Προηγήθηκε αρχιερατική θεία λειτουργία που τέλεσε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, ενώ το θείο λόγο κήρυξε ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σισανίου κ. Παύλος. Ακόμη παρέστη ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φλωρίνης κ. Θεόκλητος.
Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΞΕΩΣ
Στο πρώτο μέρος της Συνάξεως τους συμμετέχοντες καλωσόρισε ο πανοσιολογιώτατος αρχιμ. Πορφύριος Προδρομίτης, καθηγούμενος της ιεράς μονής Τιμίου Προδρόμου Σκήτης Βεροίας ο οποίος στη συνέχεια κάλεσε τον σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σισανίου κ. Παύλο να αναλάβει την Προεδρία της Συνάξεως και τον σεβασμιώτατο Μητροπολίτη κ. Παντελεήμονα να κηρύξει την έναρξη των εργασιών εισαγάγοντας ταυτόχρονα τους συνέδρους στην ουσία του θέματος. Μεταξύ άλλων ο σεβασμιώτατος είπε: «Συνεχίζοντας τη σειρά των μοναχικών συνάξεω, τις οποίες από ετών καθιέρωσε και πραγματοποιεί η Ιερά Μητρόπολις Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, σας καλωσορίζω με πολλή χαρά σήμερα, εδώ στην Ιερά Μονή της Αγίας Κυριακής Αλεξανδρείας, στην Δ΄Μοναχική σύναξη της Ιεράς Μητροπόλεώς μας και σας ευχαριστώ για την παρουσία σας που μας δίνει την ευκαιρία της επικοινωνίας, της ανταλλαγής απόψεων και της αμοιβαίας πνευματικής τροφοδοσίας.
Το θέμα της Δ΄ μοναχικής συνάξεως, «Μοναχισμός: Η αντιεξουσιαστική διακονία του κόσμου» συνδέεται με το γενικό θέμα των φετινών ΙΘ΄ Παυλείων «Εξουσία και Διακονία» αλλά και με τον ευρύτερο προβληματισμό που επικρατεί στις μέρες μας σχετικά με το ρόλο και τη θέση του μοναχισμού στη σύγχρονη κοινωνία.
Πολλοί θεωρούν τον μοναχισμό ως ένα απόκοσμο σύστημα, μία άρνηση του κόσμου και μία φυγή από αυτόν και τα προβλήματά του τα οποία ο μοναχός δεν θέλει, κατά την γνώμη τους, να αντιμετωπίσει. Πιστεύουν, δηλαδή, ότι όσοι επιλέγουν τη μοναχική πολιτεία επιλέγουν ένα εύκολο δρόμο απαλλαγμένο από πειρασμούς και δυσκολίες, γιατί δεν έχουν τη δύναμη να αντιμετωπίσουν όλα αυτά τα οποία αντιμετωπίζει ο κάθε άνθρωπος στη ζωή του, και προτιμούν, εγωιστικά, να ασχοληθούν μόνο με τον εαυτό τους και τη σωτηρία της ψυχής τους.
Δεν χρειάζεται να πω πόσο σφάλει όποιος νομίζει ότι ο μοναχός ενδιαφέρεται μόνο για τον εαυτό τους και την προσωπική του σωτηρία του καθενός μας είναι αδιάρρηκτα συνδεδεμένη με τους άλλους, με τους αδελφούς μας, γνωστούς και αγνώστους, και με τη στάση μας απέναντι σ’ αυτούς, αν
θελήσουμε να θυμηθούμε μόνο την ευαγγελική περικοπή της μελλούσης κρίσεως.
Δεν χρειάζεται να υπενθυμίσω, ακόμη, πως οι πειρασμοί και οι δοκιμασίες δεν σχετίζονται με τον τόπο στον οποίο βρίσκεται ο άνθρωπος, αλλά με την ίδια την ανθρώπινη φύση, γιατί αρκεί να θυμηθούμε πως ακόμη και ο Ιησούς επειράσθη όχι όταν βρισκόνταν στον κόσμο, αλλά όταν βρισκόταν στην έρημο, νηστεύων και προσευχόμενος.
Αν, λοιπόν, η μοναχική ζωή είναι, ασφαλώς, μία ζωή εφαρμογής του Ευαγγελίου, αλλά δεν είναι εφαρμογηή σε συνθήκες, θα λέγαμε, «εργαστηρίου», δηλαδή ιδανικές, χωρίς εξωτερικές παρεμβάσεις και παρενοχλήσεις. Το κοινοβιακό πολίτευμα, όπως θα ακούσουμε σε λίγο, από τον πρώτο ομιλητή μας, τον πανοσ. αρχιμ. π. Ελισαίο, καθηγούμενο της ιεράς μονής Σίμωνος Πέτρας, ειναι: «Το Ευαγγέλιο στην έρημο». Όμως, όπως στη φυσική, τη συνηθισμένη ζωή, η έρημος είναι πιό δύσκολη από τον κόσμο, γιατί διαφορετικά οι άνθρωποι δεν θα κατοικούσαν στην πόλη αλλά στην έρημο, έτσι και στην πνευματική ζωή η έρημος είναι πιο δύσκολη από τον κόσμο. Σαφαλώς η έρημος δεν έχει τους πειρασμούς του κόσμου, αλλά έχει τους δικούς της, συχνά πολύ πιο επώδυνους και πιο αιματηρούς από αυτούς του κόσμου.
Αυτό βεβαίως, δεν σημαίνει ότι η μοναχική ζωή είναι ακατόρθωτη και απρόσιτη για τον άνθρωπο· είναι και κατορθωτή και προσιτή με την Χάρη του Θεού σε όλους εκείνους οι οποίοι ανταποκρίνονται στη κλήση του Θεού και αποφασίζουν να βαδίσουν τη στενή και τεθλιμμένη οδό της και να άρουν το ζυγό της υπακοής και της απολύτου αφοσιώσεως στον Θεό, ο οποίος μετατρέπεται σε φορτίο ελαφρύ και ζυγό χρηστό για εκείνους που αγωνίζονται να περιπατήσουν «αξίως της κλήσεως». Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Θα μας το αναπτύξει στη δεύτερη εισήγηση η οσιολογιωτάτη καθηγουμένη της ιεράς και Σταυροπηγιακής Μονής Χρυσοπηγής Χανίων, Γερόντισσα Θεοξένη.
Και απόδειξη αυτού του γεγονότος αποτελεί μεταξύ άλλων πολλών, αναριθμήτων θα έλεγα, περιπτώσεων, και η περίπτωση του μακαριστού Γέροντος Φιλαρέτου Κωνσταμονίτου, που καταγόταν από την περιοχή μας, από την Φυτιά Ημαθίας, και το οποίο τιμήσαμε και χθες, με μία εσπερίδα που οργανώσαμε στη γενέτειρά του, με αφορμή τη συμπλήρωση 50ν ετών από την οσιακή κοίμησή του και στο οποίο είναι αφιερωμένη η Τρίτη εισήγηση του ιερολογιωτάτου διακόνου π. Αθανασίου Βουδούρη.
Το παράδειγμα της ζωής του μακαριστού Γέροντος αλλά και όλων των πραγματικών μοναχών και μοναζουσών αναδεικνύει το αληθινό νόημα του ορθοδόξου μοναχισμού που δεν είναι άλλο παρά η «αντιεξουσιαστική διακονία του κόσμου».
Ο μοναχισμός είναι όντως άρνηση του κόσμου, αλλά με τη σημασία που έχει ο κόσμος στη Καινή Διαθήκη, δηλαδή της αμαρτίας και των γηίνων και σαρκικών επιθυμιών που προκύπτουν από αυτή. Αν ο μοναχός απαρνείται αυτόν τον κόσμο δεν το κάνει για να αρνηθεί τους ανθρώπους, ακόμη και τους πιό αμαρτωλούς, αλλά για να μπορέσει χωρίς τις δεσμεύσεις του «κόσμου», εναντίον των οποίων αγωνίζεται διά βίου, να μπορέσει να βοηθήσει και να σώσει τους αδελφούς του που αγωνίζονται μέσα στον κόσμο.
Απαλλαγμένος από τον κόσμο και τα προβλήματα που δημιουργεί ο κόσμος ο μοναχός αγωνίζεται όχι μόνο για τον εαυτό του αλλά και για τους ανθρώπους. Απαρνούμενος τον κόσμο ο μοναχός, απαρνείται και τον πειρασμό της εξουσίας του κόσμου, δεν του είναι όμως αδιάφοροι όσοι εξουσιάζουν τον κόσμο, γι’ αυτό και προσεύχεται γι’ αυτούς, γι αυτό και αγωνιά μαζί τους για τα προβλήματα του κόσμου, γι’ αυτό και τους στηρίζει με τις ευχές του και με τις συμβουλές του.
Αν θυμηθούμε πόσοι ευσεβείς αυτοκράτορες του Βυζαντίου αλλά και πόσοι βασιλείς και ηγέτες κρτατών και πόσοι ακόμη από τους ισχυρούς του κόσμου δεν καταφεύγουν σε άγνωσοτυς ασκητές, σε άσημους ερημίτες και ταπεινούς μοναχούς για να εμπιστευθούν τους λογισμούς και τις μέριμνές τους αλλά και για να ακούσουν έναν λόγο επιστηρικτικό, ένα λόγο που θα τους ανοίξει ένα δρόμο· όχι γιατί ο μοναχός είναι γνώστης του θέματος που τους απασχολεί, αλλά γιατί έχοντας καθαρό νου και καθαρά τα μάτια της ψυχής μπορεί να διακρίνει καλύτερα, και γιατί πολλές φορές ομιλεί δι’ αυτού ο Θεός.
Ο μοναχός μπορεί να μη βρίσκεται μέσα στον κόσμο αλλά προσεύχεται γι αυτόν, επικαλείται τη χάρη και το έλεος του Θεού για όλους αυτούς που ανήλωσαν τη ζωή τους στην «αντιεξουσιαστική διακονία του κόσμου».
Και εύχομαι η σημερινή μοναχική σύναξή μας να αποτελέσει για όλους μας έναυσμα διακονίας στον σύγχρονο άνθρωπο και τον κόσμο που έχει ανάγκη προς ξόξαν Θεού και προς σωτηρίαν των ψυχών μας».
ΟΙ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ
Ο Πρόεδρος έδωσε στη συνέχεια το λόγο στους εκλεκτούς εισηγητές τους οποίους και παρουσίασε:
α) Ο αρχιμ. Ελισαίος, καθηγούμενος της ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας Αγίου Όρους, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Το κοινοβιακό πολίτευμα. Το ευαγγέλιο στην έρημο». Μεταξύ άλλων ο ομιλητής τόνισε αρκετά αναλυτικά για την πρακτική ζωή στα σημερινά κοινόβια αλλά και για το γεγονός ότι η μοναχική ζωή δεν έπαψε ποτέ να είναι η εφαρμοσμένη ευαγγελική ζωή. Επίσης ομίλησε για το ρόλο των ηγουμένων και τη σχέση τους με τους αδελφούς της μονής που όλοι μαζί συγκροτούν το σώμα της αδελφότητας, καθώς επίσης και για τα χαρίσματα που παραχωρεί η χάρη του Θεού σε ορισμένους αδελφούς. Μετά την εισήγησή του ο π. Ελισσαίος απάντησε σε πολλές ενδιαφέρουσες ερωτήσεις των συνέδρων μοναχών.
β) Η Γερόντισσα Θεοξένη, καθηγουμένη της ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Χρυσοπηγής Χανίων με θέμα: «Αξίως της κλήσεως περιπάτησον...», η οποία τόνισε ότι ο μοναχός με την προσευχή του συμμετέχει στα προβλήματα των ανθρώπων και ο κόσμος βλέποντας τη ζωή των μοναχών συνειδητοποιεί ότι ο ευαγγελικός λόγος δεν είναι ουτοπικός αλλά ζωντανός και μπορούν όλοι να τον ακολουθήσουν. Η γερόντισσα ανέφερε πολλά παραδείγματα από την πνευματική ζωή των γερόντων αλλά και εμπειρίες από τη διακονία της ως γεροντίσσης.
γ) Ο ιερολογιώτατος Διάκονος Αθανάσιος Βουδούρης με θέμα: «Ο Γέρων Φιλάρετος Κωνσταμονίτης: ένας ταπεινός ηγούμενος, διάκονος της αγιορειτικής πολιτείας», ο οποίος αναφέρθηκε εκτενώς στον οσιακό βίο του γέροντος Φιλαρέτου και στογεγονός ότι κανείς δεν μπορούσε να διακρίνει το ηγουμενικό του αξίωμα αλλά περισσότερο ακτινοβολούσε με την ταπείνωση και την πραότητα που τον χαρακτήριζαν μέχρι το τέλος της ζωής του. Ως ηγούμενος της αγιορειτικής ιεράς μονής Κωνσταμονίτου πρσπάθησε με όλες τις δυνάμεις του να ανοίξει τα πνευματικά μάτια των μοναχών που του εμπιστεύθηκε να ποιμάνει ο Θεός διδάσκοντάς του τόσο με τουες λόγους του αλλά κυρίως με τον τρόπο της ασκητικής του ζωής, του μοναχικού του ήθους και των πολλών αρετών και χαρισμάτων του. Το πέρσαμα του γέροντα Φιλαρέτου άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια της αρετής του στον τόπο της άσκησής του. Ο ομιλητής ανέφερε επιγραμματικά και αναφορές επιφανών γερόντων του Αγίου Όρους για τον Γέροντα Φιλάρετο, όπως του μοναχού Θεόκλητου Διονυσιάτου και άλλων.
Στο τέλος της Συνάξεως ο Πρόεδρος σεβασμιώτατος Σιατίστης κ. Παύλος, μετά τη γόνιμη συζήτηση, ολοκλήρωσε τις εργασίες της με μία σύντομη ανασκόπιση των θεμάτων που αναπτύχθηκαν και συζητήθηκαν, ενώ ο σεβασμιώτατος Βεροίας κ. Παντελεήμων απένειμε τιμητικές διακρίσεις στους ομιλητές.
Ακολούθησε υπαίθριο γεύμα στις εγκαταστάσεις της ιεράς μονής αγίας Κυριακής.
