Του Γιώργου Διονυσόπουλου
«Ήταν μία από τις χειρότερες στιγμές που έχω ζήσει. Σκέφτηκα ότι δεν είναι δυνατόν να βρίσκομαι σε ευρωπαϊκό έδαφος. Πως δεν μπορεί όλα αυτά να συμβαίνουν στην Ελλάδα. Τέτοιες σκηνές, τόσο φανατισμό και μίσος
συναντά κανείς μόνο στο Ιράκ ή το Αφγανιστάν, όχι σε μία χώρα που είναι κράτος-μέλος της Ε.Ε. Και στη Γαλλία υπάρχουν μουσουλμάνοι, αλλά τέτοια φαινόμενα όπως αυτά που βίωσα στο μειονοτικό χωριό Θέρμες της Θράκης, δεν θα τα δεις να συμβαίνουν πουθενά μέσα στη γαλλική επικράτεια». Με αυτά τα λόγια περιγράφει, μιλώντας στα «Επίκαιρα» την εξάωρη ομηρία της από φανατικούς μουσουλμάνους της μειονότητας στο χωριό Θέρμες στο νομό Ξάνθης, η δημοσιογράφος της εφημερίδας «Λιμπερασιόν» και ανταποκρίτρια του γαλλικού κρατικού τηλεοπτικού σταθμού «France 3» στην Αθήνα, Έφη Τσελίκα. Μαζί της και τρία μέλη του γαλλικού τηλεοπτικού συνεργείου που παρακολουθούσαν αμήχανα και φοβισμένα περισσότερα από 150 άτομα να τους βρίζουν σε μία άγνωστη γι’ αυτούς γλώσσα, να τους φτύνουν και να τους προπηλακίζουν, χωρίς να μπορούν να καταλάβουν το γιατί. «Για μια στιγμή νόμισαν ότι βρίσκονταν στην Καμπούλ», ανέφερε η κ Τσελίκα, σπεύδοντας να προσθέσει ότι ήταν η πρώτη φορά στην καριέρα τους που ένιωθαν ένα τόσο μεγάλο πολιτισμικό σοκ.
Όλα ξεκίνησαν στα τέλη του περασμένου μήνα όταν και στο πλαίσιο ενός ταξιδιωτικού αφιερώματος, με χορηγία μάλιστα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το συνεργείο της εκπομπής «Λεωφόρος της Ευρώπης» που μεταδίδεται κάθε εβδομάδα από τον τηλεοπτικό σταθμό «France 3», αποφάσισε να επισκεφθεί τα Πομακοχώρια στον ορεινό όγκο της Ξάνθης, προκειμένου να αναδείξει σε ένα ρεπορτάζ τεσσάρων μόλις λεπτών την πολιτισμική κουλτούρα της περιοχής. Τέσσερα λεπτά που στην πορεία όμως φάνηκαν στο συνεργείο του γαλλικού καναλιού σαν ένας ολόκληρος αιώνας…
Όμηροι του πλήθους
Ένας ολόκληρος μηχανισμός στην ευρύτερη περιοχή, που έχει στηθεί με ευθύνη και του Τουρκικού Προξενείου Κομοτηνής, κινητοποιήθηκε μέσα σε χρόνο – ρεκόρ, κρατώντας επί έξι συνεχείς ώρες τους Γάλλους σε ομηρία. Εκατοντάδες άνθρωποι ξεφύτρωσαν στην κυριολεξία από το πουθενά εγκλωβίζοντας το τηλεοπτικό συνεργείο μέσα στο αυτοκίνητο που το μετέφερε, απειλώντας ταυτόχρονα με τσεκούρια, μαχαίρια και ρόπαλα, τα μέλη του ότι θα τους «κόψουν τα κεφάλια» και όλα αυτά υπό το… άγρυπνο βλέμμα 10 περίπου ελλήνων αστυνομικών οι οποίοι παρακολουθούσαν χωρίς να κάνουν απολύτως τίποτα για να σταματήσουν όλα όσα εξωπραγματικά συνέβαιναν. Δίπλα σε αυτούς, κοινοτάρχες και δημοτικοί σύμβουλοι από τα γύρω χωριά, οι οποίοι είχαν επίσης καταφθάσει μέσα σε διάστημα λίγης μόλις ώρας στις Θέρμες, με την πλειονότητά τους να δυναμιτίζει ακόμη περισσότερο το φανατισμό του πλήθους εναντίον των γάλλων. «Καμία Αρχή, δεν έπαιξε το ρόλο της ως Αρχή. Κανείς δεν επιχείρησε να επιβάλει το νόμο και τη τάξη. Είμασταν στην κυριολεξία στο έλεος του όχλου» τονίζει η κ. Τσελίκα προσθέτοντας ότι για όλο αυτό το διάστημα ένιωθε σαν να βρίσκεται σε μία χώρα «εκτός δικαίου».
Από την πρώτη στιγμή που το γαλλικό τηλεοπτικό συνεργείο έφτασε στις Θέρμες, συνοδευόμενο από τον πρόεδρο του Πανελλήνιου Συλλόγου Πομάκων Ιμάμ Αχμέτ, ήρθε αντιμέτωπο με μία πρωτόγνωρη εχθρότητα από την πλευρά του τοπικού πληθυσμού. Στο πρώτο μόλις πλάνο που επιχείρησε να τραβήξει το συνεργείο, έκανε την εμφάνισή της, σύμφωνα με την κ. Τσελίκα, «μία μαυροντυμένη γυναίκα ντυμένη με την παραδοσιακή αράβικη φορεσιά που άφηνε ακάλυπτο μόνο το πρόσωπο και ξεκίνησε να μας βρίζει με χυδαία λόγια, λέγοντας ότι εδώ είναι Τουρκία. Σε κλάσματα δευτερολέπτων μαζεύτηκαν γύρω της πάνω από 150 άτομα, τα οποία ξεπετάχτηκαν μέσα από ένα παρακείμενο τζαμί. Απαίτησαν να τους δείξουμε τα πλάνα που είχαμε τραβήξει για να δουν εάν μέσα εμφανίζονταν τα παιδιά του σχολείου που εκείνη την ώρα έπαιζαν στην αυλή του, η οποία όμως δεν ήταν παρά ένας δρόμος όπου περνούσαν συνεχώς αυτοκίνητα. Την ίδια στιγμή μία ομάδα από αυτούς κύκλωσε το αυτοκίνητο του συνεργείου και με απειλές μας ζητούσαν να τους δείξουμε τα πλάνα που είχαμε τραβήξει. Μπήκαμε στο αυτοκίνητο προκειμένου να προφυλαχτούμε, αφού φοβηθήκαμε ακόμη και για την ίδια μας την ζωή, εξαιτίας του μένους του πλήθους. Μαζί τους κουβαλούσαν τσεκούρια και μαχαίρια οι άνδρες και ρόπαλα οι γυναίκες» σημειώνει η κ. Τσελίκα.
Ο αστυνομικός με το ροζ μπλουζάκι
Η συνέχεια θα έκρυβε όμως ακόμη χειρότερες εκπλήξεις για τα μέλη του γαλλικού τηλεοπτικού συνεργείου. «Επικοινωνήσαμε με την αστυνομία και σε λίγα λεπτά εμφανίστηκε ένας άνδρας ο οποίος φορούσε ένα ροζ μπλουζάκι και μας συστήθηκε ως αστυνομικός, χωρίς όμως να προσφέρει καμία ουσιαστική βοήθεια» τονίζει η ελληνογαλίδα δημοσιογράφος. Λίγη ώρα μετά, σαν να είχαν ειδοποιηθεί από ένα αόρατο τηλεφωνικό κέντρο, στην πλατεία των Θερμών φθάνει, με κάθε είδους μέσο, πλήθος κόσμου από τα γύρω χωριά, Μελίβια, Εχίνο, Κοτύλη, Δημάριο. Το πλήθος πλέον ελέγχεται δύσκολα. Ουρλιάζει και απειλεί να λυντσάρει τα μέλη του τηλεοπτικού συνεργείου του «France 3».
Περισσότερα από 700 άτομα πλέον είχαν μαζευτεί γύρω από τους γάλλους, οι οποίοι από το πουθενά βρέθηκαν να πρωταγωνιστούν σε ένα σκηνικό που όμοιό του συναντά κανείς στα χωριά και τις πόλεις των Ταλιμπάν. Εν ριπή οφθαλμού στην περιοχή έφτασαν το τουρκικό τηλεοπτικό κανάλι ΤRT, οι υπεύθυνοι των εφημερίδων MILLET και BIRLIK, ο δήμαρχος Μύκης Μεχμέτ Αγγά, ο αντινομάρχης Μεμίς Τουρκές, ο Μουσταφά Τσουκάλ και οι πρόεδροι όλων των γύρω χωριών. «Μας ζήτησαν να βγάλουμε την κασέτα μέσα από την κάμερα και να τους δείξουμε τι είχαμε τραβήξει. Εγώ αρνήθηκα και τους είπα ότι σύμφωνα με την δεοντολογία και τους νόμους του ελληνικού κράτους κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει μόνο παρουσία εισαγγελέα ή άλλων θεσμικών παραγόντων του ελληνικού κράτους και σίγουρα όχι υπό καθεστώς βίας και απειλές εναντίον της ζωή μας. Δεν καταλάβαιναν τίποτα. Απειλούσαν ότι εάν δεν τους δίναμε την κασέτα δεν θα μας άφηναν να φύγουμε. Ένας μάλιστα από τους προέδρους που ήταν μαζεμένοι εκεί μου είπε επί λέξει πως έπρεπε να πάμε σε αυτόν πριν κάνουμε το οτιδήποτε, προκειμένου εν συνεχεία εκείνος να υποδείξει σε αυτούς με τους οποίους συνομιλήσαμε τι θα έπρεπε να πουν. Σκέφτηκα ότι δεν μπορεί να συμβαίνουν αυτά σε μία χώρα που θέλει να λέγεται ελεύθερη. Αντιμετωπίζαμε ένα καθεστώς κράτους εν κράτη. Το κλίμα τρόμου δε, ήταν τέτοιο που κάθε φορά που επιχειρούσαμε να βγούμε από το αυτοκίνητο μας, -όπου και όλες αυτές τις ώρες μας είχαν εγκλωβισμένους – προκειμένου να διαπραγματευτούμε μαζί τους μας έλουζαν με βρισιές και μας έφτυναν. Έκαναν σαν δαιμονισμένοι. Μείναμε έξι ώρες εκεί και μας πρόσφεραν ένα ποτήρι νερό μόνο όταν ολοκληρώθηκαν οι σχετικές διαπραγματεύσεις» αναφέρει η κ Τσελίκα.
Οι απεσταλμένοι του τουρκικού Προξενείου
Είναι η στιγμή που στο χωριό κάνει την εμφάνισή του ένας άτυπος μάλλον απεσταλμένος του τουρκικού Προξενείου Κομοτηνής, μαζί με έναν δικηγόρο. Ο μεν πρώτος εμφανίζεται να έχει ειδικότητα στις κάμερες, αφού εκτός από την κασέτα ζητάει να ελέγξει και την ίδια την τηλεοπτική κάμερα θεωρώντας ότι μπορεί ενδεχομένως να έχουν καταγραφεί εικόνες στην εσωτερική της μνήμη, όπως και τελικά γίνεται. Η προβολή είναι δημόσια και γίνεται κάτω από τις απειλές και τα ουρλιαχτά του φανατισμένου πλήθους. Από την πλευρά του ο δικηγόρος έχοντας ήδη έτοιμο ένα έγγραφο το οποίο βγάζει μέσα από την τσάντα του, το δείχνει στην κ Τσελίκα και της ζητάει να το υπογράψει. «Νόμιζε ότι δε ξέρω να διαβάζω ελληνικά και είχε γράψει ένα ολόκληρο κατεβατό. Το διάβασα και μου σηκώθηκε η τρίχα από αυτά που έγραφε. Δεν υπήρχε περίπτωση με τίποτα να βάλω την υπογραφή μου σε κάτι τέτοιο. Πήρα ένα στυλό και έσβησα τα πάντα από ένα σημείο και κάτω. Άφησα μόνο τη φράση ότι στα πλάνα μας δεν είχαμε τραβήξει και δεν επρόκειτο να δείξουμε τα παιδιά του σχολείου» συνεχίζει τη διήγησή της η κ Τσελίκα.
Σαν σκηνή βγαλμένη μέσα από αμερικανική κινηματογραφική ταινία, στο χωριό μιάμιση ώρα περίπου μετά την έναρξη του επεισοδίου έφτασαν περιπολικά οχήματα της αστυνομίας από την Ξάνθη. Η διαδικασία απεγκλωβισμού του γαλλικού τηλεοπτικού συνεργείου είχε μόλις ξεκινήσει. Οι σχετικές διαπραγματεύσεις «απεγκλωβισμού των ομήρων» θα κρατήσουν πάνω από τέσσερις ώρες. Συνοδεία περιπολικών μπρος και πίσω, το αυτοκίνητο που μετέφερε τους γάλλους πήρε το δρόμο της επιστροφής προς τον πολιτισμό. «Έπρεπε να μας είχατε ειδοποιήσει ότι θα ανεβαίνατε να κάνετε ρεπορτάζ στα χωριά που κατοικούν οι μουσουλμάνοι» ήταν η φράση με την οποία υποδέχτηκε την κ. Τσέλικα ο επικεφαλής των αστυνομικών. «Είναι μία ελεύθερη χώρα η Ελλάδα ή όχι; Εφόσον είναι, τότε ο δημοσιογράφος μπορεί και πρέπει να κάνει την δουλειά του οπουδήποτε χωρίς να χρειάζεται γι αυτό άδεια της αστυνομίας» ήταν η απάντηση της ελληνογαλλίδας δημοσιογράφου. Ενδιαφέρον για όσα συνέβησαν στους γάλλους υπηκόους και εξηγήσεις για το θέμα ζήτησε από την ελληνική πλευρά και το γαλλικό Προξενείο Θεσσαλονίκης, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες στη Ξάνθη προτίθεται να μεταβεί και ο γάλλος πρόξενος κ. Κριστιάν Τιμονιέ.
Επρόκειτο βεβαίως για ένα περιστατικό το οποίο καταδεικνύει αφενός ότι η κατάσταση στα χωριά που κατοικεί η μουσουλμανική μειονότητα έχει ξεφύγει από τον έλεγχο του ελληνικού κράτους, αφετέρου κάνει σαφές την τεράστια επιρροή που ασκεί στην περιοχή το τουρκικό Προξενείο Κομοτηνής. Το εντυπωσιακό είναι ότι τέτοιου είδους περιστατικά αφορούν μόνο τα ελληνικά ή ξένα τηλεοπτικά συνεργεία που επιχειρούν να τραβήξουν εικόνες από την περιοχή και όχι τα τουρκικά ΜΜΕ που τριγυρνούν συνεχώς στα χωριά της μειονότητας σε Ξάνθη και Κομοτηνή κάνοντας προπαγάνδα και προβάλλοντας την τουρκική γλώσσα και κουλτούρα. Εξάλλου μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι σε όλα αυτά τα χωριά τα μόνο κανάλια που «πιάνουν» οι τηλεοπτικοί δέκτες, είναι τα τουρκικά… Να σημειώσουμε ότι στα Πομακοχώρια ένας μεγάλος αριθμός Πομάκων διαφωνεί με τις πρακτικές του τουρκικού προξενείου, ζητώντας να σταματήσει να τους διδάσκεται με το ζόρι στα σχολεία η τουρκική γλώσσα, αφού δεν είναι η γλώσσα τους. Η στάση της Πολιτείας στο συγκεκριμένο αίτημα, είναι ανάλογη με τη στάση που τήρησε η ελληνική αστυνομία στο παραπάνω περιστατικό. Απλά παρακολουθεί «νίπτοντας τα χείρας της»…
(Αναδημοσίευση από το περιοδικό «Επίκαιρα»)
