Ἡ πα ρου σί α ση ἔ γι νε στό πα τά ρι τοῦ Ἁρ μοῦ (Μαυ ρο κορ δά του 11). Γι ά τό βι βλί ο μί λη σαν πλήν τοῦ Σε βα σμι ω τά του ὁ ὁ μό τι μος κα θη γη τής τῆς Θε ο λο γι κῆς Σχο λῆς τοῦ Πα νε πι στη μί ου Ἀ θη νῶν κ. Δη μή τρι ος Γό νης καί ὁ θε ο λό γος-λο γο τέ χνης κ. Χρῆ στος Κο ρέ λας. Κεί με να τοῦ νέ ου βι βλί ου δι ά βα σε ὁ ἀρ χι δι ά κο νος τῆς Ἀρ χι ε πι σκο πῆς Ἀ θη νῶν καί ἀ πό φοι τος τῆς Σχο λῆς Θε α τρι κῶν Σπου δῶν κ. Φρα γκῖ σκος Λά βδας.
Πα ρέ στη σαν πολ λοί κλη ρι κοί, θε ο λό γοι καί ἄλ λοι πνευ μα τι κοί ἄν θρω ποι.
Ὁ Σε βα σμ. Μη τρο πο λί της μας ἔ λα βε πρῶ τος τόν λό γο καί κα τέ θε σε τά ἀ κό λου θα :
«Οἱ δε σμοί τοῦ φιλ τά του σέ ὅ λους μας Κα θη γη τοῦ κ. Πα ντε λῆ Πά σχου μέ τό «Γε ρο ντι κό», δη λα δή τά «Ἀ πο φθέ γμα τα ἁ γί ων Γε ρό ντων» εἶ ναι πο λύ πα λι ά. Πό τε ἀ κρι βῶς ἄρ χι σε αὐ τή ἡ σχέ ση καί αὐ τή ἡ μα θη τεί α, τό γνω ρί ζει Ἐ κεῖ νος. Αὐ τό πού ἐ μεῖς γνω ρί ζου με εἶ ναι τό ἔ τος 1961, τό τε δη λα δή πού ἐκ δό θη κε μέ τόν δι κό του κό πο καί τή δι κή του ἐ πι μέ λει α —«Πρό λο γος, Κεί με νον, Γλωσ σά ρι ον, Σχό λι α, Εὑ ρε τή ρι ον θε μάτων»— «Τό Γε ρο ντι κόν, ἤ τοι Ἀ πο φθέ γμα τα ἁ γί ων Γε ρό ντων» ἀ πό τόν Ἐκ δο τι κό Οἶ κο «Ἀ στήρ» τῶν ἀ οι δί μων ἀ δελ φῶν Ἀ λε ξάν δρου καί Εὐ αγ γέ λου Πα πα δη μη τρί ου.
Ἡ ἰ δι αί τε ρη φρο ντί δα πού κα τέ βα λε ὁ κ. Πά σχος κα τά τήν ἐ πι μέ λει α τῆς ἐκ δό σε ως καί τό γε γο νός ὅ τι πε ρι ε λή φθη στίς ἐκ δό σεις τοῦ «Ἀ στέ ρος» συ νέ τει ναν ὥ στε τό «Γερο ντι κόν» νά γί νει εὐ ρύ τε ρα γνω στό καί πολ λοί νά ἐ ντρυ φή σουν στίς σε λί δες του. Ἦταν, ἄλ λω στε, ἡ ἐ πο χή κα τά τήν ὁ ποί α εἶ χε ξε κι νή σει καί στόν τό πο μας ἡ με γά λη στρο φή πρός τήν ὀρ θό δο ξη πνευ μα τι κή πα ρά δο σή μας.
Στήν πο ρεί α τοῦ χρό νου ὁ Πα ντε λῆς Πά σχος, πα ράλ λη λα μέ πολ λές ἄλ λες δι δα κτι κές καί συγ γ ρα φι κές δρα στη ρι ό τη τες ὡς κα θη γη τής πλέ ον τῆς Θε ο λο γι κῆς Σχο λῆς τοῦ Πα νε πι στη μί ου Ἀ θη νῶν, δέν στα μά τη σε νά ἀ γα πᾶ καί νά ἀ σχο λεῖ ται μέ τά «Ἀ πο φθέ γμα τα ἁ γί ων γε ρό ντων». Ἔ τσι, τό ἔ τος 1985 μέ τό το μί δι ο «Τό ἔ αρ τῆς ἐ ρή μου, μι κρό Γε ρο ντι κό» ἐ γκαι νί α σε μι ά νέ α ἐκ δο τι κή προ σπά θει α ὑ πό τόν γε νι κό τίτ λο «Μι κρό Γε ρο ντι κό». Στή σει ρά αὐ τή πε ρι έ λα βε Ἀ πο φθέ γμα τα ἀρ χαί ας χει ρό γρα φης συλ λο γῆς πού ἀ νεῦ ρε σέ πα λαι ούς κώ δι κες, ὅ που τά Ἀ πο φθέ γμα τα πα ρα τί θε νται κα τά θέ μα τα καί ὄ χι κατ᾽ ἀλ φα βη τι κή σει ρά, ὅ πως τά πα ρου σί α σε στήν ἔκ δο ση τοῦ 1961.
Στή σει ρά αὐ τή «Μι κρό Γε ρο ντι κό» —ὄ γδο ο στή σει ρά καί στε γα σμέ νο στίς ἐκ δό σεις Ἁρ μός— ἀ νή κει τό το μί δι ο πού πα ρου σι ά ζου με ἀ πό ψε. Φέ ρει τόν τίτ λο «Τα πει νο φρο σύ νη καί Ἀ γά πη» καί ὑ πό τιτ λο «Οἱ με γά λοι ἀ σκη ταί ὁ μι λοῦν πε ρί τα πει νο φρσύ νης, ἀ νε ξι κα κί ας, ἀ γά πης, Δι ο ρα τι κῶν Γε ρό ντων καί Ση μει ο φό ρων».
Βα σι κά χα ρα κτη ρι στι κά τῆς σει ρᾶς, ὅ πως εἴ πα με, εἶ ναι πρῶ τον ἡ πα ρά θε ση τῶν Ἀ πο φθε γμά των κα τά θέ μα τα καί δεύ τε ρον ἡ ἀ πό δο σή τους στή δη μο τι κή. Ἀ κρι βέ στε ρα, ὅ πως ὁ συγ γ ρα φέ ας τήν ὁ ρί ζει, «σέ μι ά σύγ χρο νη καί ἁ πλῆ λο γο τε χνι κή γλῶσ σα, χω ρίς ἐκ ζή τη ση καί ἀ κρό τη τες». Ἔ τσι, τά θαυ μά σι α αὐ τά κεί με να γί νο νται προ σι τά σέ ὅ λους καί δι α βά ζο νται μέ ἰ δι αί τε ρη πνευ μα τι κή εὐ χα ρί στη ση.
Τά Ἀ πο φθέ γμα τα τοῦ Γε ρο ντι κοῦ ἀ πο τε λοῦν λό γους ἁ γί ων ἀ γω νι στῶν Πα τέ ρων. Εἶ ναι λό γοι πού ἀ πο τε λοῦν τό κα τα στά λα γμα τῆς πνευ μα τι κῆς τους πεί ρας. Βγαί νουν μέ σα ἀ πό τά ἀ σκη τι κά τους πα λαί σμα τα καί ὄ χι «ἀ πό κοι λί ας καί ἀ πό μα θη μά των» κα τά τήν ἔκ φρα ση τοῦ ἁ γί ου Συ με ών τοῦ Νέ ου Θε ο λό γου. Τά Ἀ πο φθέ γμα τα εἶ ναι τό βι ω μέ νο Εὐ αγ γέ λι ο μέ κό πο, μέ συ νέ πει α, μέ πο λύν ἀ γώ να.
Τό ρω μα λέ ο ἀ πό πνευ μα τι κῆς πλευ ρᾶς πε ρι ε χό με νό τους ἐκ φρά ζε ται μέ λό γο λι τό, ἁ πλό καί πυ κνό. Σέ πολ λές πε ρι πτώ σεις, θά ἔ λε γα, καί ποι η τι κό. Γι᾽ αὐ τό καί ἐ ντυ πώνο νται στόν νοῦ καί στήν καρ δι ά, καί μπο ροῦ με εὔ κο λα νά τά ἀ να κα λοῦ με στή μνή μη μας λέ ξη πρός λέ ξη.
Μο να χοί καί ἀ σκη τές αὐ τοί πού ἀρ χι κά τά δι α τύ πω σαν καί αὐ τοί πού στή συ νέ χει α τά δι έ σω σαν, φαί νε ται ἐκ πρώ της ὄ ψε ως ὅ τι ἀ πευ θύ νο νται μό νο σέ μο να χούς. Ἡ ἐκδο χή αὐ τή δέν ἰ σχύ ει. Καί αὐ τό δέν τό λέ με μεῖς, τό βε βαι ώ νει ἡ ἐκ κ λη σι α στι κή πεί ρα, ἡ ὁ ποί α μαρ τυ ρεῖ ὅ τι τό Γε ρο ντι κό καί γε νι κό τε ρα οἱ ἀ φη γή σεις τῶν πνευ μα τι κῶν κα τορ θω μά των καί οἱ λό γοι ἁ γί ων Γε ρό ντων ἀ πο τέ λε σαν πη γή ἔ μπνευ σης καί πνευ μα τι κῆς τρο φο δο σί ας ὁ λό κλη ρης τῆς Ἐκ κ λη σί ας· ἀ να ρί θμη των με λῶν της πού πό θη σαν καί ἀ γω νί στη καν γι ά νά ἐ πι τύ χουν τή χρι στι α νι κή τε λει ό τη τα.
Ἀ κρά δα ντα πι στεύ ου με ὅ τι οἱ λό γοι τῶν ἁ γί ων Γε ρό ντων μπο ροῦν νά θρέ ψουν πνευμα τι κά ὁ λό κλη ρη τήν Ἐκ κ λη σί α. Ἰ δι αί τε ρα στίς μέ ρες μας, ὅ που ἡ ἀ να ζή τη ση γι ά γνη σι ό τη τα, συ νέ πει α καί οὐ σί α φαί νε ται νά ἀγ γί ζει ὅ λο καί πε ρισ σό τε ρους πι στούς.
Ἡ μι κρή ποι μα ντι κή καί κη ρυ κτι κή μας ἐ μπει ρί α μᾶς ἐ πι τρέ πει νά ἐ πι ση μά νου με ὅ τι τά Ἀ πο φθέ γμα τα τοῦ Γε ρο ντι κοῦ εἶ ναι ἰ δι αί τε ρα χρή σι μα καί ὠ φέ λι μα τό σο στήν πνευ μα τι κή κα θο δή γη ση τῶν πι στῶν —κα τά τήν ἄ σκη ση τοῦ μυ στη ρί ου τῆς Ἐ ξο μο λο γή σε ως— ὅ σο καί στή δι α κο νί α τοῦ ἄμ βω να, στόν ἐ μπλου τι σμό τοῦ κη ρυ γμα τι κοῦ λό γου μας.
Ἡ χρή ση κα ταλ λή λων ἀ φη γή σε ων ἤ Ἀ πο φθε γμά των τοῦ Γε ρο ντι κοῦ στήν ὥ ρα τῆς πνευ μα τι κῆς χει ρα γω γί ας τοῦ ἐ ξο μο λο γου μέ νου προσ δί δουν ἀ συ νή θι στη πνευ μα τι κή δύ να μη στά ὅ σα ὑ πο δει κνύ ου με πρός τούς ἀ δελ φούς μας. Εἰ ρη νεύ ουν τή συ νεί δη ση. Πεί θουν τόν λο γι σμό. Θερ μαί νουν τήν καρ δι ά. Ἐ νι σχύ ουν τή βού λη ση.
Ἀ νά λο γη ἀ πο τε λε σμα τι κό τη τα ἔ χει ἡ χρή ση ἀ σκη τι κῶν ἀ φη γή σε ων καί πα τε ρι κῶν Ἀ πο φθε γμά των καί στό ἐκ κ λη σι α στι κό κή ρυ γμα. Εἶ ναι πο λύ ὠ φέ λι μο ὁ ἱ ε ρο κή ρυξ, προ ε τοι μά ζο ντας τήν ὁ μι λί α του, νά προ σφεύ γει καί στή χρή ση τοῦ Γε ρο ντι κοῦ, στό ὁ ποῖ ο μπο ρεῖ νά ἀ νεύ ρει πο λύ τι μους λό γους ἤ πνευ μα τι κές ἱ στο ρί ες, οἱ ὁ ποῖ ες κα τάλ λη λα χρη σι μο ποι ού με νες θά προσ δώ σουν ἄλ λη χροι ά, πνευ μα τι κό τε ρη, στήν ὁ μι λί α του καί θά ἀ πο βοῦν ὠ φε λι μό τε ρες κα τά πο λύ σέ σχέ ση μέ σύγ χρο να πε ρι στα τι κά, πε ζά καί τε τριμ μέ να, ἤ λό γους φι λο σό φων καί συγ χρό νων δι α νο ου μέ νων.
Με ρι κά ἁ πλά πα ρα δεί γμα τα ἀ πό τό το μί δι ο πού πα ρου σι ά ζου με ἀ πό ψε, μπο ροῦν νά ἐ πι βε βαι ώ σουν τούς πα ρα πά νω ἰ σχυ ρι σμούς μας. Γι ά οἰ κο νο μί α χρό νου ἐ πέ λε ξα Ἀ πο φθέ γμα τα σύ ντο μα στήν ἔ κτα ση καί πυ κνά στή δι α τύ πω ση.
Τοῦ ἀβ βᾶ Ἰ ωάν νου τοῦ Κο λο βοῦ :
«Ἡ πόρ τα τοῦ Θε οῦ εἶ ναι ἡ τα πει νο φρο σύ νη· καί οἱ Πα τέ ρες μας, μέ πολ λές κα τα φρο νή σεις πού μέ χα ρά δέ χο νταν, πέ ρα σαν ἀ πό αὐ τή τήν πόρ τα» (σ.29).
Ἐ πί σης γι ά τήν τα πει νο φρο σύ νη, τοῦ ἀβ βᾶ Μα τώ η :
«Ὅ σο πε ρισ σό τε ρο πλη σι ά ζει ὁ ἄν θρω πος τό Θε ό, τό σο ἁ μαρ τω λό τε ρο βλέ πει τόν ἑ αυ τό του...» (σ.33).
Δύ ο ἀ πο φθέ γμα τα τοῦ ἀβ βᾶ Μω ϋ σῆ γι ά τήν τα πει νο φρο σύ νη ξε χω ρί ζουν γι ά τή σο φί α πού κρύ βουν καί τήν ποι η τι κή δι α τύ πω σή τους :
—«Ὅ ποι ος ἔ χει τα πεί νω ση τα πει νώ νει τούς δαί μο νες· ὅ ποι ος, ὅ μως, δέν ἔ χει τα πεί νω ση, τα πει νώ νε ται ἀ πό τούς δαί μο νες».
—«Δέν πρέ πει μο νά χα νά τα πει νο λο γεῖ κα νείς, ἀλ λά καί νά τα πει νο φρο νεῖ. Δι ό τι εἶναι ἀ δύ να τον νά ὑ ψω θεῖς στίς ἀ ρε τές πού ζη τά ει ὁ Θε ός, χω ρίς τήν τα πει νο φρο σύ νη» (σ. 35).
Ἄς προ σθέ σου με γι ά τό ἴ δι ο θέ μα ἕ να ἀ κό μη ἀ νω νύ μου Γέ ρο ντος, τό ὁ ποῖ ο ἀ πο κα λύ πτει πῶς λει τουρ γεῖ ὁ πνευ μα τι κός νό μος :
—«Προ τι μῶ μι ά ἧτ τα καί πτώ ση πού φέρ νει τα πεί νω ση, πα ρά μι ά νί κη πού δί νει ὑ περη φά νει α» (σ. 54).
Κι ἕ να τε λευ ταῖ ο ἀ πό τό ΚΑ ’ κε φά λαι ο μέ τίτ λο «Μι κρά ἀ πο φθέ γμα τα ἁ γί ων Γε ρόντων».
«Ἐρ ωτή θη κε κά ποι ος Γέ ρο ντας:
—Πῶς μπο ρεῖ ν᾽ ἀ πο κτή σει τα πεί νω ση ἡ ψυ χή ;
Καί ἀ πά ντη σε :
—Ὅ ταν βλέ πει μο νά χα τίς ἁ μαρ τί ες της» (σ.181).
«Οἱ δε σμοί τοῦ φιλ τά του σέ ὅ λους μας Κα θη γη τοῦ κ. Πα ντε λῆ Πά σχου μέ τό «Γε ρο ντι κό», δη λα δή τά «Ἀ πο φθέ γμα τα ἁ γί ων Γε ρό ντων» εἶ ναι πο λύ πα λι ά. Πό τε ἀ κρι βῶς ἄρ χι σε αὐ τή ἡ σχέ ση καί αὐ τή ἡ μα θη τεί α, τό γνω ρί ζει Ἐ κεῖ νος. Αὐ τό πού ἐ μεῖς γνω ρί ζου με εἶ ναι τό ἔ τος 1961, τό τε δη λα δή πού ἐκ δό θη κε μέ τόν δι κό του κό πο καί τή δι κή του ἐ πι μέ λει α —«Πρό λο γος, Κεί με νον, Γλωσ σά ρι ον, Σχό λι α, Εὑ ρε τή ρι ον θε μάτων»— «Τό Γε ρο ντι κόν, ἤ τοι Ἀ πο φθέ γμα τα ἁ γί ων Γε ρό ντων» ἀ πό τόν Ἐκ δο τι κό Οἶ κο «Ἀ στήρ» τῶν ἀ οι δί μων ἀ δελ φῶν Ἀ λε ξάν δρου καί Εὐ αγ γέ λου Πα πα δη μη τρί ου.
Ἡ ἰ δι αί τε ρη φρο ντί δα πού κα τέ βα λε ὁ κ. Πά σχος κα τά τήν ἐ πι μέ λει α τῆς ἐκ δό σε ως καί τό γε γο νός ὅ τι πε ρι ε λή φθη στίς ἐκ δό σεις τοῦ «Ἀ στέ ρος» συ νέ τει ναν ὥ στε τό «Γερο ντι κόν» νά γί νει εὐ ρύ τε ρα γνω στό καί πολ λοί νά ἐ ντρυ φή σουν στίς σε λί δες του. Ἦταν, ἄλ λω στε, ἡ ἐ πο χή κα τά τήν ὁ ποί α εἶ χε ξε κι νή σει καί στόν τό πο μας ἡ με γά λη στρο φή πρός τήν ὀρ θό δο ξη πνευ μα τι κή πα ρά δο σή μας.
Στήν πο ρεί α τοῦ χρό νου ὁ Πα ντε λῆς Πά σχος, πα ράλ λη λα μέ πολ λές ἄλ λες δι δα κτι κές καί συγ γ ρα φι κές δρα στη ρι ό τη τες ὡς κα θη γη τής πλέ ον τῆς Θε ο λο γι κῆς Σχο λῆς τοῦ Πα νε πι στη μί ου Ἀ θη νῶν, δέν στα μά τη σε νά ἀ γα πᾶ καί νά ἀ σχο λεῖ ται μέ τά «Ἀ πο φθέ γμα τα ἁ γί ων γε ρό ντων». Ἔ τσι, τό ἔ τος 1985 μέ τό το μί δι ο «Τό ἔ αρ τῆς ἐ ρή μου, μι κρό Γε ρο ντι κό» ἐ γκαι νί α σε μι ά νέ α ἐκ δο τι κή προ σπά θει α ὑ πό τόν γε νι κό τίτ λο «Μι κρό Γε ρο ντι κό». Στή σει ρά αὐ τή πε ρι έ λα βε Ἀ πο φθέ γμα τα ἀρ χαί ας χει ρό γρα φης συλ λο γῆς πού ἀ νεῦ ρε σέ πα λαι ούς κώ δι κες, ὅ που τά Ἀ πο φθέ γμα τα πα ρα τί θε νται κα τά θέ μα τα καί ὄ χι κατ᾽ ἀλ φα βη τι κή σει ρά, ὅ πως τά πα ρου σί α σε στήν ἔκ δο ση τοῦ 1961.
Στή σει ρά αὐ τή «Μι κρό Γε ρο ντι κό» —ὄ γδο ο στή σει ρά καί στε γα σμέ νο στίς ἐκ δό σεις Ἁρ μός— ἀ νή κει τό το μί δι ο πού πα ρου σι ά ζου με ἀ πό ψε. Φέ ρει τόν τίτ λο «Τα πει νο φρο σύ νη καί Ἀ γά πη» καί ὑ πό τιτ λο «Οἱ με γά λοι ἀ σκη ταί ὁ μι λοῦν πε ρί τα πει νο φρσύ νης, ἀ νε ξι κα κί ας, ἀ γά πης, Δι ο ρα τι κῶν Γε ρό ντων καί Ση μει ο φό ρων».
Βα σι κά χα ρα κτη ρι στι κά τῆς σει ρᾶς, ὅ πως εἴ πα με, εἶ ναι πρῶ τον ἡ πα ρά θε ση τῶν Ἀ πο φθε γμά των κα τά θέ μα τα καί δεύ τε ρον ἡ ἀ πό δο σή τους στή δη μο τι κή. Ἀ κρι βέ στε ρα, ὅ πως ὁ συγ γ ρα φέ ας τήν ὁ ρί ζει, «σέ μι ά σύγ χρο νη καί ἁ πλῆ λο γο τε χνι κή γλῶσ σα, χω ρίς ἐκ ζή τη ση καί ἀ κρό τη τες». Ἔ τσι, τά θαυ μά σι α αὐ τά κεί με να γί νο νται προ σι τά σέ ὅ λους καί δι α βά ζο νται μέ ἰ δι αί τε ρη πνευ μα τι κή εὐ χα ρί στη ση.
Τά Ἀ πο φθέ γμα τα τοῦ Γε ρο ντι κοῦ ἀ πο τε λοῦν λό γους ἁ γί ων ἀ γω νι στῶν Πα τέ ρων. Εἶ ναι λό γοι πού ἀ πο τε λοῦν τό κα τα στά λα γμα τῆς πνευ μα τι κῆς τους πεί ρας. Βγαί νουν μέ σα ἀ πό τά ἀ σκη τι κά τους πα λαί σμα τα καί ὄ χι «ἀ πό κοι λί ας καί ἀ πό μα θη μά των» κα τά τήν ἔκ φρα ση τοῦ ἁ γί ου Συ με ών τοῦ Νέ ου Θε ο λό γου. Τά Ἀ πο φθέ γμα τα εἶ ναι τό βι ω μέ νο Εὐ αγ γέ λι ο μέ κό πο, μέ συ νέ πει α, μέ πο λύν ἀ γώ να.
Τό ρω μα λέ ο ἀ πό πνευ μα τι κῆς πλευ ρᾶς πε ρι ε χό με νό τους ἐκ φρά ζε ται μέ λό γο λι τό, ἁ πλό καί πυ κνό. Σέ πολ λές πε ρι πτώ σεις, θά ἔ λε γα, καί ποι η τι κό. Γι᾽ αὐ τό καί ἐ ντυ πώνο νται στόν νοῦ καί στήν καρ δι ά, καί μπο ροῦ με εὔ κο λα νά τά ἀ να κα λοῦ με στή μνή μη μας λέ ξη πρός λέ ξη.
Μο να χοί καί ἀ σκη τές αὐ τοί πού ἀρ χι κά τά δι α τύ πω σαν καί αὐ τοί πού στή συ νέ χει α τά δι έ σω σαν, φαί νε ται ἐκ πρώ της ὄ ψε ως ὅ τι ἀ πευ θύ νο νται μό νο σέ μο να χούς. Ἡ ἐκδο χή αὐ τή δέν ἰ σχύ ει. Καί αὐ τό δέν τό λέ με μεῖς, τό βε βαι ώ νει ἡ ἐκ κ λη σι α στι κή πεί ρα, ἡ ὁ ποί α μαρ τυ ρεῖ ὅ τι τό Γε ρο ντι κό καί γε νι κό τε ρα οἱ ἀ φη γή σεις τῶν πνευ μα τι κῶν κα τορ θω μά των καί οἱ λό γοι ἁ γί ων Γε ρό ντων ἀ πο τέ λε σαν πη γή ἔ μπνευ σης καί πνευ μα τι κῆς τρο φο δο σί ας ὁ λό κλη ρης τῆς Ἐκ κ λη σί ας· ἀ να ρί θμη των με λῶν της πού πό θη σαν καί ἀ γω νί στη καν γι ά νά ἐ πι τύ χουν τή χρι στι α νι κή τε λει ό τη τα.
Ἀ κρά δα ντα πι στεύ ου με ὅ τι οἱ λό γοι τῶν ἁ γί ων Γε ρό ντων μπο ροῦν νά θρέ ψουν πνευμα τι κά ὁ λό κλη ρη τήν Ἐκ κ λη σί α. Ἰ δι αί τε ρα στίς μέ ρες μας, ὅ που ἡ ἀ να ζή τη ση γι ά γνη σι ό τη τα, συ νέ πει α καί οὐ σί α φαί νε ται νά ἀγ γί ζει ὅ λο καί πε ρισ σό τε ρους πι στούς.
Ἡ μι κρή ποι μα ντι κή καί κη ρυ κτι κή μας ἐ μπει ρί α μᾶς ἐ πι τρέ πει νά ἐ πι ση μά νου με ὅ τι τά Ἀ πο φθέ γμα τα τοῦ Γε ρο ντι κοῦ εἶ ναι ἰ δι αί τε ρα χρή σι μα καί ὠ φέ λι μα τό σο στήν πνευ μα τι κή κα θο δή γη ση τῶν πι στῶν —κα τά τήν ἄ σκη ση τοῦ μυ στη ρί ου τῆς Ἐ ξο μο λο γή σε ως— ὅ σο καί στή δι α κο νί α τοῦ ἄμ βω να, στόν ἐ μπλου τι σμό τοῦ κη ρυ γμα τι κοῦ λό γου μας.
Ἡ χρή ση κα ταλ λή λων ἀ φη γή σε ων ἤ Ἀ πο φθε γμά των τοῦ Γε ρο ντι κοῦ στήν ὥ ρα τῆς πνευ μα τι κῆς χει ρα γω γί ας τοῦ ἐ ξο μο λο γου μέ νου προσ δί δουν ἀ συ νή θι στη πνευ μα τι κή δύ να μη στά ὅ σα ὑ πο δει κνύ ου με πρός τούς ἀ δελ φούς μας. Εἰ ρη νεύ ουν τή συ νεί δη ση. Πεί θουν τόν λο γι σμό. Θερ μαί νουν τήν καρ δι ά. Ἐ νι σχύ ουν τή βού λη ση.
Ἀ νά λο γη ἀ πο τε λε σμα τι κό τη τα ἔ χει ἡ χρή ση ἀ σκη τι κῶν ἀ φη γή σε ων καί πα τε ρι κῶν Ἀ πο φθε γμά των καί στό ἐκ κ λη σι α στι κό κή ρυ γμα. Εἶ ναι πο λύ ὠ φέ λι μο ὁ ἱ ε ρο κή ρυξ, προ ε τοι μά ζο ντας τήν ὁ μι λί α του, νά προ σφεύ γει καί στή χρή ση τοῦ Γε ρο ντι κοῦ, στό ὁ ποῖ ο μπο ρεῖ νά ἀ νεύ ρει πο λύ τι μους λό γους ἤ πνευ μα τι κές ἱ στο ρί ες, οἱ ὁ ποῖ ες κα τάλ λη λα χρη σι μο ποι ού με νες θά προσ δώ σουν ἄλ λη χροι ά, πνευ μα τι κό τε ρη, στήν ὁ μι λί α του καί θά ἀ πο βοῦν ὠ φε λι μό τε ρες κα τά πο λύ σέ σχέ ση μέ σύγ χρο να πε ρι στα τι κά, πε ζά καί τε τριμ μέ να, ἤ λό γους φι λο σό φων καί συγ χρό νων δι α νο ου μέ νων.
Με ρι κά ἁ πλά πα ρα δεί γμα τα ἀ πό τό το μί δι ο πού πα ρου σι ά ζου με ἀ πό ψε, μπο ροῦν νά ἐ πι βε βαι ώ σουν τούς πα ρα πά νω ἰ σχυ ρι σμούς μας. Γι ά οἰ κο νο μί α χρό νου ἐ πέ λε ξα Ἀ πο φθέ γμα τα σύ ντο μα στήν ἔ κτα ση καί πυ κνά στή δι α τύ πω ση.
Τοῦ ἀβ βᾶ Ἰ ωάν νου τοῦ Κο λο βοῦ :
«Ἡ πόρ τα τοῦ Θε οῦ εἶ ναι ἡ τα πει νο φρο σύ νη· καί οἱ Πα τέ ρες μας, μέ πολ λές κα τα φρο νή σεις πού μέ χα ρά δέ χο νταν, πέ ρα σαν ἀ πό αὐ τή τήν πόρ τα» (σ.29).
Ἐ πί σης γι ά τήν τα πει νο φρο σύ νη, τοῦ ἀβ βᾶ Μα τώ η :
«Ὅ σο πε ρισ σό τε ρο πλη σι ά ζει ὁ ἄν θρω πος τό Θε ό, τό σο ἁ μαρ τω λό τε ρο βλέ πει τόν ἑ αυ τό του...» (σ.33).
Δύ ο ἀ πο φθέ γμα τα τοῦ ἀβ βᾶ Μω ϋ σῆ γι ά τήν τα πει νο φρο σύ νη ξε χω ρί ζουν γι ά τή σο φί α πού κρύ βουν καί τήν ποι η τι κή δι α τύ πω σή τους :
—«Ὅ ποι ος ἔ χει τα πεί νω ση τα πει νώ νει τούς δαί μο νες· ὅ ποι ος, ὅ μως, δέν ἔ χει τα πεί νω ση, τα πει νώ νε ται ἀ πό τούς δαί μο νες».
—«Δέν πρέ πει μο νά χα νά τα πει νο λο γεῖ κα νείς, ἀλ λά καί νά τα πει νο φρο νεῖ. Δι ό τι εἶναι ἀ δύ να τον νά ὑ ψω θεῖς στίς ἀ ρε τές πού ζη τά ει ὁ Θε ός, χω ρίς τήν τα πει νο φρο σύ νη» (σ. 35).
Ἄς προ σθέ σου με γι ά τό ἴ δι ο θέ μα ἕ να ἀ κό μη ἀ νω νύ μου Γέ ρο ντος, τό ὁ ποῖ ο ἀ πο κα λύ πτει πῶς λει τουρ γεῖ ὁ πνευ μα τι κός νό μος :
—«Προ τι μῶ μι ά ἧτ τα καί πτώ ση πού φέρ νει τα πεί νω ση, πα ρά μι ά νί κη πού δί νει ὑ περη φά νει α» (σ. 54).
Κι ἕ να τε λευ ταῖ ο ἀ πό τό ΚΑ ’ κε φά λαι ο μέ τίτ λο «Μι κρά ἀ πο φθέ γμα τα ἁ γί ων Γε ρόντων».
«Ἐρ ωτή θη κε κά ποι ος Γέ ρο ντας:
—Πῶς μπο ρεῖ ν᾽ ἀ πο κτή σει τα πεί νω ση ἡ ψυ χή ;
Καί ἀ πά ντη σε :
—Ὅ ταν βλέ πει μο νά χα τίς ἁ μαρ τί ες της» (σ.181).
Εκ της Ιερας Μητροπόλεως
