Πρωτ. π. Γεωργίου Δορμπαράκη
Τό φαινόμενο τῶν ῾ἀγανακτισμένων᾽ πολιτῶν τείνει νά κυριαρχήσει τόν τελευταῖο καιρό καί στή χώρα μας. ῾Ολοένα καί περισσότεροι συμπατριῶτες μας θεωροῦν ὑποχρέωσή τους νά διαδηλώσουν τήν ἀντίθεσή τους στά τεκταιμόμενα λόγω τῆς οἰκονομικῆς κρίσης στήν πατρίδα μας, τεκταινόμενα πού φαίνεται ὅτι ὑπερβαίνουν ἁπλῶς τόν χαρακτήρα μιᾶς ἔστω καί μεγάλης κρίσης στήν οἰκονομία, ἀφοῦ μέ ὅ,τι ἔρχεται σέ φῶς ἀπό σοβαρότατους ἐπιστήμονες στόν οἰκονομικό καί τόν διεθνολογικό τομέα, μέ ὕπουλο καί προγραμματισμένο τρόπο ὑλοποιεῖται μιά ἀπομείωση ἐθνική καί πολιτιστική τῆς ῾Ελλάδος, αὐτό πού χαρακτηρίζεται ἀπό πολλούς πιά ὡς ἐθνική προδοσία. Καί βεβαίως μπροστά στό φαινόμενο αὐτό κανείς ῞Ελληνας πολίτης δέν μπορεῖ ἀδιάφορος. Βλέπουμε πιά ὅτι καί πολλοί ἐκκλησιαστικοί ἄνδρες κινητοποιοῦνται πρός τήν κατεύθυνση αὐτή τῆς ἀντίδρασης, καλώντας μάλιστα καί τούς πιστούς, ἱερεῖς καί λαϊκούς, νά πλαισιώσουν αὐτό τό κίνημα, πρός σωτηρία βεβαίως τῆς πατρίδας. ῎Ισως μιά σχηματοποίηση μέχρι τώρα τῶν ἀντιδράσεων θά μποροῦσε νά μᾶς βοηθήσει νά κατανοήσουμε καλύτερα τά πράγματα καί νά πάρουμε τήν πιό ἐνδεδειγμένη χριστιανικά στάση.
1. Ἡ κρίση ὡς εὐκαιρία.
Εἶναι περιττό νά τονίσουμε αὐτό πού εἶναι πεποίθηση ὅλων: ὅτι μιά κρίση, πολλῷ μᾶλλον ἡ τωρινή οἰκονομική καί ὄχι μόνο κρίση, συνιστᾶ μιά εὐκαιρία γιά ὅλους μας, δεδομένου ὅτι μᾶς προκαλεῖ καί μᾶς κινητοποιεῖ νά φύγουμε ἀπό μιά ἀδράνεια, στήν ὁποία πιθανόν βρισκόμαστε καί μάλιστα ἀπό πλευρᾶς πνευματικῆς. Πάντοτε δηλ. ἕνα γεγονός πού ἀνατρέπει τά δεδομένα τῆς ζωῆς μας, τίς σταθερές λεγόμενες τῆς πορείας μας, ὅ,τι ὀνομάζεται κρίση, δέν ἐντάσσεται αὐτομάτως στά ἀρνητικά μόνο τῆς ζωῆς, ἀλλά μπορεῖ νά ῾ἀναγνωστεῖ᾽ καί μέ τρόπο θετικό: νά θεωρηθεῖ ὡς εὐκαιρία ἀναθεώρησης τῆς ζωῆς μας, ἐπανένταξής μας, γιά μᾶς τούς Χριστιανούς, στό δρόμο τοῦ Θεοῦ, ἄν πιθανόν Τόν ἔχουμε περιθωριοποιήσει, ἐπανατοποθέτησής μας ἐνώπιόν Του. Διότι αὐτό συνήθως φέρνει μιά κρίση: μᾶς τοποθετεῖ ἐκ νέου ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, διότι μᾶς ῾ἀναγκάζει᾽ νά Τόν θυμηθοῦμε. Κι ἀπό τήν ἄποψη αὐτή ἡ κάθε κρίση συνιστᾶ ἴσως καί μιά εὐλογία τοῦ Θεοῦ.
2. Ποιά ἡ μέχρι τώρα διαφαινόμενη ἀντίδραση τῶν ῾Ελλήνων πολιτῶν ἀπέναντι στήν οἰκονομική κρίση;
Νομίζουμε ὅτι μποροῦμε νά τή διακρίνουμε σέ δύο κατηγορίες:
(α) τήν παθητική ἀντίδραση καί (β) τήν ἐνεργητική ἀντίδραση.
(α) Ἡ παθητική ἀντίδραση φαίνεται ὅτι εἶναι ἐκείνη ἡ στάση τῶν συμπατριωτῶν μας, πού ναί μέν δυσανασχετοῦν μπροστά σ᾽ αὐτά πού ὑφίστανται οἱ ἴδιοι καί ἡ πατρίδα μας, ἀλλά πού εἴτε ἀδιαφοροῦν νά κάνουν κάτι, ἀκολουθώντας τόν γνωστό ῾ὠχαδελφισμό᾽: ῾ὤχ, ἀδελφέ! ἐγώ θά βγάλω τό φίδι ἀπό τήν τρύπα;᾽, εἴτε προσδοκοῦν ῾μοιρολατρικά᾽ τήν ἐξέλιξη ἐπί τά χείρω τῶν πραγμάτων: σκύβουν τό κεφάλι ἐπαναλαμβάνοντας αὐτό πού τά εἰσαγόμενα καί διαρκῶς ἐπαναπαζόμενα τουρκικά σήριαλ μᾶς ῾μαθαίνουν᾽ ὡς τρόπο ζωῆς: εἶναι τό ῾κισμέτ᾽ μας. Περιττό βεβαίως νά ποῦμε σ᾽ αὐτήν τήν περίπτωση ὅτι βρισκόμαστε ἐντελῶς ἔξω ἀπό τό κλίμα ὄχι μόνο μιᾶς ὑγιοῦς πολιτικῆς συνείδησης, ἀλλά καί μιᾶς στοιχειώδους χριστιανικῆς αὐτοσυνειδησίας.
(β) Ἡ ἐνεργητική ἀντίδραση φαίνεται ὅτι κινεῖται σέ πιό ὑγιῆ πλαίσια: φανερώνει ἄνθρωπο πού σκέπτεται, πού ἡ κρίση του δέν τόν ἔχει ἐγκαταλείψει, πού νιώθει ὅτι καί ἐκεῖνος συν-δημιουργεῖ τήν πορεία τῆς ζωῆς του καί τό μέλλον του, πού δείχνει ὅτι εἶναι ζωντανός καί ἔχει λόγο στά τεκταινόμενα τῆς πατρίδας του, γιά τήν ὁποία οἱ πρόγονοί του ἔχουν χύσει ποταμούς αἱμάτων. Αὐτήν τή ζωντάνια ὅμως πρέπει κανείς νά τή τιθασεύσει, ὥστε νά μήν τόν ἐκτρέψει σέ ἀνώμαλους δρόμους καί ἀποβεῖ τελικῶς σέ καταστροφή του. Νά μή συμβεῖ δηλ. σάν τό ἄλογο ἐκεῖνο πού ἀφηνιάζει καί ἀνεξέλεγκτο ὁρμᾶ μέ ῾τυφλό᾽ τρόπο πρός τά ἐμπρός. Καί σ᾽ αὐτό τό σημεῖο νομίζουμε ὅτι ἔχει ἰδιαίτερο λόγο ἡ χριστιανική πίστη μας: μᾶς ὑπενθυμίζει καί μᾶς φωνάζει ὅτι ἄν ἡ ὅποια ἀντίδρασή μας πάρει τήν κατεύθυνση τῆς ὕβρης πρός τούς συνανθρώπους μας, τῆς ἐπιθετικότητας πρός τούς ἄλλους, τῆς ἔχθρας καί τοῦ μίσους πρός κάποιους συμπατριῶτες μας ἤ καί ξένους, τότε δυστυχῶς, παρ᾽ ὅλη ἴσως τή δικαίωση πού μπορεῖ νά νιώθουμε ἀπό τό δίκιο πού μᾶς πνίγει, ξεφεύγουμε ἀπό αὐτό πού συνιστᾶ προτεραιότητά μας ὡς χριστιανῶν: τήν ἀγάπη. Ὅταν ὁ Χριστός μᾶς τονίζει μέ ἀπόλυτο τρόπο ὅτι κάθετι ἀπό τή ζωή μας, ἄν δέν ἑδράζεται στήν πίστη καί τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, δέν σώζει, μέ τήν ἔννοια ὅτι χάνει κανείς τό πρώτιστο: τόν ἴδιο τόν Θεό, τότε δέν μποροῦμε νά συμφωνήσουμε μέ τόν συγκεκριμένο τρόπο ἀντίδρασης. Κι ἀπόστολος Παῦλος θά μᾶς θυμίσει: ῾Εἴτε τρῶτε εἴτε πίνετε εἴτε ὁτιδήποτε ἄλλο κάνετε, ὅλα νά τά κάνετε γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ᾽. Ἡ ἔχθρα καί τό μίσος καί ἡ ταραχή πού δημουργοῦν δέν φαίνεται βεβαίως νά λειτουργοῦν ὑπέρ τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ.
3. Τί λοιπόν; Θά μείνουμε μέ ῾σταυρωμένα᾽ τά χέρια;
᾽Ασφαλῶς καί ὄχι. Εἴπαμε καί προηγουμένως ὅτι μιά παθητική ἀντίδραση δέν συνιστᾶ χριστιανική ἀντίδραση. Θά πρέπει ὅμως νά προσέχουμε στήν ὅποια ἐνεργητική ἀντίδρασή μας νά μή χάνουμε τόν ῾μπούσουλα᾽: τό θέλημα τοῦ Χριστοῦ ἐπί τῆς γῆς. Κι αὐτό δέν εἶναι ἄλλο ἀπό τήν ἀγάπη. Μέ ἄλλα λόγια, βεβαίως χρειάζεται κανείς νά διαδηλώνει τήν ἀντίδρασή του, ὄχι ὅμως στρεφόμενος κατά τῶν προσώπων τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά τῶν κακῶν καί προδοτικῶν ἐνεργειῶν του. Καί ἀπό τήν ἄλλη: νά κινητοποιεῖται σέ μετάνοια καί γιά τόν ἴδιο, ἀλλά καί γιά τούς ἄλλους. Ἡ μεγαλύτερη δύναμη πού μπορεῖ νά ἀνατρέψει τά πάντα εἶναι ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ. Γιά νά ἐνεργοποιηθεῖ ὅμως αὐτή πρέπει νά ὑπάρξει ἡ ὀρθή στάση τοῦ ἀνθρώπου, ἡ μετάνοια. Εἶναι ἡ στάση πού δείχνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος συντονίζεται μέ τόν Θεό καί μπορεῖ ἔτσι νά διοχετεύσει μέσω αὐτοῦ τήν παντοδυναμία ᾽Εκείνου. Ὁ Χριστός τήν ἁμαρτία καί τήν πονηρία καί τό κακό τοῦ κόσμου δέν τά κατήργησε μέ ἕναν ἐξωτερικό, ἐπιθετικό τρόπο, ἀλλά μέ τή σταυρική Του θυσία. ῏Ηλθε ἐνάντιος στό κακό καί τά ὄργανά Του, φανέρωσε τήν πονηρία τῶν ὑπηρετῶν τοῦ κακοῦ, ἀλλά μέ τήν ἀγάπη Του ἔδωσε τή δυνατότητα νά μποροῦν νά μετανοήσουν καί ἐκεῖνοι, ἄν ἤθελαν. Ἡ ἐξολόθρευσή τους δέν ἦταν ὁ σκοπός Του. Ἡ μετάνοια ὅλων ἦταν τό ζητούμενο ἀπό ᾽Εκεῖνον, κάτι πού ἀποτελεῖ πυξίδα πορείας καί γιά τούς χριστιανούς καί τήν ᾽Εκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Θά ξαναθυμίσουμε τό αὐτονόητο: στήν Παλαιά Διαθήκη οἱ ὅποιες καταστροφές τοῦ ᾽Ισραήλ ἀπό ξένους λαούς, καταστροφές ὁλοκληρωτικές πολύ συχνά, διορθώνονταν μόνο μέ τή μετάνοια. Αὐτό ἔλεγε ὁ Θεός μέσω τῶν ἀπεσταλμένων Του προφητῶν. Αὐτή νομίζουμε ὅτι εἶναι καί ἡ λύση τῶν προβλημάτων σήμερα: ἡ μετάνοιά μας. Μέ ἄλλα λόγια, ἄν ἐξ ἀφορμῆς τῆς οἰκονομικῆς καί λοιπῆς κρίσεως συναισθανθοῦμε ὅλοι μας τήν εὐθύνη πού ἔχουμε καί στρέψουμε ἐν πίστει τό βλέμμα μας στόν Χριστό, μέ ἀπόφαση καί διάθεση ἀλλαγῆς μας, τότε ἔχουμε τήν ἀκράδαντη πεποίθηση ὅτι θά δοῦμε τήν ἔκπληξη καί τό ῾θαῦμα᾽: τήν ἐπέμβαση τοῦ Θεοῦ καί τή σωτηρία μας. Διαφορετικά, ἄν ἡ ἀντίδρασή μας ἐξαντληθεῖ μόνο στίς ὕβρεις, τά ῾φασκελώματα᾽, τή διάθεση ἐξολόθρευσης τῶν θεωρουμένων ὑπαιτίων, τότε ναί! μπορεῖ νά ὑπάρξει καί ἀνατροπή, ἡ ὁποία ὅμως βάζουμε πολλά ἐρωτηματικά ἄν θά εἶναι τελικῶς γιά τό καλό μας ἤ ἄν θά συνιστᾶ μιά νέα τυραννία στή ζωή μας. ῾Ο Θεός νά βάλει τό χέρι Του!
1. Ἡ κρίση ὡς εὐκαιρία.
Εἶναι περιττό νά τονίσουμε αὐτό πού εἶναι πεποίθηση ὅλων: ὅτι μιά κρίση, πολλῷ μᾶλλον ἡ τωρινή οἰκονομική καί ὄχι μόνο κρίση, συνιστᾶ μιά εὐκαιρία γιά ὅλους μας, δεδομένου ὅτι μᾶς προκαλεῖ καί μᾶς κινητοποιεῖ νά φύγουμε ἀπό μιά ἀδράνεια, στήν ὁποία πιθανόν βρισκόμαστε καί μάλιστα ἀπό πλευρᾶς πνευματικῆς. Πάντοτε δηλ. ἕνα γεγονός πού ἀνατρέπει τά δεδομένα τῆς ζωῆς μας, τίς σταθερές λεγόμενες τῆς πορείας μας, ὅ,τι ὀνομάζεται κρίση, δέν ἐντάσσεται αὐτομάτως στά ἀρνητικά μόνο τῆς ζωῆς, ἀλλά μπορεῖ νά ῾ἀναγνωστεῖ᾽ καί μέ τρόπο θετικό: νά θεωρηθεῖ ὡς εὐκαιρία ἀναθεώρησης τῆς ζωῆς μας, ἐπανένταξής μας, γιά μᾶς τούς Χριστιανούς, στό δρόμο τοῦ Θεοῦ, ἄν πιθανόν Τόν ἔχουμε περιθωριοποιήσει, ἐπανατοποθέτησής μας ἐνώπιόν Του. Διότι αὐτό συνήθως φέρνει μιά κρίση: μᾶς τοποθετεῖ ἐκ νέου ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, διότι μᾶς ῾ἀναγκάζει᾽ νά Τόν θυμηθοῦμε. Κι ἀπό τήν ἄποψη αὐτή ἡ κάθε κρίση συνιστᾶ ἴσως καί μιά εὐλογία τοῦ Θεοῦ.
2. Ποιά ἡ μέχρι τώρα διαφαινόμενη ἀντίδραση τῶν ῾Ελλήνων πολιτῶν ἀπέναντι στήν οἰκονομική κρίση;
Νομίζουμε ὅτι μποροῦμε νά τή διακρίνουμε σέ δύο κατηγορίες:
(α) τήν παθητική ἀντίδραση καί (β) τήν ἐνεργητική ἀντίδραση.
(α) Ἡ παθητική ἀντίδραση φαίνεται ὅτι εἶναι ἐκείνη ἡ στάση τῶν συμπατριωτῶν μας, πού ναί μέν δυσανασχετοῦν μπροστά σ᾽ αὐτά πού ὑφίστανται οἱ ἴδιοι καί ἡ πατρίδα μας, ἀλλά πού εἴτε ἀδιαφοροῦν νά κάνουν κάτι, ἀκολουθώντας τόν γνωστό ῾ὠχαδελφισμό᾽: ῾ὤχ, ἀδελφέ! ἐγώ θά βγάλω τό φίδι ἀπό τήν τρύπα;᾽, εἴτε προσδοκοῦν ῾μοιρολατρικά᾽ τήν ἐξέλιξη ἐπί τά χείρω τῶν πραγμάτων: σκύβουν τό κεφάλι ἐπαναλαμβάνοντας αὐτό πού τά εἰσαγόμενα καί διαρκῶς ἐπαναπαζόμενα τουρκικά σήριαλ μᾶς ῾μαθαίνουν᾽ ὡς τρόπο ζωῆς: εἶναι τό ῾κισμέτ᾽ μας. Περιττό βεβαίως νά ποῦμε σ᾽ αὐτήν τήν περίπτωση ὅτι βρισκόμαστε ἐντελῶς ἔξω ἀπό τό κλίμα ὄχι μόνο μιᾶς ὑγιοῦς πολιτικῆς συνείδησης, ἀλλά καί μιᾶς στοιχειώδους χριστιανικῆς αὐτοσυνειδησίας.
(β) Ἡ ἐνεργητική ἀντίδραση φαίνεται ὅτι κινεῖται σέ πιό ὑγιῆ πλαίσια: φανερώνει ἄνθρωπο πού σκέπτεται, πού ἡ κρίση του δέν τόν ἔχει ἐγκαταλείψει, πού νιώθει ὅτι καί ἐκεῖνος συν-δημιουργεῖ τήν πορεία τῆς ζωῆς του καί τό μέλλον του, πού δείχνει ὅτι εἶναι ζωντανός καί ἔχει λόγο στά τεκταινόμενα τῆς πατρίδας του, γιά τήν ὁποία οἱ πρόγονοί του ἔχουν χύσει ποταμούς αἱμάτων. Αὐτήν τή ζωντάνια ὅμως πρέπει κανείς νά τή τιθασεύσει, ὥστε νά μήν τόν ἐκτρέψει σέ ἀνώμαλους δρόμους καί ἀποβεῖ τελικῶς σέ καταστροφή του. Νά μή συμβεῖ δηλ. σάν τό ἄλογο ἐκεῖνο πού ἀφηνιάζει καί ἀνεξέλεγκτο ὁρμᾶ μέ ῾τυφλό᾽ τρόπο πρός τά ἐμπρός. Καί σ᾽ αὐτό τό σημεῖο νομίζουμε ὅτι ἔχει ἰδιαίτερο λόγο ἡ χριστιανική πίστη μας: μᾶς ὑπενθυμίζει καί μᾶς φωνάζει ὅτι ἄν ἡ ὅποια ἀντίδρασή μας πάρει τήν κατεύθυνση τῆς ὕβρης πρός τούς συνανθρώπους μας, τῆς ἐπιθετικότητας πρός τούς ἄλλους, τῆς ἔχθρας καί τοῦ μίσους πρός κάποιους συμπατριῶτες μας ἤ καί ξένους, τότε δυστυχῶς, παρ᾽ ὅλη ἴσως τή δικαίωση πού μπορεῖ νά νιώθουμε ἀπό τό δίκιο πού μᾶς πνίγει, ξεφεύγουμε ἀπό αὐτό πού συνιστᾶ προτεραιότητά μας ὡς χριστιανῶν: τήν ἀγάπη. Ὅταν ὁ Χριστός μᾶς τονίζει μέ ἀπόλυτο τρόπο ὅτι κάθετι ἀπό τή ζωή μας, ἄν δέν ἑδράζεται στήν πίστη καί τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, δέν σώζει, μέ τήν ἔννοια ὅτι χάνει κανείς τό πρώτιστο: τόν ἴδιο τόν Θεό, τότε δέν μποροῦμε νά συμφωνήσουμε μέ τόν συγκεκριμένο τρόπο ἀντίδρασης. Κι ἀπόστολος Παῦλος θά μᾶς θυμίσει: ῾Εἴτε τρῶτε εἴτε πίνετε εἴτε ὁτιδήποτε ἄλλο κάνετε, ὅλα νά τά κάνετε γιά τή δόξα τοῦ Θεοῦ᾽. Ἡ ἔχθρα καί τό μίσος καί ἡ ταραχή πού δημουργοῦν δέν φαίνεται βεβαίως νά λειτουργοῦν ὑπέρ τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ.
3. Τί λοιπόν; Θά μείνουμε μέ ῾σταυρωμένα᾽ τά χέρια;
᾽Ασφαλῶς καί ὄχι. Εἴπαμε καί προηγουμένως ὅτι μιά παθητική ἀντίδραση δέν συνιστᾶ χριστιανική ἀντίδραση. Θά πρέπει ὅμως νά προσέχουμε στήν ὅποια ἐνεργητική ἀντίδρασή μας νά μή χάνουμε τόν ῾μπούσουλα᾽: τό θέλημα τοῦ Χριστοῦ ἐπί τῆς γῆς. Κι αὐτό δέν εἶναι ἄλλο ἀπό τήν ἀγάπη. Μέ ἄλλα λόγια, βεβαίως χρειάζεται κανείς νά διαδηλώνει τήν ἀντίδρασή του, ὄχι ὅμως στρεφόμενος κατά τῶν προσώπων τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά τῶν κακῶν καί προδοτικῶν ἐνεργειῶν του. Καί ἀπό τήν ἄλλη: νά κινητοποιεῖται σέ μετάνοια καί γιά τόν ἴδιο, ἀλλά καί γιά τούς ἄλλους. Ἡ μεγαλύτερη δύναμη πού μπορεῖ νά ἀνατρέψει τά πάντα εἶναι ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ. Γιά νά ἐνεργοποιηθεῖ ὅμως αὐτή πρέπει νά ὑπάρξει ἡ ὀρθή στάση τοῦ ἀνθρώπου, ἡ μετάνοια. Εἶναι ἡ στάση πού δείχνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος συντονίζεται μέ τόν Θεό καί μπορεῖ ἔτσι νά διοχετεύσει μέσω αὐτοῦ τήν παντοδυναμία ᾽Εκείνου. Ὁ Χριστός τήν ἁμαρτία καί τήν πονηρία καί τό κακό τοῦ κόσμου δέν τά κατήργησε μέ ἕναν ἐξωτερικό, ἐπιθετικό τρόπο, ἀλλά μέ τή σταυρική Του θυσία. ῏Ηλθε ἐνάντιος στό κακό καί τά ὄργανά Του, φανέρωσε τήν πονηρία τῶν ὑπηρετῶν τοῦ κακοῦ, ἀλλά μέ τήν ἀγάπη Του ἔδωσε τή δυνατότητα νά μποροῦν νά μετανοήσουν καί ἐκεῖνοι, ἄν ἤθελαν. Ἡ ἐξολόθρευσή τους δέν ἦταν ὁ σκοπός Του. Ἡ μετάνοια ὅλων ἦταν τό ζητούμενο ἀπό ᾽Εκεῖνον, κάτι πού ἀποτελεῖ πυξίδα πορείας καί γιά τούς χριστιανούς καί τήν ᾽Εκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Θά ξαναθυμίσουμε τό αὐτονόητο: στήν Παλαιά Διαθήκη οἱ ὅποιες καταστροφές τοῦ ᾽Ισραήλ ἀπό ξένους λαούς, καταστροφές ὁλοκληρωτικές πολύ συχνά, διορθώνονταν μόνο μέ τή μετάνοια. Αὐτό ἔλεγε ὁ Θεός μέσω τῶν ἀπεσταλμένων Του προφητῶν. Αὐτή νομίζουμε ὅτι εἶναι καί ἡ λύση τῶν προβλημάτων σήμερα: ἡ μετάνοιά μας. Μέ ἄλλα λόγια, ἄν ἐξ ἀφορμῆς τῆς οἰκονομικῆς καί λοιπῆς κρίσεως συναισθανθοῦμε ὅλοι μας τήν εὐθύνη πού ἔχουμε καί στρέψουμε ἐν πίστει τό βλέμμα μας στόν Χριστό, μέ ἀπόφαση καί διάθεση ἀλλαγῆς μας, τότε ἔχουμε τήν ἀκράδαντη πεποίθηση ὅτι θά δοῦμε τήν ἔκπληξη καί τό ῾θαῦμα᾽: τήν ἐπέμβαση τοῦ Θεοῦ καί τή σωτηρία μας. Διαφορετικά, ἄν ἡ ἀντίδρασή μας ἐξαντληθεῖ μόνο στίς ὕβρεις, τά ῾φασκελώματα᾽, τή διάθεση ἐξολόθρευσης τῶν θεωρουμένων ὑπαιτίων, τότε ναί! μπορεῖ νά ὑπάρξει καί ἀνατροπή, ἡ ὁποία ὅμως βάζουμε πολλά ἐρωτηματικά ἄν θά εἶναι τελικῶς γιά τό καλό μας ἤ ἄν θά συνιστᾶ μιά νέα τυραννία στή ζωή μας. ῾Ο Θεός νά βάλει τό χέρι Του!
syndpeiraia.blogspot.com