ὁ ὁ Πα νη γυ ρι κός Ἑ σπε ρι νός τῆς ἑ ορ τῆς τῶν Χρι στου γέν νων.
Προσκεκλημένοι ἦταν ὅλοι οἱ Χρι στι α νοί πού εἶχαν τή δυ να τό τη τα νά συμ με τά σχουν, νά ἔρθουν καί νά προσευχηθοῦν μαζί γιά τό κορυφαῖο, μοναδικό καί ἀνεπανάληπτο γεγονός τῆς παγκόσμιας ἱστορίας, τή γέννηση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ.
«Λαθὼν ἐτέχθης ὑπὸ τὸ Σπήλαιον,
ἀλλ' οὐρανός σε πᾶσιν ἐκήρυξεν,
ὥσπερ στόμα, τὸν Ἀστέρα προβαλλόμενος Σωτήρ·
Καὶ Μάγους σοι προσήνεγκεν,
ἐν πίστει προσκυνοῦντάς σε·
μεθ' ὧν ἐλέησον ἡμᾶς».
«Ἀνέτειλας Χριστὲ ἐκ Παρθένου,
νοητὲ Ἥλιε τῆς Δικαιοσύνης·
καὶ Ἀστήρ σε ὑπέδειξεν, ἐν Σπηλαίῳ
χωρούμενον τὸν ἀχώρητον.
Μάγους ὁδηγήσας εἰς προσκύνησίν σου·
μεθ' ὧν σε μεγαλύνομεν, Ζωοδότα δόξα σοι».
Ἡ ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ προχώρησε καί πρίν ἀπό τό «Νῦν ἀπολύεις» ὁ Πανοσιολογιώτατος Ἀρχιμανδρίτης π. Χριστοφόρος Νάνος, Ἱερατικῶς Προϊστάμενος τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Κοιμήσεως Θεοτόκου (Παναγίτσα) Παλαιοῦ Φαλήρου, ἐξεφώνησε τήν πανηγυρική Ὁμιλία του, ἀναφέροντας –ἀνάμεσα στά ἄλλα θεολογικά σημεῖα– καί τό ἑξῆς ἀπόσπασμα ἐπί λέξει:
«Ὁ σαρκωθείς Λόγος συναντᾶ τήν ἀνθρώπινη ἐνοχή ἀπό τή παρακοή τῶν πρωτοπλάστων μέχρι τά προσωπικές ἐνοχές τοῦ καθενός ἀπό μᾶς. Γιά νά ἐμπνεύσει μετάνοια καί νά καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν. Προσλαμβάνει σάρκα ἀπό τή Παρθένο Μαριάμ, σπείρει ὅμως Ἐκεῖνος πάνω ἀπό τά ὅρια τῆς φύσεως. Ἄσπορος ἡ σύλληψις Θεοῦ γάρ ἡ γέν νησις. Διαβαί νει τήν ἄβατο κοιλία τῆς Θεοτόκου καί δημιουρ γεῖ τό καινό ἄνθρωπο, τόν κατά Θεόν κτισθέντα. Ὅ ἴδιος τόν σπείρει, ὁ ἴδιος τόν πλάθει, ὁ ἴδιος ἑνώ νεται μαζί του, ὁ ἴδιος γεννιέται ὡς Θεάνθρωπος, γράφει ὁ ἁγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Τό μυστήριο ὑπερέχει καί νοῦ καί λόγο μᾶς τονίζει καί ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Σ’ αὐτό τόν καινό ἄνθρωπο, τόν ἀνα μάρτητο Χριστό πού γεννήθηκε στή Βηθλε έμ καλούμεθα καί μεῖς νά συμμετάσχουμε! Ἤδη ἡ συμμετοχή μας ξεκίνησε ἀπό τήν ἡμέρα τῆς βαπτίσεώς μας. Καί ἐμεῖς ὡς νήπια συναντήσαμε στή κολυμβήθρα τόν νηπιάσαντα γιά μᾶς Χριστό».
Στό τέλος τοῦ μεγάλου αὐτοῦ πανηγυρικοῦ Ἑσπερινοῦ, ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Συμεών εὐχαρίστησε τόν ὁμιλητή π. Χριστοφόρο γιά τή θεολογικότατη ὁμιλία του καί εὐχήθηκε σέ ὅλους νά μᾶς ἀξιώνει ὁ Θεός νά βιώνουμε συνεχῶς τήν παρουσία τοῦ γεννηθέντος Χριστοῦ στή ζωή μας καί τήν ἀπειρή ἀγάπη του στά πρόσωπα τῶν συνανθρώπων μας.
ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ ΜΕΓΑ ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ
τοῦ Ἀρχιμ. Χριστοφόρου Νάνου, Ἐφημ. Ἱεροῦ Ναοῦ Κοιμήσεως Θεοτόκου Παλαιοῦ Φαλήρου
Μέσα στή χαρμόσυνη καί κατανυκτική ἱερή ἀτμό σφαιρα τοῦ πανηγυρικοῦ Ἑσπερινοῦ τῶν Χριστουγέννων ἀξίζει νά ἀκούσουμε καί πάλι τή θεολογική καί ποιητική φράση τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου: «Χριστός γεννᾶται· δοξάσατε!». Φράση πού περιέχει ὅλο τό νόημα τῆς σημερινῆς ἑορτῆς καί λειτουργεῖ σάν εἰσαγωγικό ἔναυσμα τῆς σημε ρινῆς ὁμιλίας καί μᾶς παραπέμπει στίς γραπτές μαρτυρίες τῶν ἱερῶν Εὐαγ γελιστῶν.
Οἱ ἱεροί Εὐαγγελιστές Ματθαῖος καί Λουκᾶς καταγράφουν ὡς ἀρχή τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώ πων τό γεγονός τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ στή φάτνη τοῦ σπηλαίου τῆς Βηθλεέμ τῆς Ἰουδαίας: «καί ἔτεκε (ἡ Μαριάμ) τόν υἱόν αὐτῆς τόν πρωτότοκον καί ἐκάλεσε τό ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν!»· «καί ἐσπαργάνωσεν αὐτόν καί ἀνέκλινεν αὐτόν ἐν τῇ φάτνῃ»! Ὁ ὑψιπέτης τῆς Θεολογίας Ἰωάννης, ἀφοῦ προβάλλει τό προαιώνιο Λόγο τοῦ Θεοῦ ὡς ἀρχή τῆς δημιουργίας στή συνέχεια γράφει: «καί ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν!». Καί ἑνώνει τίς δύο συγκλονιστικές ἀλήθειες: τή ζῶσα ἀρχή τῆς δημιουργίας καί τό ἐπί γῆς γεγονός τῆς ἀνα δημι ουργίας στό ἴδιο πρόσωπο, τόν Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ, τόν ἐνανθρωπήσαντα Ἰησοῦ Χριστό! Αὐτή εἶναι καί ἡ μαρτυρία τοῦ ἀγγέλου στούς βοσκούς πού διανυκτέρευαν τή νύχτα τῶν Χριστουγέννων: «ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ, ὅς ἐστί Χριστός Κύριος!».
Αὐτές τίς μαρτυρίες ἐννοεῖ καί ὁ Μεγάλος Ἱεράρ χης λέγοντας: «Χριστός γεννᾶται!». Ὅτι «ὁπρό τῶν αἰ ώνων γεννηθείς» αὐτός εἶναι «ὁ ἐκ τῆς Παρθένου σαρκωθείς!». Γιατί ὅμως συμπληρώνει τή θεολογική του ἀναφορά στή γέννηση τοῦ Χρι στοῦ μέ τή προτροπή: «δοξάσατε»; Τί ἐννοεῖ ὅταν μᾶς λέγει: «δοξάσατε» ; Τονί ζει τή θεϊκή παρουσία στο μυστήριο τῆς γεννήσεως σύμφωνα μέ τή μαρτυρία τοῦ Εὐαγ. Ματθαίου: «τό γάρ ἐν αὐτῇ γεννηθέν ἐκ Πνεύματος ἐστίν Ἁγίου»! Θεός σήμερα σαρκώνεται, Θεός ἄνθρωπος γίνεται, Θεός φανερώνεται! Τί σκέπτεσθε; Τί περιμένετε; Γιατί διστάζετε; Χαρεῖτε! Θεόν καί ἄνθρωπον, Θεάνθρωπον Χριστόν ἐπί γῆς δοξάσατε! Αὐτό εἶπε καί ὁ ἄγγελος Κυρίου εἶπε στούς ἁπλούς ποιμένες τῆς Βηθλεέμ: «Ἰδού εὐαγγε λί ζομαι ὑμῖν χαράν μεγάλην….καί ἐ ξαίφνης ἐγένετο πλῆ θος στρατιᾶς οὐρανίου αἰνού ντων τόν Θεόν καί λεγόντων: Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεόν…»!
Μέσα σ’ αὐτή τήν ἔκπληξη καί τό θαυμασμό τοῦ μυστηρίου τῆς γεννήσεως ἡ ἀειπάρθενος ἐκφράζει, μέ σα ἀπ’ τή γραφίδα τοῦ ὑμνογράφου, τή θεόληπτη ἀπο ρία της ἀλλά καί τή φιλόστοργη μητρική μαρτυρία: «πῶς ἐνεσπάρης μοι καί πῶς μοι ἐνεφύης ὁ λυτρωτής μου καί Θεός μου»; Καί ὁ θεολόγος Γρηγόριος ἀπα ντώντας ἀναφωνεῖ ἐν πνεύματι: «Χριστός ἐξ οὐρανοῦ! Χριστός ἐπί γῆς»!
Ὁ ἄνω τῷ Πατρί συγκαθήμενος γίνε ται ἐδῶ στή γῆ ὁρατός! Καί ἡ θεολογία τῶν Πατέρων, ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας ἑρμηνεύει τό μυστήριο ὡς κένωση τοῦ Λόγου, ὡς συγκατάβαση τοῦ Θεοῦ, ὡς οἰκονομία τῆς θείας πρόνοιας. Συστέλλει τή θεϊκή Του δόξα ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ γιά νά γίνει σάν καί μᾶς.
Ἐμεῖς, μέ τά μάτια τοῦ σώματος βλέπουμε τήν ὁρα τή πλευρά τοῦ μυστηρίου καί μέ τά μάτια τῆς ψυχῆς, τά μάτια τῆς πίστεως βλέπουμε καί μέρος ἀπό τήν ἀό ρατη πλευρά του.
Τί βλέπουμε μέ τά σάρκινα μάτια μας; Τό πῶς ὁ στερεώσας τούς οὐρανούς γίνεται ἀνέστιος· τό πῶς ὁ στεγάζων ἐν ὕδασιν τά ὑπερῶα αὐτοῦ μένει ἄστεγος· πῶς αὐτός πού μέσα του κατοικεῖ πᾶν τό πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς μένει ἄοικος, χωρίς σπίτι· πῶς αὐτός πού δέν ἔχει ἀνά γκη ἀπό ἐνδύματα γιατί περιβάλλεται ἀπό τή μεγάλη του δόξα «ράκει σπαρ γα νοῦ ται», ἀνέχεται νά τυλιχτεῖ μέ τά σπάργανα τῆς φάτνης· πῶς ὁ περι πατῶν ἐπί πτερύγων ἀνέμων «ἐν φάτ νῃ ἀνακλί νεται»· πῶς ὁ ἐν κόλποις τοῦ οὐρανίου Πατρός εὑρέθη ἐν ἀγκάλαις τῆς ἐπί γῆς παρθένου Μητρός!
Τί βλέπουμε μέ τά μάτια τῆς πίστεως; Βλέπουμε τή θεία συγκατάβαση! Μετριάζει ὁ ἀπρόσιτος· ἔρχεται στά ἀνθρώπινα μέτρα ὁ ἀμέτρητον ἔχων τό μέγα ἔλε ος γιά νά εἶναι δυνατή ἡ πρόσβασή μας στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Μετέχει στά ἀνθρώ πινα γιά νά διορθώσει τή πτώ ση μας. Πτωχεύει καί ταπεινώνεται γιά νά μᾶς ἀπαλλάξει ἀπό τήν ἀλα ζονία τῆς ἁμαρτίας
Βλέπουμε τή θεία οἰκονομία! Ὁ σαρκωθείς Λόγος συναντᾶ τήν ἀνθρώπινη ἐνοχή ἀπό τή παρακοή τῶν πρωτοπλάστων μέχρι τά προσωπικές ἐνοχές τοῦ καθενός ἀπό μᾶς. Γιά νά ἐμπνεύσει μετάνοια καί νά καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν. Προσλαμβάνει σάρκα ἀπό τή Παρθένο Μαριάμ, σπείρει ὅμως Ἐκεῖνος πάνω ἀπό τά ὅρια τῆς φύσεως. Ἄσπορος ἡ σύλληψις Θεοῦ γάρ ἡ γέν νησις. Διαβαί νει τήν ἄβατο κοιλία τῆς Θεοτόκου καί δημιουρ γεῖ τό καινό ἄνθρωπο, τόν κατά Θεόν κτισθέντα. Ὅ ἴδιος τόν σπείρει, ὁ ἴδιος τόν πλάθει, ὁ ἴδιος ἑνώ νεται μαζί του, ὁ ἴδιος γεννιέται ὡς Θεάνθρωπος, γράφει ὁ ἁγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Τό μυστήριο ὑπερέχει καί νοῦ καί λόγο μᾶς τονίζει καί ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Σ’ αὐτό τόν καινό ἄνθρωπο, τόν ἀνα μάρτητο Χριστό πού γεννήθηκε στή Βηθλε έμ καλούμεθα καί μεῖς νά συμμετάσχουμε! Ἤδη ἡ συμμετοχή μας ξεκίνησε ἀπό τήν ἡμέρα τῆς βαπτίσεώς μας. Καί ἐμεῖς ὡς νήπια συναντήσαμε στή κολυμβήθρα τόν νηπιάσαντα γιά μᾶς Χριστό.
Ὅμως ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος συνεχίζει καί προτρέπει: τόν γεννηθέντα ἀπαντήσατε,ὑπο δεχθεῖτε! Μέ τόν γεννηθέντα ὑψώθητε, ὑψωθεῖτε μαζί του
Πῶς ἀξίζει νά τόν ὑποδεχθοῦμε; Τί ἑτοι μασίες νά κάνουμε; Νά στολίσουμε τό Χριστουγεννιάτικο δένδρο; Νά τυλίξουμε τά δῶρα γιά συγγε νεῖς καί φίλους; Νά ἑτοιμάσουμε τό χριστουγεννιάτικο τραπέζι; Ὅλα αὐτά εἶναι μέσα στήν ἑορ ταστική παράδοση τῆς ἑορτῆς· ὅ μως, ἄν συγκεντρώσουμε περισσότερο τήν προσοχή μας στό θεῖο βρέφος, ὅπως τόσο σεμνά προβάλλεται ἀπό τίς ἱε ρές εἰκόνες τῆς Γεννήσεως, θά μᾶς ἐμπνεύσει ἕνα πνευματικώτερο τρόπο ὑποδοχῆς Του.
Καί πρῶτα ἀπ’ ὅλα ἡ ἀνυπέρβλητη τρυφερότητα τῆς θείας του παρουσίας θά μᾶς προκαλέσει συντριβή καί κατάνυξη καρδιᾶς. Ἡ πανάγαθη ἀθωόητά του θά μᾶς παρακινήσει νά ἀναιρέσουμε ἐνθυμήσεις πονηρές. Ἡ οὐράνια παιδική του ἀθω ότητα θά μᾶς βοηθήσει νά ἀπαγκιστρωθοῦμε ἀπό τούς στροβιλισμούς τῶν μάται ων λογισμῶν τοῦ κόσμου. Ἡ νηπιάζουσα θεϊκή του μορφή θα μᾶς προκαλέσει δέος και θά μᾶς προτρέψει νά ἀφή σουμε τούς δισταγμούς τῆς ὀλιγοπιστίας καί νά ἀνοίξουμε ἄφοβα τή καρδιά μας στό γεγονός τοῦ μυστηρίου. Ἡ θερμή καί ἄδολη ἀγάπη του θά μᾶς ἐνι σχύσει νά ἀπωθήσουμε τήν ἐμπάθεια καί τό μῖ σος καί νά ἀπομακρύνουμε τό πάθος κάθε ἐκδί κη σης. Ἡ πληρότητα τῆς χάριτός του θα μᾶς αὐξή σει τή πίστη μας στήν ἐνανθρώπησή Του καί ἡ εἰρήνη τοῦ θείου του προσώπου θά μᾶς ἀξιώσει νά δεη θοῦμε μπροστά του μέ εἰρήνη ψυχῆς καί καρδιᾶς γιά νά ὑποδεχθοῦμε τό Θεό τῆς εἰρήνης πού γεννήθηκε μέσα στό σπήλαιο.
Καί Ἐκεῖνος, μετά ἀπό τόσο εὐλαβή προσέγγιση τῆς ψυχῆς μας στή θεῖα Του γέννα θά μᾶς ἀντιδωρίσει μέ ἀνεκτίμητα δῶρα. Ὁ κατά φύσιν Θεός πού ἔγινε καί κατά φύσιν ἄνθρωπος ἐπιθυμεῖ καί θέλει νά μᾶς κάνει κατά χάριν θεούς! Νά μᾶς ὑψώσει στό ἀρχαῖο ἀξίω μα! «Θεός ἐνηνθρώπησεν ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν!» μᾶς βεβαιώνει ὁ Μ. Ἀθα νάσιος. Ταπεινώνεται γιά μᾶς γιά νά μᾶς δείξει τήν ὁδό τῆς κατά θεόν ὑψώσεως καί τῆς ὁμοιώ σεώς μας μέ Αὐτόν μᾶς ἐξηγεῖ ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Δέχεται μορφή ἀνθρώπινη ὁ Δεσπότης καί Κύριος «ἵνα καινόν ποιήσει τόν ἄνθρωπον!» λέει χαρακτηριστικά. Να ἀποκτήσουμε δηλ. θεῖα δῶρα: «σοφία ἀπό Θεοῦ, δικαιοσύνη, ἁγιασμό καί ἀπολύ τρωση» ὅπως μᾶς ἀναλύει καί ὁ μεγάλος τῶν ἐθνῶν Ἀπόστολος Παῦ λος. Καί θά νιώσουμε αὐτά τά δῶρα μέσα μας ὅταν κοινωνήσουμε αὔριο τῆς θείας σαρκός Του, τό σῶμα Του καί τό αἷμα Του πού ἡ ἄπειρη ἀγάπη Του μᾶς πρόσφερε!
Ἐμεῖς, ἀδελφοί μου, ἀπ’ ὅσα ἀκούσαμε, τί εἶναι προτιμότερο νά κρατήσουμε γιά τήν ἐποχή πού ζοῦμε, γιά τίς μέρες πού ἐμεῖς διερχώμεθα; Ἄς ἀκούσουμε τί μᾶς συμβουλεύει ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς: «ταύτην τήν εἰρήνην (τοῦ ἐπί γῆς γεννηθέντος Χριστοῦ) φυλλάττωμεν ἑαυτοῖς ὅση δύναμις»! Αὐτός εἶναι ὁ τελικός θησαυρός μας: ἡ εἰρήνη τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ! Ἦλθε γιά νά ἀπο καταστήσει τήν εἰρήνη μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώ που. Μ’ αὐτή τήν εἰρήνη θά πείσουμε καί ἄλλους, πού κάνουν Χριστούγεννα –δυστυχῶς– χωρίς Χριστό, ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία. Σ’ αὐτούς πού παρασύρονται ἀπό τό κοσμικό πνεῦμα καί ἀγνοοῦν τήν πνευματική δύναμη τοῦ μυστηρίου! Θά ἀναγνω ρίσουν τό δυσεύρετο ἀγαθό τῆς ἐσωτερικῆς εἰρή νης πού μᾶς δωρίζει ὁ Θεός καί θά ἀναζητήσουν τόν αἴτιο, τόν δωρητή, τόν δότη, τόν Θεό τῆς εἰρή νης. Καί μπορεῖ καί αὐτοί νά θελήσουν νά ψιθυρίσουν μαζί μας τόν ὕμνο τῶν ἀγγέλων κατά τή νύχτα τῶν Χριστουγέννων:
«Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία»!
Οἱ ἱεροί Εὐαγγελιστές Ματθαῖος καί Λουκᾶς καταγράφουν ὡς ἀρχή τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώ πων τό γεγονός τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ στή φάτνη τοῦ σπηλαίου τῆς Βηθλεέμ τῆς Ἰουδαίας: «καί ἔτεκε (ἡ Μαριάμ) τόν υἱόν αὐτῆς τόν πρωτότοκον καί ἐκάλεσε τό ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν!»· «καί ἐσπαργάνωσεν αὐτόν καί ἀνέκλινεν αὐτόν ἐν τῇ φάτνῃ»! Ὁ ὑψιπέτης τῆς Θεολογίας Ἰωάννης, ἀφοῦ προβάλλει τό προαιώνιο Λόγο τοῦ Θεοῦ ὡς ἀρχή τῆς δημιουργίας στή συνέχεια γράφει: «καί ὁ Λόγος σάρξ ἐγένετο καί ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν!». Καί ἑνώνει τίς δύο συγκλονιστικές ἀλήθειες: τή ζῶσα ἀρχή τῆς δημιουργίας καί τό ἐπί γῆς γεγονός τῆς ἀνα δημι ουργίας στό ἴδιο πρόσωπο, τόν Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ, τόν ἐνανθρωπήσαντα Ἰησοῦ Χριστό! Αὐτή εἶναι καί ἡ μαρτυρία τοῦ ἀγγέλου στούς βοσκούς πού διανυκτέρευαν τή νύχτα τῶν Χριστουγέννων: «ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ, ὅς ἐστί Χριστός Κύριος!».
Αὐτές τίς μαρτυρίες ἐννοεῖ καί ὁ Μεγάλος Ἱεράρ χης λέγοντας: «Χριστός γεννᾶται!». Ὅτι «ὁπρό τῶν αἰ ώνων γεννηθείς» αὐτός εἶναι «ὁ ἐκ τῆς Παρθένου σαρκωθείς!». Γιατί ὅμως συμπληρώνει τή θεολογική του ἀναφορά στή γέννηση τοῦ Χρι στοῦ μέ τή προτροπή: «δοξάσατε»; Τί ἐννοεῖ ὅταν μᾶς λέγει: «δοξάσατε» ; Τονί ζει τή θεϊκή παρουσία στο μυστήριο τῆς γεννήσεως σύμφωνα μέ τή μαρτυρία τοῦ Εὐαγ. Ματθαίου: «τό γάρ ἐν αὐτῇ γεννηθέν ἐκ Πνεύματος ἐστίν Ἁγίου»! Θεός σήμερα σαρκώνεται, Θεός ἄνθρωπος γίνεται, Θεός φανερώνεται! Τί σκέπτεσθε; Τί περιμένετε; Γιατί διστάζετε; Χαρεῖτε! Θεόν καί ἄνθρωπον, Θεάνθρωπον Χριστόν ἐπί γῆς δοξάσατε! Αὐτό εἶπε καί ὁ ἄγγελος Κυρίου εἶπε στούς ἁπλούς ποιμένες τῆς Βηθλεέμ: «Ἰδού εὐαγγε λί ζομαι ὑμῖν χαράν μεγάλην….καί ἐ ξαίφνης ἐγένετο πλῆ θος στρατιᾶς οὐρανίου αἰνού ντων τόν Θεόν καί λεγόντων: Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεόν…»!
Μέσα σ’ αὐτή τήν ἔκπληξη καί τό θαυμασμό τοῦ μυστηρίου τῆς γεννήσεως ἡ ἀειπάρθενος ἐκφράζει, μέ σα ἀπ’ τή γραφίδα τοῦ ὑμνογράφου, τή θεόληπτη ἀπο ρία της ἀλλά καί τή φιλόστοργη μητρική μαρτυρία: «πῶς ἐνεσπάρης μοι καί πῶς μοι ἐνεφύης ὁ λυτρωτής μου καί Θεός μου»; Καί ὁ θεολόγος Γρηγόριος ἀπα ντώντας ἀναφωνεῖ ἐν πνεύματι: «Χριστός ἐξ οὐρανοῦ! Χριστός ἐπί γῆς»!
Ὁ ἄνω τῷ Πατρί συγκαθήμενος γίνε ται ἐδῶ στή γῆ ὁρατός! Καί ἡ θεολογία τῶν Πατέρων, ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας ἑρμηνεύει τό μυστήριο ὡς κένωση τοῦ Λόγου, ὡς συγκατάβαση τοῦ Θεοῦ, ὡς οἰκονομία τῆς θείας πρόνοιας. Συστέλλει τή θεϊκή Του δόξα ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ γιά νά γίνει σάν καί μᾶς.
Ἐμεῖς, μέ τά μάτια τοῦ σώματος βλέπουμε τήν ὁρα τή πλευρά τοῦ μυστηρίου καί μέ τά μάτια τῆς ψυχῆς, τά μάτια τῆς πίστεως βλέπουμε καί μέρος ἀπό τήν ἀό ρατη πλευρά του.
Τί βλέπουμε μέ τά σάρκινα μάτια μας; Τό πῶς ὁ στερεώσας τούς οὐρανούς γίνεται ἀνέστιος· τό πῶς ὁ στεγάζων ἐν ὕδασιν τά ὑπερῶα αὐτοῦ μένει ἄστεγος· πῶς αὐτός πού μέσα του κατοικεῖ πᾶν τό πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς μένει ἄοικος, χωρίς σπίτι· πῶς αὐτός πού δέν ἔχει ἀνά γκη ἀπό ἐνδύματα γιατί περιβάλλεται ἀπό τή μεγάλη του δόξα «ράκει σπαρ γα νοῦ ται», ἀνέχεται νά τυλιχτεῖ μέ τά σπάργανα τῆς φάτνης· πῶς ὁ περι πατῶν ἐπί πτερύγων ἀνέμων «ἐν φάτ νῃ ἀνακλί νεται»· πῶς ὁ ἐν κόλποις τοῦ οὐρανίου Πατρός εὑρέθη ἐν ἀγκάλαις τῆς ἐπί γῆς παρθένου Μητρός!
Τί βλέπουμε μέ τά μάτια τῆς πίστεως; Βλέπουμε τή θεία συγκατάβαση! Μετριάζει ὁ ἀπρόσιτος· ἔρχεται στά ἀνθρώπινα μέτρα ὁ ἀμέτρητον ἔχων τό μέγα ἔλε ος γιά νά εἶναι δυνατή ἡ πρόσβασή μας στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Μετέχει στά ἀνθρώ πινα γιά νά διορθώσει τή πτώ ση μας. Πτωχεύει καί ταπεινώνεται γιά νά μᾶς ἀπαλλάξει ἀπό τήν ἀλα ζονία τῆς ἁμαρτίας
Βλέπουμε τή θεία οἰκονομία! Ὁ σαρκωθείς Λόγος συναντᾶ τήν ἀνθρώπινη ἐνοχή ἀπό τή παρακοή τῶν πρωτοπλάστων μέχρι τά προσωπικές ἐνοχές τοῦ καθενός ἀπό μᾶς. Γιά νά ἐμπνεύσει μετάνοια καί νά καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν. Προσλαμβάνει σάρκα ἀπό τή Παρθένο Μαριάμ, σπείρει ὅμως Ἐκεῖνος πάνω ἀπό τά ὅρια τῆς φύσεως. Ἄσπορος ἡ σύλληψις Θεοῦ γάρ ἡ γέν νησις. Διαβαί νει τήν ἄβατο κοιλία τῆς Θεοτόκου καί δημιουρ γεῖ τό καινό ἄνθρωπο, τόν κατά Θεόν κτισθέντα. Ὅ ἴδιος τόν σπείρει, ὁ ἴδιος τόν πλάθει, ὁ ἴδιος ἑνώ νεται μαζί του, ὁ ἴδιος γεννιέται ὡς Θεάνθρωπος, γράφει ὁ ἁγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Τό μυστήριο ὑπερέχει καί νοῦ καί λόγο μᾶς τονίζει καί ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Σ’ αὐτό τόν καινό ἄνθρωπο, τόν ἀνα μάρτητο Χριστό πού γεννήθηκε στή Βηθλε έμ καλούμεθα καί μεῖς νά συμμετάσχουμε! Ἤδη ἡ συμμετοχή μας ξεκίνησε ἀπό τήν ἡμέρα τῆς βαπτίσεώς μας. Καί ἐμεῖς ὡς νήπια συναντήσαμε στή κολυμβήθρα τόν νηπιάσαντα γιά μᾶς Χριστό.
Ὅμως ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος συνεχίζει καί προτρέπει: τόν γεννηθέντα ἀπαντήσατε,ὑπο δεχθεῖτε! Μέ τόν γεννηθέντα ὑψώθητε, ὑψωθεῖτε μαζί του
Πῶς ἀξίζει νά τόν ὑποδεχθοῦμε; Τί ἑτοι μασίες νά κάνουμε; Νά στολίσουμε τό Χριστουγεννιάτικο δένδρο; Νά τυλίξουμε τά δῶρα γιά συγγε νεῖς καί φίλους; Νά ἑτοιμάσουμε τό χριστουγεννιάτικο τραπέζι; Ὅλα αὐτά εἶναι μέσα στήν ἑορ ταστική παράδοση τῆς ἑορτῆς· ὅ μως, ἄν συγκεντρώσουμε περισσότερο τήν προσοχή μας στό θεῖο βρέφος, ὅπως τόσο σεμνά προβάλλεται ἀπό τίς ἱε ρές εἰκόνες τῆς Γεννήσεως, θά μᾶς ἐμπνεύσει ἕνα πνευματικώτερο τρόπο ὑποδοχῆς Του.
Καί πρῶτα ἀπ’ ὅλα ἡ ἀνυπέρβλητη τρυφερότητα τῆς θείας του παρουσίας θά μᾶς προκαλέσει συντριβή καί κατάνυξη καρδιᾶς. Ἡ πανάγαθη ἀθωόητά του θά μᾶς παρακινήσει νά ἀναιρέσουμε ἐνθυμήσεις πονηρές. Ἡ οὐράνια παιδική του ἀθω ότητα θά μᾶς βοηθήσει νά ἀπαγκιστρωθοῦμε ἀπό τούς στροβιλισμούς τῶν μάται ων λογισμῶν τοῦ κόσμου. Ἡ νηπιάζουσα θεϊκή του μορφή θα μᾶς προκαλέσει δέος και θά μᾶς προτρέψει νά ἀφή σουμε τούς δισταγμούς τῆς ὀλιγοπιστίας καί νά ἀνοίξουμε ἄφοβα τή καρδιά μας στό γεγονός τοῦ μυστηρίου. Ἡ θερμή καί ἄδολη ἀγάπη του θά μᾶς ἐνι σχύσει νά ἀπωθήσουμε τήν ἐμπάθεια καί τό μῖ σος καί νά ἀπομακρύνουμε τό πάθος κάθε ἐκδί κη σης. Ἡ πληρότητα τῆς χάριτός του θα μᾶς αὐξή σει τή πίστη μας στήν ἐνανθρώπησή Του καί ἡ εἰρήνη τοῦ θείου του προσώπου θά μᾶς ἀξιώσει νά δεη θοῦμε μπροστά του μέ εἰρήνη ψυχῆς καί καρδιᾶς γιά νά ὑποδεχθοῦμε τό Θεό τῆς εἰρήνης πού γεννήθηκε μέσα στό σπήλαιο.
Καί Ἐκεῖνος, μετά ἀπό τόσο εὐλαβή προσέγγιση τῆς ψυχῆς μας στή θεῖα Του γέννα θά μᾶς ἀντιδωρίσει μέ ἀνεκτίμητα δῶρα. Ὁ κατά φύσιν Θεός πού ἔγινε καί κατά φύσιν ἄνθρωπος ἐπιθυμεῖ καί θέλει νά μᾶς κάνει κατά χάριν θεούς! Νά μᾶς ὑψώσει στό ἀρχαῖο ἀξίω μα! «Θεός ἐνηνθρώπησεν ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν!» μᾶς βεβαιώνει ὁ Μ. Ἀθα νάσιος. Ταπεινώνεται γιά μᾶς γιά νά μᾶς δείξει τήν ὁδό τῆς κατά θεόν ὑψώσεως καί τῆς ὁμοιώ σεώς μας μέ Αὐτόν μᾶς ἐξηγεῖ ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Δέχεται μορφή ἀνθρώπινη ὁ Δεσπότης καί Κύριος «ἵνα καινόν ποιήσει τόν ἄνθρωπον!» λέει χαρακτηριστικά. Να ἀποκτήσουμε δηλ. θεῖα δῶρα: «σοφία ἀπό Θεοῦ, δικαιοσύνη, ἁγιασμό καί ἀπολύ τρωση» ὅπως μᾶς ἀναλύει καί ὁ μεγάλος τῶν ἐθνῶν Ἀπόστολος Παῦ λος. Καί θά νιώσουμε αὐτά τά δῶρα μέσα μας ὅταν κοινωνήσουμε αὔριο τῆς θείας σαρκός Του, τό σῶμα Του καί τό αἷμα Του πού ἡ ἄπειρη ἀγάπη Του μᾶς πρόσφερε!
Ἐμεῖς, ἀδελφοί μου, ἀπ’ ὅσα ἀκούσαμε, τί εἶναι προτιμότερο νά κρατήσουμε γιά τήν ἐποχή πού ζοῦμε, γιά τίς μέρες πού ἐμεῖς διερχώμεθα; Ἄς ἀκούσουμε τί μᾶς συμβουλεύει ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς: «ταύτην τήν εἰρήνην (τοῦ ἐπί γῆς γεννηθέντος Χριστοῦ) φυλλάττωμεν ἑαυτοῖς ὅση δύναμις»! Αὐτός εἶναι ὁ τελικός θησαυρός μας: ἡ εἰρήνη τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ! Ἦλθε γιά νά ἀπο καταστήσει τήν εἰρήνη μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώ που. Μ’ αὐτή τήν εἰρήνη θά πείσουμε καί ἄλλους, πού κάνουν Χριστούγεννα –δυστυχῶς– χωρίς Χριστό, ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία. Σ’ αὐτούς πού παρασύρονται ἀπό τό κοσμικό πνεῦμα καί ἀγνοοῦν τήν πνευματική δύναμη τοῦ μυστηρίου! Θά ἀναγνω ρίσουν τό δυσεύρετο ἀγαθό τῆς ἐσωτερικῆς εἰρή νης πού μᾶς δωρίζει ὁ Θεός καί θά ἀναζητήσουν τόν αἴτιο, τόν δωρητή, τόν δότη, τόν Θεό τῆς εἰρή νης. Καί μπορεῖ καί αὐτοί νά θελήσουν νά ψιθυρίσουν μαζί μας τόν ὕμνο τῶν ἀγγέλων κατά τή νύχτα τῶν Χριστουγέννων:
«Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία»!
www.imns.gr
