Τήν Κυριακή 7 Αὐγούστου 2011, ἐτελέσθη Ἑσπερινός καί Ἱερά Παράκλησις στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο στόν Ἱερό Ναό τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Χριστοῦ Ἀρωνιαδίκων, χοροστατοῦντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μαςκ.Σεραφείμ καί ἔψαλε ἡ ἐκκλησιαστική χορῳδία τῆς Ἱ.Μητροπόλεως Κυθήρων ὑπό τήν διεύθυνσι τοῦ κ.Γεωργίου Λουράντου, Θεολόγου, Πρωτοψάλτου τῶν Μυρτιδίων.
Μετά τό τέλος τῆς Ἱερᾶς Παρακλήσεως ἔλαβε χώρα στό προαύλιο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ μεγάλη ἑορταστική ἐκδήλωσι γιά τήν συμπλήρωσι 100 χρόνων ἀπό τήν ἀνοικοδόμησι τοῦ Ἐνοριακοῦ Ναοῦ τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Χριστοῦ Ἀρωνιαδίκων.
Ἡ ἐκκλησιαστική χορῳδία τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Κυθήρων, ὑπό τήν διεύθυνσι τοῦ κ.Γεωργίου Λουράντου, ἔψαλε ἐπίκαιρους ἐκκλησιαστικούς ὕμνους
καί ἐπίσης ἡ Φιλαρμονική ἔπαιξε ἑόρτιους ὕμνους ὑπό τήν διεύθυνσι τοῦ κ.Στράτη Θεοδωρακάκη, ἡ δέ χορῳδία τοῦ Ποταμοῦ ὑπό τήν διεύθυνσι τοῦ ἰδίου παρουσίασε τσιριγώτικα καί ἄλλα τραγούδια.
Κατά τήν ὡραία αὐτή ἐκδήλωσι ὡμίλησαν :
Ἡ κ.Ἑλένη Χάρου-Κορωναίου, φιλόλογος, ἡ κύρια ὁμιλήτρια, ἡ ὁποία παρουσίασε τό ἱστορικό τοῦ Ἐνοριακοῦ Ναοῦ Ἀρωνιαδίκων καί τά ὑπάρχοντα στοιχεῖα γιά τόν ἀπό 100ετίας ἀνεγερθέντα Ἱερό Ναό.
(Παραθέτουμε ὁλόκληρο τόν λόγο τῆς κ.Ἑλένης Χάρου-Κορωναίου στή συνέχεια τοῦ ἄρθρου μας).
Ὁ κ.Χρῆστος Γιανναρᾶς, θερινός ἐνορίτης καί ἐθελοντής Ἱεροψάλτης τῆς ἑορτάζουσας ἐνορίας, καθηγητής φιλοσοφίας, ἀναφέρθηκε στά πνευματικά ὀφέλη τῆς πίστεως καί τῆς ἐν Χριστῷ εὐλογημένης ἐνοριακῆς ζωῆς.
Ὁ τέως ἐκπαιδευτικός κ. Ἰωάννης Μαυρομάτης ὡμίλησε γιά τόν Ναό, τήν Ἐνορία, τόν ἀκούραστο Ἱερέα της π.Σαμψών καί τήν σημασία τῆς ἐκκλησίας στήν ζωή τοῦ ἀνθρώπου.
Ἰδιαίτερη μνεία ἔγινε ἀπό τόν κ. Θεόδωρο Μαγονέζο, τόν πιό ἠλικιωμένο ἴσως ἐνορίτη τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, γιά τίς παιδικές ἀναμνήσεις του ἀπό τήν ἐποχή πού χτιζόταν ὁ Ἱερός Ναός.
Ἡ ἐκδήλωση ἔκλεισε μέ τόν χαιρετισμό τοῦ Δημάρχου κ.Θ.Κουκούλη καί τήν ὁμιλία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη μας κ. Σεραφείμ, ὁ ὁποῖος ἔκανε λόγο γιά τήν σπουδαιότητα καί ἱερότητα τοῦ ἐπιβλητικοῦ αὐτοῦ ναϊκοῦ οἰκοδομήματος καί συνεχάρη θερμά τόν Παν/το Ἐφημέριο π.Σαμψών γιά τήν ἀκάματη προσωπική του ἐργασία, τό Ἐκκλησιαστικό Συμβούλιο, ὅλους τούς προλαλήσαντες καί ὅλους τούς συντελεστές τῆς ἐπιτυχίας τῆς ἐκδηλώσεως.
Ὁ λόγος τῆς φιλολόγου κ.Ἑλένης Χάρου
κατά τόν πανηγυρικό ἑορτασμό τῆς 100ετίας
τοῦ Ἱ. Ν. Μεταμορφώσεως τοῦ Χριστοῦ Ἀρωνιαδίκων
Αὐτά τά λίγα λόγια πού θά πῶ τά ἀφιερώνω στή μνήμη τοῦ πατέρα μου τοῦ παπα-Σταύρου πού ἦταν ἐφημέριος στά Ἀρωνιάδικα τά χρόνια τῆς Κατοχῆς. Αἰωνία ἡ μνήμη ὅλων αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων, πού ὑπηρέτησαν τίς ἐνορίες τοῦ νησιοῦ μας καί διατήρησαν τή θρησκευτική παράδοση τοῦ τόπου μέ τή ζέστη καί τό κρύο, μέ τό γαϊδουράκι σέ κακοτράχαλα μονοπάτια καί κάτω ἀπό κάθε εἴδους ἀντίξοες συνθῆκες.
Λοιπόν, νά πάρωμε τά πράγματα ἀπό τήν ἀρχή. Δέν ξέρω πότε ἀκριβῶς καί ἀπό ποιόν χτίστηκε ὁ Σωτήρας στά Ἀρωνιάδικα. Πάντως τό 1688 ὑπάρχει, διότι τόν βρήκα στό Ἀρχεῖο μας σέ μιά διαθήκη. Προφανῶς χτίστηκε ἀπό κάποιον Ἀρώνη τό 17ο αἰ. καί κατά τή συνήθεια τῆς ἐποχῆς ὁ ναός πήγαινε ἀπό γενιά σέ γενιά, ἀπό ἀρσενικό σέ ἀρσενικό. Ἐάν αὐτός ὁ Ἀρώνης εἶχε 5 γιούς, μέσα σέ 3 γενεές μποροῦσε νά βρεθοῦν 20-30 οἰκογένειες συνιδιοκτῆτες. Κατά τήν παράδοση οἱ Ἀρώνηδες, πού προέρχονται πιθανόν ἀπό τήν Κρήτη, ἐγκαταστάθησαν στά Ἀρωνιάδικα μετά τήν καταστροφή τῆς Παληόχωρας ἀπό τόν Βαρβαρόσα. Ἔτσι μποροῦμε νά χρονολογήσομε τό ναό τό 17ο αἰ. ὅπως καί τό Μιχαήλ Ἀρχάγγελο ἀπό ἀφιερωματικές ἐπιγραφές.
Ἡ Οἰκογένεια Ἀρώνη γρήγορα ἔγινε πολύκλαδη καί σιγά σιγά ἐπεκράτησαν τά παρωνύμια. Τό 1721 ἡ ἐνορία τοῦ Σωτήρα ἔχει 11 οἰκογένειες Ἀρώνηδων. Βέβαια, στά Ἀρωνιάδικα ἦταν ἄλλες δύο ἐνορίες. Ἡ Παναγία καί ὁ Μιχαήλ Ἀρχάγγελος. Τό 1788 οἱ οἰκογένειες τῶν Ἀρώνηδων γύρω ἀπό τόν Σωτήρα ἔγιναν 35. Σύνολο τῶν ἐνοριτῶν τοῦ Σωτήρα 140. 2 ἱερεῖς, 45 ἄνδρες, 49 γυναῖκες, 44 παιδιά μέχρι 11 ἐτῶν. Τά παρωνύμια τῶν Ἀρώνηδων ἐπεκράτησαν τό 19ο αἰ. Κάποια εἶναι πατρωνυμικά. Ὁ γιός τοῦ Ἀναστάση Ἀρώνη ἔγινε Ἀναστασόπουλος, τοῦ Παναγιώτη Ἀρώνη Παναγιωτόπουλος, τοῦ Φιλοήτη Ἀρώνη Φιλοητόπουλος. Ἄλλα ἐπίθετα εἶναι μητρωνυμικά. Ὁ γιός τῆς Τσιτσίλιας ἔγινε Ἀρώνης Τσιτσίλιος, ὁ γιός τῆς Μαργέτας, Μαργέτης κ.ο.κ. Ἔτσι, δημιουργήθηκαν κλάδοι Ἀρώνηδων, σόγια καί κατά τό 1846 ἐπί Ἀγγλοκρατίας ὅταν ὁ Σωτήρας θά εἶχε ἱστορία περίπου 200 χρόνων, ὁ ναός διαιρεῖται σέ 4 ἴσα μερίδια.
Τό πρῶτο μερίδιο ἀνήκει στούς Ἀρώνηδες Παναγιωτιάνους.
Τό δεύτερο μερίδιο ἀνήκει στούς Ἀρώνηδες Μηνιάνους.
Τό τρίτο μερίδιο ἀνήκει στούς Ἀρώνηδες Γεωργιάνους.
Τό τέταρτο μερίδιο ἀνήκει στούς Ἀρώνηδες Τσιτσιλιάνους.
Μιά μέρα τό 1846 καμμιά 20αριά ἄτομα ἀπό αὐτά τά 4 σόγια μαζεύτηκαν στό Σχολεῖο τῶν Ἀρωνιαδίκων μαζί μέ ἕνα συμβολαιογράφο καί ζητοῦν τή σύνταξη συμβολαίου γιά τή διατήρηση τῶν συμφερόντων τοῦ ναοῦ.
Ξεκαθαρίζουν ὅτι κάθε μία ἀπό τίς παραπάνω γενεές θέλει χαίρει τήν κυριότητα τόσον τοῦ εἰρημένου ναοῦ, καθώς καί νά βάζει ἐφημέριον. Καταγράφουν ἀκόμα τά περιουσιακά στοιχεῖα τοῦ ναοῦ : 3 ἀμπέλια, 4 χωράφια, 1 περιβόλι, 10 ρίζες ἐληές, καί τό χωράφι, σεράγιον, τοῦ ἄνωθεν ναοῦ, εἰς τό ὁποῖον εὑρίσκεται καί τό Σχολεῖον.
Φαίνεται ὅτι ὁ Παναγιώτης Ἀρώνης ποτε Μανώλης ἔλαβε διά λόγου παρά τῶν συναδέλφων τοῦ ἄνωθεν ναοῦ τήν ἄδεια διά νά οἰκοδομήσει τό Σχολεῖο ἐκ θεμελίων, ἀλλά τά ἔξοδα ἦσαν μέρος τῆς ἐκκλησίας καί τῆς ἀδελφότητας, μέρος ἐδικόν του καί μέρος τοῦ Θεοδώρου Ἀρώνη ποτε Νικολάου. Αὐτοί οἱ δύο τελευταῖοι ἀφήνουν τά δικαιώματά τους χάριν τῆς ἀδελφότητας. Ἐπίσης, στήν οἰκοδόμηση τοῦ Σχολείου ἐξόδεψαν καί 33 σελίνια καί σαράντα ὄβολα, πού ἄφησε ὁ Ἀντώνιος Ἀρώνης ποτε Νικολάου καί ἄλλοι διάφοροι.
Οἱ προαναφερθέντες συναδελφοί ἐκλέγουν γιά ἐπιτρόπους τοῦ ναοῦ τόν Παναγιώτη Ἀρώνη ποτε Ἀντωνίου, Δημήτριο Ἀρώνη ποτε ἱερέως Γεωργίου, Γεώργιον Ἀρώνη ποτε Μιχάλη Τσιτσίλια, Γεώργιον Ἀρώνη ποτε ἱερέως Γεωργίου.
Σ' αὐτούς ἀναθέτουν τήν φροντίδα εἰς τό νά συνάζουν τά κάθε λογῆς προϊόντα καί τά ἀφιερώματα, νά ἐπαγρυπνοῦν εἰς τήν συντήρηση τῶν συμφερόντων καί τῶν ἀγαθῶν τοῦ ναοῦ, νά κάμουν κάθε καλλιέργεια τῇ συναινέσει τῆς Ἀδελφότητας καί τέλος νά πράττουν κάθε τι πρός ὄφελος τοῦ ἰδίου ναοῦ καί νά συνάζουν τά ὅσα εἰς τόν ἱερόν ναόν διάφοροι χρεωστοῦσι καί ἄν κατά περίστασιν κανείς ἀπό τούς ἄνωθεν ἐπιτρόπους δέν ἤθελε παρευρίσκεται ἤ καί μείνει καί ἕνας μόνος, νά ἐνεργεῖ αὐτός ἀντί τῶν ἄλλων καί νά δίδουν λογαριασμόν μιάν φοράν τόν χρόνον εἰς τούς ἀδελφούς καί ὅτι κάνει ὁ καθένας νά ἐνημερώνει καί τούς ἄλλους.
Οἱ ἀδελφοί δίδουν στούς ἐπιτρόπους τό δικαίωμα νά κάμουν κάθε λογῆς συμφωνία νά νοικιάζουν τά κτήματα τοῦ ναοῦ, ἤ νά ἐλευθερώνουν τά κτήματα ἀπό τούς ἐνοικιαστές καί νά τά δίδουν σέ ἄλλους μέ ὅποιο τρόπο ἤθελαν κρίνει συμφερότερον.
Τά χρόνια πέρασαν καί μπῆκε ὁ 20ός αἰ., ὁ ὁποῖος ἔφερε καί τίς ὀγκώδεις κατασκευές στά Κύθηρα. Οἱ αὐξημένες ἀνάγκες τῶν ἐνοριῶν δημιούργησαν τήν τάση τῆς κατασκευῆς νέων μεγαλόπρεπων ναῶν στή θέση τῶν παλαιῶν ἤ δίπλα ἀπ' αὐτούς. Στόν Ποταμό, στά Ἀρωνιάδικα, στά Φριλιγκιάνικα, στά Φράτσια, στήν Καρβουνάδα, στά Φατσάδικα, στό Κάτω Λειβάδι, στά Μητᾶτα, στόν Κάλαμο, στό Κεραμουτό, δημιουργήθηκαν νέοι ναοί.
Στίς 30 Μαΐου τό 1911, ἐδῶ στά Ἀρωνιάδικα, στό Δημοτικό Σχολεῖο Ἀρρένων, ἐνώπιον τοῦ Συμβολαιογράφου Βαλέριου Σεμιτέκολου συγκεντρώθηκαν οἱ :
Νικόλαος Ἀρώνης Καστρίσιος
Γεώργιος Ἀναστασόπουλος
Θεόδωρος Π. Παπαδομηνάκος
Θεόδωρος Ἰ. Λαγωνάρης
Μηνᾶς Ἀρώνης Μουστάκος
Παναγιώτης Ἀρώνης Παπανδρεάκος
Νικόλαος Κουμεσόπουλος
Κοσμᾶς Σωτηρίου Ἀρώνης
Ἰωάννης Ἀρώνης Τσιτσίλιος
Μηνᾶς Παπαδομηνάκος
Γεώργιος Μηνᾶ Μαργέτης
Γεώργιος Ἐμμ. Μαργέτης
Δημήτριος Ἐμμ. Θεοδωρόπουλος
Χαράλαμπος Παναγιωτόπουλος
Θεόδωρος Ἀρώνης Βιαρόπουλος
Παυλῆς Τσιτσίλιος
Σπυρίδων Βιαρόπουλος
Κοσμᾶς Ἀρώνης ποτε Ἱερέως Θεοδώρου
Παναγιώτης Λεβούνης
Νικόλαος Νικολάσος
Ἐμμανουήλ Παπαδόπουλος
Ἀθανάσιος Παπαδόπουλος
Θεόδωρος Παπαδόπουλος
Γεώργιος Τσιτσίλιος
Ὅλοι αὐτοί συνιδιοκτῆτες καί ἀδελφοί τοῦ ναοῦ τοῦ Σωτῆρος καί διόρισαν πληρεξούσιους ἀντιπροσώπους τους 7 ἄτομα τούς :
Σπυρίδωνα Μυλωνόπουλο
Παναγιώτη Γαλάνη
Ἐμμανουήλ Παπαδόπουλο
Εὐστράτιο Παπαδόπουλο τοῦ Ἀθανασίου
Θεοδόση Ἀρώνη τοῦ Ἰωάννου
Κοσμᾶ Θεοδωρόπουλο καί
Θεόδωρο Γερακίτη Λόκο τοῦ Ἀντωνίου,
στούς ὁποίους χορηγοῦν τήν ἐντολή, πληρεξουσιότητα καί ἐξουσιοδότηση ὅλοι μαζί καί οἱ 7 ἤ τουλάχιστον οἱ 3 νά προβοῦν στήν ἐκ βάθρων κατεδάφιση τοῦ παλαιοῦ ναοῦ τοῦ Σωτῆρος πού ἦταν ἰδιοκτησία τους καί νά ἀναγείρουν νέο ναό μέ δαπάνη τοῦ ἰδίου ναοῦ, νά ἀναθέσουν σέ ἐργολάβο τῆς ἐπιλογῆς τους καί νά κάμουν συμφωνία μαζί του. Ταμία τοῦ ναοῦ καί διαχειριστή τῆς περιουσίας του διορίζουν 1 ἀπό τούς 7 ἀντιπροσώπους τόν Σπυρίδωνα Μυλωνόπουλο. Οἱ ἀδελφοί τοῦ ναοῦ ὑπόσχονται νά δεχθοῦν τίς ἀποφάσεις τῶν πληρεξουσίων ἀντιπροσώπων στερεές καί ἀμετάτρεπτες. Ὁ νέος ναός θά κτισθεῖ ἐκεῖ πού βρίσκεται ὁ παλαιός ναός μέ τό προαύλιό του. Τώρα τό τοπίο ἔχει ἀλλοιωθεῖ μέ τό δρόμο πού πέρασε. Μετά ἀπό ἑνάμισυ μήνα περίπου, τόν Ἰούλιο τοῦ ἰδίου ἔτους 1911, οἱ πληρεξούσιοι ἐπίτροποι τῶν συνιδιοκτητῶν τοῦ ναοῦ καί ὁ ἐργολάβος Μύρων Σκορδαρᾶς ὑπέγραψαν συμβόλαιο, πού περιέχει τούς ὅρους καί τή συμφωνία. Ἡ τοιχοποιία θά πληρώνεται στόν ἐργολάβο 5 δρχ. τό κυβικό μέτρο. Οἱ θόλοι τοῦ ναοῦ, οἱ κυλινδρικοί καί ὁ τροῦλος μέ τά μολόματα 6 δρχ. τό κυβικό μέτρο. Τά λοφεῖα τοῦ κουμπέ τοῦ τρούλου 8 δρχ. τό κυβικό μέτρο. Στό συμβόλαιο προβλέπουν γιά τήν κατασκευή καί τοποθέτηση τῶν ξυλοτύπων γιά τούς θόλους τοῦ ναοῦ καί τά τόξα. Τά σκυροκονιάματα τοῦ ναοῦ 1 δρχ. τό τετραγωνικό μέτρο. Τά καπιτέλα καί τά ζωνάρια ἀπό ὀπτοπλίνθους (τοῦβλα) 1 δρχ. τό μέτρο. Οἱ κορνίζες πρωτεύουσες καί δευτερεύουσες ἀπό τοῦβλα 3 δρχ. τό μέτρο. Τό σχέδιο προέβλεπε πωριά γιά τίς μεγάλες κορνίζες μέ 10 δρχ. τό μέτρο. Ἐπίσης, οἱ κορνίζες τῶν παραθύρων ἀπό πωρόλιθο μέ 4 δρχ. τό τετραγωνικό μέτρο. Οἱ κολώνες τοῦ νάρθηκα μέ τίς κεφαλοκολώνες καί βάσεις 60 δρχ. ἀπό μάρμαρο ἤ ἄλλη πέτρα.
Ἡ ἐπιτροπή ὑποχρεώνεται νά ἐξασφαλίσει στόν ἐργολάβο ὅλα τά ὑλικά, νερό, ἀσβέστη σβυσμένο, ἄμμο, πέτρες, ἀγγονάρια ἀκατέργαστα, πωριά, τήν ἀπαιτούμενη ξυλεία γιά τίς σκαλωσιές καί ξυλοτύπους, πρόκες κ.τ.λ. καί ὅλα αὐτά τά ὑλικά κοντά στήν ἐκκλησία, ὄχι περισσότερο ἀπό 40 μέτρα ἀπόσταση. Τά μόνα πού θά παραδώσει ἡ ἐπιτροπή ἔτοιμα, κατεργασμένα, εἶναι οἱ πόρτες καί οἱ κολώνες τοῦ νάρθηκα, οἱ βάσεις καί τά κιονόκρανα.
Τό σχέδιο τοῦ ναοῦ, ὁ προϋπολογισμός, τό γενικό διάγραμμα τῶν ἐργασιῶν ἔγιναν ἀπό τόν ἀρχιτέκτονα Κολλιανίτη. Ὁ ἐργολάβος πού ἀνέλαβε τό ἔργο πρέπει νά συμμορφωθεῖ μέ τίς ὁδηγίες τοῦ ἀρχιτέκτονα. Κάθε ἐργασία πού θά γίνεται καί δέν εἶναι σύμφωνη μέ τό γενικό διάγραμμα τοῦ ἀρχιτέκτονα καί δέν θά ἀρέσει στόν ἐπιβλέποντα μηχανικό, θά ἀπορρίπτεται καί θά ἐπιβαρύνει τόν ἐργολάβο. Ἡ πληρωμή θά γίνεται κάθε μήνα στόν ἐργολάβο ἀπό τούς ἐπιτρόπους ἀνάλογα μέ τήν πρόοδο τῶν ἐργασιῶν. Σέ κάθε πληρωμή θά γίνεται κράτηση 20% σάν ἐγγύηση γιά τήν καλή ποιότητα τῆς ἐργασίας. Οἱ κρατήσεις αὐτές θά δοθοῦν στόν ἐργολάβο μετά τήν ὁριστική παράδοση τοῦ ἔργου. Ἡ ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν θά γίνει 2 μέρες μετά τή σύνταξη τοῦ συμβολαίου καί σ' ἕνα χρόνο πρέπει νά ἔχουν τελειώσει οἱ τοῖχοι καί τόν ἑπόμενο ἤ μεθεπόμενο χρόνο νά ἔχουν τελειώσει οἱ θόλοι. Ὁ ἐργολάβος μπορεῖ νά διακόψει τήν ἐργασία ἐλλείψει χρημάτων, χωρίς καμμία ἀντίρρηση. Ἡ ἀξία ὅλης τῆς ἐργασίας ὑπολογίστηκε ὑπό τῶν συμβαλλομένων σέ 10.000δρχ.
Τό ἔργο ἔφθασε μέχρι τούς θόλους καί σταμάτησε. Τό 1923, 12 χρόνια μετά τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν, τό ἔργο εἶναι ἡμιτελές σύμφωνα μέ τήν Κυθηραϊκή Ἐπιθεώρηση τοῦ Σπύρου Στάθη. Ἡ συνέχιση τοῦ ἔργου ἦταν ζήτημα φιλοτιμίας γιά τά Ἀρωνιάδικα. Τό ἔργο ὁλοκληρώθηκε τό 1928 καί ἐγκαινιάσθηκε ἐπί Μητροπολίτου Κυθήρων Δωροθέου.
