοῦ θανάτου", ἡ ἀνεπανόρθωτη βλάβη τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους, θά ὁδηγήσει τόν πάσχοντα σέ "σύντομο" καρδιακή ἀσυστολία καί ἐν συνεχείᾳ σέ κλινικό θάνατο. Τό ἐπιχείρημα ὅμως αὐτό, εἶναι λογικῶς λανθασμένο, ἀφοῦ ὁ προσδιορισμός "σύντομο" δηλώνει, ὅτι δέν ἐπῆλθε ἀκόμη ὁ κλινικός θάνατος. Εἶναι δέ δεδομένο, ὅτι τά ὄργανα τοῦ σώματος, ἐκτός ἀπό εἰδικές ἐξαιρέσεις (πχ. μερικά ὀργανικά στοιχεῖα τῶν ὀφθαλμῶν) δέν εἶναι δυνατόν νά χρησιμοποιηθοῦν, ἐάν ληφθοῦν ἀπό πτωματικό δότη, ἐπειδή τότε εἶναι ἄχρηστα.
Ποιός εἶναι σέ θέση νά γνωρίζει τήν διάρκεια τοῦ "σύντομου" διαστήματος, μεταξύ ἐγκεφαλικοῦ καί κλινικοῦ θανάτου ; Στή διεθνῆ βιβλιογραφία, ἀναφέρονται περιπτώσεις μακράς διαβιώσεως, πού φθάνουν, ὡς καί τίς 201 ἡμέρες. Εἶναι δέ συνήθης καί στήν Ἑλλάδα, ἡ χρησιμοποίηση ἐπιστημο- νικῶν πρακτικῶν τῆς διατηρήσεως τῆς σωματικῆς ὑποστάσεως ἐγκύων "ἐγκεφαλικῶς νεκρῶν" γυναικῶν, οἱ ὁποῖες κυοφοροῦν καί τίκτουν κανονικῶς ὑγιή νεογνά. Κατά τήν ἔντονη κριτική, ἡ ὁποία ἀσκήθηκε καί ἀσκεῖται ἀπό πολλούς ἐρευνητές, ὁ "ἐγκεφαλικός θάνατος" εἶναι ἕνα ἐφεύρημα καί κοινωνικό κατασκεύασμα, χρησιμοθηρικῶν σκοπιμοτήτων.
Ἀλλά πέραν αὐτῆς τῆς κριτικῆς, πού ἐν συντομίᾳ παρατέθηκε, ἀπαιτεῖται ἡ λιτή ὑπόμνηση, βασικῶν θεολογικῶν καί δογματικῶν θέσεων τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας. Κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο, ὁ θάνατος εἶναι ἕνας καί ὄχι διπλοῦς. Γράφει στήν πρός Ἑβραίους Ἐπιστολή (9,27) : "Ἀπόκειται τοῖς ἀνθρώποις ἅπαξ ἀποθανεῖν, μετά δέ τοῦτο κρίσις". Καί κατά τόν Μέγα Ἀθανάσιο, θάνατος εἶναι ὁ χωρισμός τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα (ΒΕΠΕΣ 30, 31) : "Οὐ γάρ ἡ ψυχή ἐστίν ἡ ἀποθνήσκουσα, ἀλλά διά τήν ταύτης ἀναχώρησιν ἀποθνήσκει τό σῶμα".
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Κάνουμε αὐτή τήν ἀναφορά, ἐπειδή σύμφωνα μέ τόν νόμο 3984/2011 περί Μεταμοσχεύσεων, ὅλοι οἱ ἐνήλικοι πολίτες, ἀπό τήν 1η Ἰουλίου 2013, εἶναι ὑποχρεωτικά ὑποψήφιοι δότες ὀργάνων. Ἐπειδή ἡ Μητρόπολίς μας (ὅπως καί πολλοί ἄλλοι φορεῖς), ἔχει ἐκφράσει κατ΄ ἐπανάληψιν τήν ἀντίθεσή της, πρός τήν ἔννοια τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, σᾶς προσκαλοῦμε, ἐφ' ὅσον τό ἐπιθυμεῖτε, νά δηλώσετε ἐγγράφως τήν ἀντίθεσή σας, στήν ἐφαρμογή τοῦ Νόμου. Τοῦτο, εἶναι δικαίωμα, πού ἀπορρέει ἀπό τόν ἴδιο τό Νόμο, καί θωρακίζει νομικά τόν κάθε πολίτη, ὥστε νά μήν λογίζεται ὑποψήφιος δότης. Ὅσοι λοιπόν ἐπιθυμεῖτε, δηλώσετε σήμερα κιόλας, τήν ἀντίθεσή σας, μέ τό ἔντυπο πού διατίθεται ἤδη ἀπό τούς Ἱερούς Ναούς τῆς Μητροπόλεώς μας.
Ἀναλογισθεῖτε τά τέλη τῆς ἐπί γῆς παρουσίας σας, καί ἐναποθέστε τήν ποιότητα τῆς ἐξόδου σας ἀπό τόν πρόσκαιρο τοῦτο κόσμο, στά χέρια τοῦ Ἀναστημένου Θεανθρώπου μας, τοῦ μόνου Κυρίου τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου μας.
Μέ πατρικές εὐχές,
ὁ Ἐπίσκοπός Σας
† Ὁ Γλυφάδας, Ἑλληνικοῦ, Βούλας, Βουλιαγμένης καί Βάρης
Π Α Υ Λ Ο Σ ὁ Α΄
Ἡ ἐπιθυμητή ὅμως παράταση τῆς ζωῆς κάποιων συνανθρώπων μας, εἶναι αὐτονόητο, πώς δέν πρέπει νά ἐπιτυγχάνεται εἰς βάρος τῆς ζωῆς κάποιων ἄλλων. Καμμία κοινωνία δέν μπορεῖ νά θεωρεῖται ἀνθρώπινη καί χριστιανική, ἐάν καθιερώσει ὡς ἀξίωμά της, τό τραγικό δόγμα "ὁ θάνατός σου, ἡ ζωή μου".
Κι΄ ὅμως κάτι ἀντίστοιχο ἀποδεικνύεται πώς συμβαίνει σήμερα στόν χῶρο τῶν μεταμοσχεύσεων τῶν ἀνθρωπίνων ὀργάνων. Ἐγείρονται προσφάτως, ἀπό πολλά μέρη τοῦ κόσμου καί ἀπό ποικίλους φορεῖς, ἐπιστημονικούς καί θεολογικούς, ἐνστάσεις γιά τήν ἔννοια τοῦ λεγομένου "ἐγκεφαλικοῦ θανάτου". Ἐπειδή, πάνω σ΄αὐτή τήν ἔννοια, στηρίχθηκε ἡ λήψη τῶν ὀργάνων ἀπό δῆθεν "νεκρούς" δότες, πού τελικά ἀποδεικνύεται, πώς δέν ἦταν "καί τόσο πολύ νεκροί". Αὐτό σημαίνει, πώς πίσω ἀπό τήν τεχνητή ὁρολογία τοῦ "ἐγκεφαλικοῦ θανάτου", κρύβεται ἡ ὑποψία τῆς παρεμβάσεως στή ζωή τοῦ δῆθεν "νεκροῦ" δότου.
Καί γιατί καθιέρωσαν δύο ὁρολογίες θανάτου "ἐγκε-φαλικός" καί "κλινικός" θάνατος ; Γιά τόν λόγο ἀκριβῶς αὐτόν: Γιά νά λαμβάνουν τά ὄργανα κάποιου, πού θά τόν ἀποκαλοῦν "νεκρό", ἐνῶ δέν θά εἶναι νεκρός, προκειμένου νά λάβουν τά ὄργανα του, πρίν νά εἶναι ἄχρηστα, πρᾶγμα πού θά συμβεῖ, ὅταν πραγματικά πεθάνει.
Ὁ δότης, ἐνημερώθηκε ἄραγε, ὅταν εὑρισκόταν σέ πλήρη ψυχοσωματική έγρήγορση, ὅτι ἡ ἀφαίρεση τῶν ὀργάνων του, θά πραγματοποιηθεῖ, πρίν ἀπό τόν κλινικό του θάνατο ; Ποιός τοῦ ἐξήγησε, τή διαδικασία τῆς καθιερώσεως δύο ἐννοιῶν θανάτου, "ἐγκεφαλικοῦ" καί "κλινικοῦ", ἀπό τήν δεκαετία τοῦ 1960, ἐκ τῆς λεγομένης Ἐπιτροπῆς τοῦ Χάρβαρντ καί κατά τήν δεκαετία τοῦ 1980, ἐκ τῆς Ἐπιτροπῆς τῆς Μινεσότα ;
Κατά τήν ἴδια τήν ἐννοιολογία τοῦ "ἐγκεφαλικοῦ θανάτου", ἡ ἀνεπανόρθωτη βλάβη τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους, θά ὁδηγήσει τόν πάσχοντα σέ "σύντομο" καρδιακή ἀσυστολία καί ἐν συνεχείᾳ σέ κλινικό θάνατο. Τό ἐπιχείρημα ὅμως αὐτό, εἶναι λογικῶς λανθασμένο, ἀφοῦ ὁ προσδιορισμός "σύντομο" δηλώνει, ὅτι δέν ἐπῆλθε ἀκόμη ὁ κλινικός θάνατος. Εἶναι δέ δεδομένο, ὅτι τά ὄργανα τοῦ σώματος, ἐκτός ἀπό εἰδικές ἐξαιρέσεις (πχ. μερικά ὀργανικά στοιχεῖα τῶν ὀφθαλμῶν) δέν εἶναι δυνατόν νά χρησιμοποιηθοῦν, ἐάν ληφθοῦν ἀπό πτωματικό δότη, ἐπειδή τότε εἶναι ἄχρηστα.
Ποιός εἶναι σέ θέση νά γνωρίζει τήν διάρκεια τοῦ "σύντομου" διαστήματος, μεταξύ ἐγκεφαλικοῦ καί κλινικοῦ θανάτου ; Στή διεθνῆ βιβλιογραφία, ἀναφέρονται περιπτώσεις μακράς διαβιώσεως, πού φθάνουν, ὡς καί τίς 201 ἡμέρες. Εἶναι δέ συνήθης καί στήν Ἑλλάδα, ἡ χρησιμοποίηση ἐπιστημο- νικῶν πρακτικῶν τῆς διατηρήσεως τῆς σωματικῆς ὑποστάσεως ἐγκύων "ἐγκεφαλικῶς νεκρῶν" γυναικῶν, οἱ ὁποῖες κυοφοροῦν καί τίκτουν κανονικῶς ὑγιή νεογνά. Κατά τήν ἔντονη κριτική, ἡ ὁποία ἀσκήθηκε καί ἀσκεῖται ἀπό πολλούς ἐρευνητές, ὁ "ἐγκεφαλικός θάνατος" εἶναι ἕνα ἐφεύρημα καί κοινωνικό κατασκεύασμα, χρησιμοθηρικῶν σκοπιμοτήτων.
Ἀλλά πέραν αὐτῆς τῆς κριτικῆς, πού ἐν συντομίᾳ παρατέθηκε, ἀπαιτεῖται ἡ λιτή ὑπόμνηση, βασικῶν θεολογικῶν καί δογματικῶν θέσεων τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας. Κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο, ὁ θάνατος εἶναι ἕνας καί ὄχι διπλοῦς. Γράφει στήν πρός Ἑβραίους Ἐπιστολή (9,27) : "Ἀπόκειται τοῖς ἀνθρώποις ἅπαξ ἀποθανεῖν, μετά δέ τοῦτο κρίσις". Καί κατά τόν Μέγα Ἀθανάσιο, θάνατος εἶναι ὁ χωρισμός τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα (ΒΕΠΕΣ 30, 31) : "Οὐ γάρ ἡ ψυχή ἐστίν ἡ ἀποθνήσκουσα, ἀλλά διά τήν ταύτης ἀναχώρησιν ἀποθνήσκει τό σῶμα".
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Κάνουμε αὐτή τήν ἀναφορά, ἐπειδή σύμφωνα μέ τόν νόμο 3984/2011 περί Μεταμοσχεύσεων, ὅλοι οἱ ἐνήλικοι πολίτες, ἀπό τήν 1η Ἰουλίου 2013, εἶναι ὑποχρεωτικά ὑποψήφιοι δότες ὀργάνων. Ἐπειδή ἡ Μητρόπολίς μας (ὅπως καί πολλοί ἄλλοι φορεῖς), ἔχει ἐκφράσει κατ΄ ἐπανάληψιν τήν ἀντίθεσή της, πρός τήν ἔννοια τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, σᾶς προσκαλοῦμε, ἐφ' ὅσον τό ἐπιθυμεῖτε, νά δηλώσετε ἐγγράφως τήν ἀντίθεσή σας, στήν ἐφαρμογή τοῦ Νόμου. Τοῦτο, εἶναι δικαίωμα, πού ἀπορρέει ἀπό τόν ἴδιο τό Νόμο, καί θωρακίζει νομικά τόν κάθε πολίτη, ὥστε νά μήν λογίζεται ὑποψήφιος δότης. Ὅσοι λοιπόν ἐπιθυμεῖτε, δηλώσετε σήμερα κιόλας, τήν ἀντίθεσή σας, μέ τό ἔντυπο πού διατίθεται ἤδη ἀπό τούς Ἱερούς Ναούς τῆς Μητροπόλεώς μας.
Ἀναλογισθεῖτε τά τέλη τῆς ἐπί γῆς παρουσίας σας, καί ἐναποθέστε τήν ποιότητα τῆς ἐξόδου σας ἀπό τόν πρόσκαιρο τοῦτο κόσμο, στά χέρια τοῦ Ἀναστημένου Θεανθρώπου μας, τοῦ μόνου Κυρίου τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου μας.
Μέ πατρικές εὐχές,
ὁ Ἐπίσκοπός Σας
† Ὁ Γλυφάδας, Ἑλληνικοῦ, Βούλας, Βουλιαγμένης καί Βάρης
Π Α Υ Λ Ο Σ ὁ Α΄
