Ποια είναι ουσιαστικά η πρόταση των Τριών Ιεραρχών για την παιδεία της Ευρώπης;Υπήρχε μία ενωμένη Ευρώπη μέχρι τον 11ο αιώνα που συντελέστηκε το σχίσμα του Χριστιανικού κόσμου, σε ανατολή του κόσμου. Σε αυτή την ενωμένη Ευρώπη κυριαρχεί το πνεύμα της Ορθοδοξίας. Πρόκειται δηλαδή για τον καθαρό χριστιανισμό που μας έφεραν οι απόστολοι, οι φωτιστές της Ευρώπης, με πρώτο τον Απόστολο Παύλο. Αυτή την παιδεία, λοιπόν, ως κοινό αγαθό, προσπαθώ να την προσδιορίσω μέσα από τα κείμενα των Τριών Ιεραρχών. Και αυτό γιατί μας δίνει δυνατότητες επανασυναντήσεως Ανατολής και Δύσης. Πέρα από τα πολιτικά και οικονομικά, υπάρχουν παράγοντες κυρίως πνευματικοί και πολιτιστικοί;
Θεωρείται ότι η χώρα μας διανύει μια περίοδο πολιτισμικής ένδειας;Συνηθίζω να λέω ότι το πρόβλημα της συνάντησης της Ανατολής με τη Δύση είναι πρώτιστα πνευματικό και μετά οικονομικό και πολιτικό. Την ένδεια αυτή την έχουμε δημιουργήσει διότι κυριάρχησαν αξίες οικονομικού χαρακτήρος. Έτσι, χάσαμε την πνευματική υποδομή βάση της οποίας μπορούμε να χειριστούμε τα αγαθά. Τα αγαθά είτε φυσικά είτε πνευματικά δεν είναι δικά μας. Ο καθένας πρέπει να παίρνει αυτό που έχει ανάγκη να πάρει.
Οι γονείς σήμερα έχουν το διακαή πόθο να μορφώνουν τα παιδιά τους. Γιατί;Επιτρέψτε μου να κάνουμε διάκριση μεταξύ του παιδεύω και του εκπαιδεύω. Από τον 19ο αιώνα μιλούμε για εκπαίδευση, δηλαδή την καλλιέργεια των δεξιοτήτων του ανθρώπου για να παράγει κάποιο έργο. Και τελικά ξέρετε τι κάνουμε Βελτιώνουμε τις μηχανές για να παραχθεί καλύτερο αποτέλεσμα και όχι τον άνθρωπο. Μια χαρακτηριστική περίπτωση ανθρώπου ήταν και ο Μακρυγιάννης. Ποια πανεπιστήμια είχε τελειώσει; Παρόλα αυτά ήταν ένας εξαιρετικά πεπαιδευμένος άνθρωπος της εποχής του. Το μυαλό καλλιεργείται με το υλικό που του δίνουμε και το βοηθούμε να φέρει στην επιφάνεια ό,τι εκλεκτότερο έχει.
Ποιος θεωρείτε ότι πρέπει να είναι διαχρονικά ο ρόλος του Αρχιεπισκόπου. Η καλή σχέση του με τη δημοσιότητα και τα μέσα ενημέρωσης μπορεί να φέρει πιο κοντά την οικογένεια και τους νέους στην εκκλησία;Μιλώντας για τον αείμνηστο Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο και τον νυν αρχιεπίσκοπο μας, τον κύριο Ιερώνυμο, πρέπει πρώτα να επισημάνουμε τη διαφορά στο χαρακτήρα τους. Ο καθένας γίνεται δεκτός στο χριστιανισμό με το δικό του χαρακτήρα. Και οι δύο όμως συναντώνται σε ένα πράγμα, στη σχέση τους με τον Ιησού Χριστό. Από εκεί πηγάζουν και αξιοποιούνται ότι δώρα έχει λάβει ο καθένας από το Θεό. Το ίδιο ίσχυε για τα μέσα ενημέρωσης και τον μακαρίτη Χριστόδουλο, με τα οποία η σχέση του είχε το θετικό και το αρνητικό της σημείο. Δαπανήθηκε πολύ με αυτά και από ένα σημείο και μετά φάνηκε να τα επιδιώκει. Ο νυν Αρχιεπίσκοπος έχει τη δική του μέθοδο και είναι ηπιότερος άνθρωπος. Κριτικός, εν αγάπη κριτικός πάντα, θα είμαι όταν ταυτίζονται με αντίθετες δυνάμεις και δεν εξυπηρετούν το ποίμνιο.
Σε τι αναφερόμαστε όταν μιλάμε για το Αλάθητο του Πάπα;Από τον 9ο αιώνα άρχισε να αναπτύσσεται στη δύση ο δυτικός χριστιανισμός. Αυτός στηρίχθηκε στη ζήτηση εξουσίας και από το 754 έχουμε το παπικό κράτος. Σε αυτό βοήθησαν και οι Φράνκοι ισχυροποιώντας και τον Επίσκοπο Ρώμης για να είναι συνέταιρος και να μην έχει άμεση σχέση με τον Αυτοκράτορα Κωνσταντινουπόλεως. Διαχρονικά, πολιτική και θεολογία διαπλέκονται και εξαρτάται που θα πέσει το βάρος. Ο Πάπας είναι αυτοκράτορας. Έχει πρωθυπουργό και υπουργούς. Έτσι διαμορφώνεται το πρωτείον του Πάπα, όχι όμως ως πρωτείον τιμής, αλλά ως πρωτείον εξουσίας και δυνατότητας επέμβασης. Φτάσαμε στο σημείο να προσκηνείται ακόμη η παντούφλα του. Έτσι διαμορφώθηκε ένας χριστιανισμός του ολοκληρωτισμού που εμπόδισε όλους τους άλλους ολοκληρωτισμούς της Ευρώπης. Αυτά τα λέω για να καταλάβουμε ότι δεν είναι φανατισμός όταν λέμε ότι για να υπάρξει διάλογος πρέπει πρώτα να υπάρχει και μια κοινή αφετηρία.
Πιστεύετε ότι αν και οι θρησκείες είναι πολλές, ο θεός είναι ένας;Σε ένα ιστοροπατρολογικό σεμινάριο στη Γερμανία, κάποιος μου είπε «Αδερφέ Μεταλληνέ, ένας είναι ο Θεός, γιατί να έχουμε μεταξύ μας διαφωνίες» και τον ρώτησα «πόσοι ήλιου υπάρχουν;». Αφού εκείνος απάντησε ότι ήταν ένα ο ήλιος, τότε εγώ του είπα «και όμως δεν είναι ένας. Τον ήλιο τον ένα, εδώ στη Γερμανία τον κοιτάζω με γυμνό οφθαλμό. Στην Ελλάδα, και συννεφιά να είναι θα τυφλωθείς αν τον κοιτάζεις». Αυτό σημαίνει ότι ο Θεός είναι ένας αλλά ανάγοντας εις τον Θεό, τις προλήψεις, το συλλογισμό και τις σκέψεις μας, κατασκευάζουμε τελικά Θεό που δεν υπάρχει. Άρα, χρειαζόμαστε μια βάση. Και αυτή η βάση βρίσκεται στην αρχαία παράδοση της ενωμένης χριστιανοσύνης.
Ποιος είναι σήμερα ο ρόλος της εκκλησίας για τον απεγκλωβισμό των νέων από τον πνευματικό λήθαργο;Αυτός που ήταν πάντα. Είναι ο ρόλος του πνευματικού πατέρα προς το πνευματικό του τέκνο. Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν είναι ο κλήρος. Από την τηλεόραση ακούω συνεχώς τη φράση δεν πουλάει. Και στην εκκλησία προβάλλονται σκάνδαλα. Όμως μεταξύ των Επισκόπων και του υπολοίπου κλήρου υπάρχουν διαμάντια που δεν προβάλλονται. Άρα το πρόβλημα είναι οι νέοι πως θα βρουν τον παπά, ή καλύτερα ο παπάς που θα βρει τους νέους. Αν η οικογένεια δεν οδηγήσει το παιδί στα μικρά του χρόνια κοντά στην εκκλησία, τότε εκείνο δε θα μπορέσει να αντιληφθεί το νόημα και την αξία της. Υπάρχουν καλοί κληρικοί. Όχι όλοι. Δυστυχώς, συνταυτιζόμεθα με τον κόσμο και μας παίρνει και μας πολλές φορές ο κατήφορος.
anagrafes.com
αναδημοσίευση από την εφημερίδα «ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ» (06.02.2011)
