πρώτον: το θετικό παράδειγμα για την αναζήτηση τρόπου επικοινωνίας των ανθρώπων μπορεί να υπάρξει,
δεύτερον: το παρόν ή αν θέλετε η ζωή ενός τόπου, όπως π.χ. ενός Δήμου, η οποία περιλαμβάνει πολλές παραμέτρους, οικοδομείται πάνω στο χθες και θεμελιώνει το αύριο και
τρίτον: αυτό που λείπει είναι κατ’ αρχάς η αποδοχή αυτής τής θεώρησης, και εν συνεχεία η έμπρακτη ανάδειξη στοιχείων που συμβάλλουν στην προώθησή της, δεδομένου ότι πλέον, για διάφορους λόγους, εμποδίζεται ή καταπολεμάται η παρουσία τους.
Εάν λοιπόν η ανάδειξη των στοιχείων αυτών λάβει σάρκα και οστά, θα αρχίσουν να κατανοούν όλοι οι άνθρωποι, και κυρίως οι νέοι, ότι δεν ζουν σε μια εποχή που βασιλεύει το κακό με τις ποικίλες εκφάνσεις –τις οποίες, βέβαια, δεν μου επιτρέπεται να απαριθμήσω κατονομάζοντάς τις, ως διαπιστωτική έστω πράξη, διότι έτσι θα συμβάλλω στην αναπαραγωγή τού σχετικού φαινομένου, το οποίο οδηγεί στην άμβλυνση τού ηθικού αισθητηρίου.
Κυρίες και κύριοι, η παρουσία και μόνο των πρώτου πολίτη τού νέου Δήμου Ωρωπού, μελών τού Δ.Σ. του [τους οποίους και συγχαίρω για την εκλογή τους και τους εύχομαι δύναμη για να διοικήσουν τον νέο Δήμο], μελών τού Εθνικού Κοινοβουλίου, εκπροσώπων των κομμάτων και των πολιτιστικών οργανώσεων, καθώς και των λοιπών αρχών και εξουσιών μαρτυρεί ότι έχομε ενώπιόν μας μια ιδιαίτερης σημασίας εκδήλωση, μια συνάντηση και συνεργασία, τα θέματα τής οποίας τους ενδιαφέρουν.
Από πλευράς μου εύχομαι τα συμπεράσματα τής συνάντησης αυτής να περιέλθουν σε γνώση των νέων ανθρώπων. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος για τον οποίο αποδέχτηκα ευχαρίστως τη σχετική πρόσκληση τού συλλόγου «Καρυάτιδες» μέσω τής κ. προέδρου του.
Όμως, η παρουσία όλων ανεξαιρέτως των δημοτών και «παροίκων»-«παραθεριστών»-«οικιστών» τού Μαρκόπουλου και των άλλων περιοχών τού νέου Δήμου, που βρίσκονται εδώ σήμερα, έχει και μια άλλη σημασία και βαρύτητα. Αποτελεί έμπρακτη υπενθύμιση προς όσους, εκούσια ή ακούσια, παραβλέπουν ότι υπάρχουν Έλληνες, οι οποίοι με τη δράση τους ή με την απλή φυσική τους παρουσία εκφράζουν τα διαχρονικά ιδεώδη που αντιπροσωπεύει η πραγματική ελληνική ταυτότητα, και στην προκειμένη περίπτωση η τοπική ιστορία και ο πολιτισμός (μία έκφανση, μία εκδήλωση των οποίων είναι και η τέχνη). Πιστεύω ότι αυτά κυρίως μας ενδιαφέρουν και όχι βέβαια το πως τα ίδια αυτά στοιχεία θα αποτελέσουν μέσον μόνο ατομικών επιδιώξεων.
Από την άλλη πλευρά –και συνεκτιμώντας ιδιαίτερα την κατάσταση που έχουμε περιέλθει– η παρουσία αυτή σημαίνει ότι ασφαλώς υπάρχει ενδιαφέρον για θέματα οικονομικής ανάπτυξης τού Δήμου, παράλληλα όμως αναγνωρίζεται και η πολύπλευρη χρησιμότητα τής πολιτιστικής δράσης. Δηλαδή, ενεργειών και εκδηλώσεων που δεν αναδεικνύουν απλώς τοπικά πολιτισμικά γνωρίσματα αλλά συμβάλλουν και στη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των δημοτών τού νέου Δήμου με πολλαπλασιαστικά οφέλη, μεταξύ των οποίων και το οικονομικό όφελος, χωρίς βέβαια το οικονομικό όφελος να ακυρώνει την πολιτιστική δράση.
Στο πλαίσιο αυτό, εάν δεχτούμε ότι η παρουσία μας εδώ σήμερα φανερώνει ότι ενστερνιζόμαστε την άποψη ότι η αξία των πολιτισμικών γνωρισμάτων τού τόπου, των παραδόσεων και εκδηλώσεων, τής εθνικής ιδιοπροσωπίας και κάθε σχετική πολιτιστικής δράσης μπορούν να χρησιμεύσουν στη θεμελιακή λειτυργία τού νέου Δήμου. Διότι, όπως μας λέει ο Ισοκράτης: «Βουλευόμενος, παραδείγματα ποιοῦ τὰ παρεληλυθότα τῶν μελλόντων· τὸ γὰρ ἀφανὲς ἐκ τοῦ φανεροῦ ταχίστην ἔχει τὴν διάγνωσιν.» ( Προς Δημόνικον, 34 )], και σε ελεύθερη απόδοση: Όταν σκέφτεσαι, να παίρνεις τα περασμένα ως παράδειγμα για τα μέλλοντα, γιατί το αόρατο μέλλον μπορείς πολύ εύκολα να το διαγνώσεις από το φανερό παρόν.
Αυτός είναι και ο πρώτος στόχος τής σύντομης εισήγησής μου και όχι η νέα αντίληψη ότι η διατήρηση τής ιστορικής μας μνήμης, οι παραδόσεις μας, η θρησκεία μας αποτελούν «ιδιαιτερότητα». Βέβαια, η σημερινή συναντησιακή σχέση –η οποία, όπως εκτιμώ, αυτόν τον προσανατολισμό έχει– δεν προέκυψε αφ’ εαυτής. Οφείλεται σε δύο κυρίως λόγους: πρώτον σ’ αυτήν που εμπνεύστηκε την εκδήλωση και δεύτερον στους συντελεστές και συνδιοργανωτές της, με κινητήριο μοχλό την πρόεδρο τού Συλλόγου.
Και έρχομαι αμέσως στις προτάσεις ή αν θέλετε στο δεύτερο στόχο, δηλαδή στους τρόπους ανάδειξης τής ιστορίας και τού πολιτισμού τού νέου Δήμου.
Κύριες και κύριοι το ζητούμενο δεν είναι να πειστούμε εμείς εδώ για τη σημασία τού ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει στη ζωή μιας τοπικής κοινωνίας ο πολιτισμός, γενικά, και η τέχνη, ειδικότερα, αλλά το πώς θα μπορούσαν να λειτουργήσουν, αποτελεσματικά, προς αυτή την κατεύθυνση σχετικές πράξεις, όσο γίνεται από περισσότερους ανθρώπους και, κυρίως από νέους.
Διότι, αυτοί που μπορούν να κάνουν κάτι τέτοιο είναι μόνο οι νέοι άνθρωποι με την ηθική συμπαράσταση των ενήλικων, οι οποίοι διαθέτουν χρόνο ή που θέλουν να αξιοποιήσουν δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους. Τώρα αν η στήριξη προέρχεται και από το σχολείο, αυτό θα ήταν ευλογία Θεού. Διότι, δεν μπορείς να ζητάς τα πάντα από το Σχολείο όταν τού ζητάς αφενός μεν να αλλάζει κάθε μέρα ρότα και αφετέρου να προετοιμάζει τους νέους ανθρώπους όχι για να επιδιώξουν αύριο ως ενεργοί πολίτες την αλληλοαποδοχή, τη συναντίληψη, τη θυσιαστική πορεία αλλά για να αμύνονται απέναντι σε έναν πόλεμο που κάνει καθημερινώς εναντίον τους το ίδιο το σύστημα, με κάθε δυνατό μέσο.
Ας δούμε λοιπόν μερικά ενδεικτικά παραδείγματα τέτοιων πρωτοβουλιών, από τα οποία θα προκύψει και ο λόγος για τον οποίο θεωρώ ότι ανήκει στους νέους η δημιουργία πολιτιστικής γέφυρας –οριζοντίως και καθέτως (συγχρονικά και διαχρονικά)– μεταξύ όλων των κατοίκων τού Δήμου. Πρωτοβουλίες που θα πρέπει να υπακούουν στην εξής φιλοσοφία: οι πολίτες τού νέου Δήμου Ωρωπού γνωρίζονται μεταξύ τους, ανταλλάσσουν γνώσεις και γνώμες, ενώνουν τις δημιουργικές δυνάμεις τους και συμβάλλουν στην πρόοδο τού τόπου, χωρίς να αποπροσανατολίζονται από την εκσυγχρονιστική αλλοτρίωση.
1. Διαγωνιστικές (όχι ανταγωνιστικές) εκδηλώσεις μέσω διαδικτύου ή «επί τόπου» –είτε μεταξύ μαθητών διαφορετικών ηλικιακών ομάδων και φοιτητών είτε μεταξύ σχολείων (όλων των τύπων) και άλλων εκπαιδευτικών μονάδων (κατηχητικών, προσκόπων, κατασκηνώσεων κ.ά.) που λειτουργούν σε όλο τον Δήμο– με θέματα, όπως:
(α) τοπική ιστορία, ανθρωπογεωγραφία, χώροι αναψυχής, παραγόμενα προϊόντα, δημόσια κτήρια, αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία κ.ά.
(β) δραστηριότητες (πολιτιστικές, αθλητικές κ. ά.)
(γ) θεατρικές παραστάσεις (π. χ. στο Αμφιαράειο, όπως ήδη αναφέρθηκε)
(δ) έργα εικαστικής, διακοσμητικής, δραματικής, 7ης, 8ης και 9ης τέχνης.
Γιατί μέσω διαδικτύου; Γιατί πρέπει μεν να δούμε την παράδοση μέσα από το πρίσμα τής τοπικότητας, πλην όμως πρέπει και να την εντάξουμε σε ένα δυναμικό πλαίσιο αλληλεπίδρασης με σύγχρονα μέσα, μεθόδους και αναπτυξιακά στοιχεία.
Τώρα θα μου πείτε πώς και με ποιων τη στήριξη: Εθελοντικά.
Π.χ., φοιτητής πληροφορικής ή άλλος ειδικός στήνει την ιστοσελίδα τού διαγωνισμού, ο Δήμος την αναρτά και η βράβευση ακολουθεί.
2. Βραβεύσεις και έπαινοι μέσω διαδικτύου ή όταν είναι δυνατό σε σχετικές εκδηλώσεις «επί τόπου».
3. Ανάλογες δραστηριότητες πολιτιστικών συλλόγων, Μ.Κ.Ο., οργανώσεων κοινωνικού χαρακτήρα (αρχίζοντας από κλειστούς χώρους και φθάνοντας στη θάλασσα, το βουνό, την πεδιάδα, τη ρεματιά ή αντίστροφα).
4. Δημιουργία μη κυβερνητικού Συντονιστικού Οργάνου με εναλλασσόμενη προεδρία.
5. Ανάδειξη, κάθε χρόνο, πολιτιστικής περιοχής τού Δήμου με εκθέσεις και καλλιτεχνικά δρώμενα. Όχι βέβαια μόνο με παντός είδους βραζιλιάνικες ή αριστοφανικές εκφράσεις.
6. Κύριε δήμαρχε, πως θα βλέπατε μία έκθεση γιατρών ζωγράφων ή μια εκδήλωση γιατρών μουσικών;
7. Εκπρόσωποι τής Εκκλησίας πως θα βλέπατε ένα ετήσιο συλλείτουργο κληρικών τής περιοχής τού Δήμου, σε διαφορετική κάθε χρόνο περιοχή και σε ημέρα που δεν θα υπάρχει λειτουργία σύμφωνα με το τυπικό τής Εκκλησίας;
8. Τουρισμός: εδώ βέβαια χρειάζεται πολύ προσοχή. Αναφέρω ενδεικτικά μια μορφή: τον προσκυνηματικό.
9. Περιβάλλον (δεν επεξηγώ, διότι επεξηγώντας συνοπτικά, περιορίζω την ευρύτατη έννοια τού περιβάλλοντος, όπως τουλάχιστον την περιγράφει ο ομιλών σε σχετικό έργο του [διατίθεται δωρεάν].
10. Εθελοντισμός:… Σύμφωνα με την απόφαση τού Συμβουλίου τής Ευρωπαϊκής Ένωσης τής 27ης Νοεμβρίου 2009, το έτος 2011 ανακηρύχθηκε «Ευρωπαϊκό Έτος Εθελοντικών Δραστηριοτήτων που προωθούν την ενεργό συμμετοχή τού πολίτη»! (εν συντομία «Ευρωπαϊκό Έτος Εθελοντισμού»).
Και προ πάντων εκδηλώσεις χωρίς τα συνήθη «συνοδευτικά» στον περιβάλλοντα χώρο (από ζωντανά κοτόπουλα μέχρι εσώρουχα).
Έτσι, οι δημότες γνωρίζονται μεταξύ τους ανταλλάσσουν επισκέψεις, γνώσεις, προτάσεις. Η πολιτιστική αυτή κινητικότητα, δημιουργεί οικονομική κινητικότητα. Οι δημότες ζουν το παρόν μέσα από τη συναντίληψη, ετοιμάζουν το αύριο για την επερχόμενη γενιά και δεν αναλίσκονται σε διαμάχες για το που πήγαν τα λεφτά και για το ποιος πήρε τα περισσότερα, όπως γίνεται σήμερα στη χώρα μας και όχι μόνο, αφού όλα θα έχουν εθελοντικό χαρακτήρα και ο Δήμος δεν θα υποχρεώνεται να αναζητά οικονομικούς πόρους.
* Ομιλία Λαυρεντίου Γ. Δελλασούδα
Ομότιμου Καθηγητή Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Ειδικού Γραμματέα «Σώματος Ομοτίμων Καθηγητών ΕΚΠΑ»
Ομότιμου Καθηγητή Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Ειδικού Γραμματέα «Σώματος Ομοτίμων Καθηγητών ΕΚΠΑ»
[Πνευματικό Κέντρο Μαρκόπουλου Ωρωπού Αττικής 12.6.2011]
