Με την έκθεση αυτή, τη δεύτερη σε 11 χρόνια, το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου υλοποιεί το στόχο του για τη διάσωση και προβολή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και γίνεται και πάλι αρωγός του μητροπολίτη Μόρφου Νεόφυτου, ο οποίος, από της ενθρονίσεώς του το 1998, έθεσε ως πρωταρχικό όραμα και ευθύνη του τη συντήρηση, ανάδειξη, αξιοποίηση και προβολή των ιερών κειμηλίων στις ελεύθερες περιοχές της επαρχίας του, αλλά κυρίως τη διάσωση και συντήρηση κειμηλίων και μνημείων στο κατεχόμενο τμήμα της.
Η έκθεση, η οποία θα έχει τίτλο: "Η Μόρφου ως Θεομόρφου, του χθες, του σήμερα και του αύριο" (Θεομόρφου ήταν το όνομα της Μόρφου κατά τους βυζαντινούς συγγραφείς), θα εγκαινιαστεί στο Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου, κοντά στο ναό της Φανερωμένης στην εντός των τειχών Λευκωσία, στις 22 Μαρτίου από τον αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο και τον πρόεδρο του ΔΣ της Τράπεζας Θεόδωρο Αριστοδήμου και θα διαρκέσει μέχρι τις 11 Σεπτεμβρίου 2011.
Τα πέραν των 130 πολύτιμων έργων εκκλησιαστικής τέχνης, που θα παρουσιαστούν στην έκθεση, περιλαμβάνουν φορητές εικόνες, ξυλόγλυπτα, ιερά σκεύη, άμφια, χειρόγραφα, παλιές εκδόσεις κά.
Τα σημαντικά αυτά εκθέματα, θα συνοδεύονται από διαφωτιστικά κείμενα, εποπτικό υλικό με φωτογραφίες των μνημείων προέλευσής τους, καθώς και σπάνιες εκδόσεις από τις συλλογές του Πολιτιστικού Ιδρύματος.
Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικά από εκθέματα, που θα παρουσιαστούν:
Άγιοι Ανδρόνικος και Αθανασία, Ίσως τέλη 13ου αιώνα. Παρεκκλήσιο των αγίων Ανδρονίκου και Αθανασίας, Καλοπαναγιώτης.Η εικόνα προέρχεται από παρεκκλήσιο των αγίων Ανδρονίκου και Αθανασίας στον Καλοπαναγιώτη. Η εικόνα, που δημοσιεύτηκε από τον καθηγητή Γεώργιο Σωτηρίου το 1935 και από τον D. Talbot Rice το 1936, κλάπηκε γύρω στο 1936 και πωλήθηκε στο εξωτερικό, όπου και κατέληξε στο Ίδρυμα Charles Pankow στις ΗΠΑ. Εντοπίστηκε στον οίκο δημοπρασιών Sotheby's στη Νέα Υόρκη και επαναπατρίστηκε στην Κύπρο το 2007. Τώρα εκτίθεται στο Εικονοφυλάκιο της Μονής του Αγίου Ιωάννου του Λαμπαδιστού στον Καλοπαναγιώτη.
Αρχάγγελος Μιχαήλ, 14ος αι. Ναός Παναγίας Χρυσοκουρδαλιώτισσας, ΚούρδαλιΗ εικόνα συντηρήθηκε πρόσφατα. Κάτω από κακότεχνη επιζωγράφιση του 20ού αιώνα αποκαλύφθηκε μία πολύ αξιόλογη σε ποιότητα, παλαιολόγειας τεχνοτροπίας, εικόνα, στην Κύπρο.
Επιστήθιος σταυρός - λειψανοθήκη από ορείχαλκο. 9ος - 10ος αιώνας. Ναός Αγίου Ιωάννη Προδρόμου, Πρόδρομος.Επιστήθιος, χυτός σταυρός, ο οποίος αποτελείτο από δύο αρθρωτά μέρη με εξαίρετο διάκοσμο. Στον ενδιάμεσο κενό χώρο που σχηματιζόταν, τοποθετούνταν άγια λείψανα ή τίμιο ξύλο. Σώζεται μόνο η κύρια όψη του σταυρού με τον κρίκο ανάρτησης. Στο κέντρο κυριαρχεί η μορφή του Εσταυρωμένου Χριστού, ο οποίος πλαισιώνεται σε μικρότερη κλίμακα από τις ολόσωμες μορφές της Παναγίας και του Ιωάννη, στα άκρα των πλάγιων κεραιών. Οι σταυροί αυτού του τύπου θεωρείται ότι έχουν Κωνσταντινουπολίτικη προέλευση.
Ευαγγέλιο, 1928, Ναός Αγίας Παρασκευής, Μόρφου, Προσωρινά στο Επισκοπείο Μόρφου, ΕυρύχουΤο Ευαγγέλιο του ναού της Αγίας Παρασκευής Μόρφου, κλάπηκε από τους Τούρκους εισβολείς μετά το 1974 και εντοπίστηκε να πωλείται στην Κωνσταντινούπολη. Επαναπατρίσθηκε με ενέργειες του ηγουμένου Κύκκου Νικηφόρου και της αδελφότητας της Μονής. Επιστράφηκε στον μητροπολίτη Μόρφου Νεόφυτο κατά τη διάρκεια των εγκαινίων της έκθεσης "Ιερά Μητρόπολις Μόρφου, 2000 Χρόνια Τέχνης και Αγιότητος", που παρουσιάστηκε στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου το 2000.
Στην παρούσα έκθεση θα παρουσιαστούν ακόμη φωτογραφίες από τις εργασίες συντήρησης σε εκκλησιαστικά μνημεία της Ιεράς Μητροπόλεως Μόρφου, τα τελευταία δέκα χρόνια.
ιδική αναφορά θα γίνει στα κατεχόμενα εκκλησιαστικά μνημεία της Μητροπόλεως Μόρφου και στις καταστροφές που υπέστησαν από τους Τούρκους εισβολείς, στις συνεχείς προσπάθειες που καταβάλλονται για τη συντήρησή τους (Βασιλική του Αγίου Αυξιβίου στους Σόλους και Καθεδρικός Ναός του Αγίου Μάμα στη Μόρφου), καθώς και στις έρευνες εντοπισμού και επαναπατρισμού κινητών εκκλησιαστικών κειμηλίων της Μητροπόλεως από το εξωτερικό.
Την έκθεση θα συνδράμουν επίσης με αντικείμενα ή άλλο υλικό, η Ιερά Μητρόπολη Πάφου, το Βυζαντινό Μουσείο του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ' και το Τμήμα Αρχαιοτήτων της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η έκθεση, που θα εγκαινιαστεί στις 22 Μαρτίου, θα είναι, όπως και εκείνη του 2000 με τίτλο "Ιερά Μητρόπολις Μόρφου, 2000 Χρόνια Τέχνης και Αγιότητος", σαν ένα παράθυρο ανοικτό μέσα στην ψυχή μας.
"Εδώ δεν έχουμε απλά θησαυρούς αρχαιολογικής και αισθητικής αξίας. Έχουμε ψήγματα της συλλογικής μας ψυχής και μνήμης, ίχνη της μακραίωνης πορείας της Μητροπόλεώς μας μέσα στην ιστορία", είχε τονίσει στα εγκαίνια της έκθεσης του 2000 ο Μόρφου Νεόφυτος.
Η Μόρφου, είχε πει, απευθύνει σε όλους μια πρόσκληση ν' αφουγκραστούμε το λόγο της τέχνης και της αγιότητας. "Στέλλει κατ' αρχήν ένα μήνυμα πως αν και ημικατεχόμενη, η Μόρφου δεν κάμφθηκε. Είναι εδώ. Τραυματισμένη, αλλά όρθια, αντιστέκεται, λέγοντας το δικό της λόγο. Λόγο κάλλους και αγιότητας, γι' αυτό λόγο πανανθρώπινο, καθολικό" σημείωνε ο κ. Νεόφυτος και πολύ εύστοχα υπογράμμιζε:
"Το μήνυμα της Μόρφου έχει όμως και μια άλλη διάσταση. Σε καμιά περίπτωση ο λόγος του κάλλους δεν μπορεί να είναι λόγος κλειστός, λόγος χωρισμού και περιχαράκωσης. Είναι λόγος που μας ανοίγει στους άλλους, λόγος οικουμενικός. Μαθητεύοντας στο ύψιστο μάθημα της ομορφιάς που κουβαλά η κληρονομιά μας, θα καταλάβουμε σιγά σιγά ότι δεν πρόκειται απλά για μουσειακά αντικείμενα, αλλά για μια γλώσσα ζωντανή και σύγχρονη, που δεν είναι της Μόρφου, αλλά του κόσμου όλου".
Στα 13 χρόνια ως μητροπολίτης ο κ. Νεόφυτος, ιεράρχης με μεγάλη αγάπη και ενδιαφέρον για θέματα διατήρησης και προβολής της ορθόδοξης πολιτιστικής μας κληρονομιάς, έχει δημιουργήσει μαζί με τους συνεργάτες του Μουσείο στον Πεδουλά, Εικονοφυλάκια στον Καλοπαναγιώτη, στη Λεμύθου, στον Πρόδρομο και στα Καμινάρια, Αρχειοφυλάκιο στην Ευρύχου για τη φύλαξη παλαιών χειρογράφων, παλαιτύπων και και εικόνων, καθώς και Ψηφιακό Αρχείο κειμηλιών.
Ιερές εικόνες και κειμήλια της Μητροπόλεως ταξίδεψαν και παρουσιάστηκαν στο εξωτερικό, όπως το 2004 σε μεγάλη έκθεση στο Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης, την οποία εγκαινίασε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, και το 2010 στην έκθεση "Κύπρος: Σταυροδρόμι των Πολιτισμών" στο Μουσείο Σμισθόνιαν της Ουάσιγκτον, την οποία εγκαινίασε ο πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας.
πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ
