Τα θέματα που θα απασχολήσουν την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος σε λίγες ημέρες φέρνουν στο μυαλό το λόγο του Κυρίου:
" Μάρθα Μάρθα, μεριμνάς και τυρβάζη περί πολλά, ενός δε εστί χρεία…". Ο λαός βρίσκεται στη μέση ενός οικονομικού, πολιτικού, κοινωνικού και ηθικού τυφώνα και δείχνει αποκαμωμένος και απογοητευμένος. Οι δυνάμεις αντίστασης του κάμπτονται από τα αλλεπάλληλα ισχυρά κτυπήματα και δεν βλέπει διέξοδο στα πολλά προβλήματα του. Σ' αυτή την πνευματικά κρίσιμη κατάσταση του λαού η Ιεραρχία θα συζητήσει για τα οικονομικά της, θα εκλέξει δύο Μητροπολίτες και θα ακούσει κάποιες εισηγήσεις. Τα θέματα τους είναι καλά, αλλά θα μπορούσαν να είναι αντικείμενα μιας σύναξης, ή ενός σεμιναρίου. Σήμερα οι περιστάσεις απαιτούν κάτι περισσότερο από τους Ιεράρχες μας, κάτι που θέλει κόπο και θάρρος, αλλά θα είναι ευεργετικό για το λαό.
Οι Άγιοι Ιωάννης της Κροστάνδης και Ιουστίνος Πόποβιτς έζησαν σε εποχές φτώχειας υλικής και πνευματικής στις χώρες τους και παράλληλα μιας απάνθρωπης καταπίεσης των λαών τους από την εξουσία. Μέσα από την πικρή εμπειρία τους μίλησαν για το πώς πρέπει να είναι οι κληρικοί πάντοτε, αλλά ιδιαίτερα σε ανάλογες δύσκολες περιστάσεις. Ο Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης έγραψε σχετικά: " Ο Επίσκοπος είναι στην επαρχία του μετά τον Θεό και τη Θεοτόκο, η πηγή του αγιασμού για όλους τους χριστιανούς του ποιμνίου του και γι' αυτό όλοι πρέπει να τον έχουν σε υπόληψη και αγάπη σαν τον πληρέστερο τελεσιουργό των αγίων μυστηρίων.[…] Ο ιερεύς πρώτ' απ' όλα και περισσότερο απ' όλα πρέπει να αποκτήσει την ευαγγελική αγάπη. Αυτή του χρειάζεται κάθε στιγμή, κάθε δευτερόλεπτο. […] Στον ιερέα δεν πρέπει να υπάρχει ούτε σκιά οργής ή πικρίας για κανένα. Στον ιερέα δεν πρέπει να υπάρχει πάθος για τίποτε το επίγειο, τροφή, ένδυμα, στολισμό, τιμή, ή, πολύ περισσότερο, πάθος για κανένα πρόσωπο. Πάντοτε ο ιερεύς πρέπει να είναι ουράνιος, θείος, άγιος. Είθε να είναι έτσι. […] Και για τον κληρικό δεν φτάνει να αποφεύγει μόνο τις αδυναμίες. Απαιτείται και θετική προσπάθεια. Σαν αντίβαρο κάθε δειλίας ο ιερεύς πρέπει με κάθε τρόπο να προσπαθεί να ενισχύει μέσα του το θάρρος, την ανδρεία, την παρρησία. Διαφορετικά δεν μπορεί να γίνει ελεγκτής των ανθρωπίνων αμαρτημάτων, ούτε ο πραγματικός υπηρέτης των μυστηρίων. Η παρρησία είναι μεγάλο δώρο του Θεού και ανεκτίμητος θησαυρός της ψυχής. Στις μάχες και στους πολέμους το θάρρος και η γενναιότητα έχουν μεγάλη σημασία, διότι θαυματουργούν. Στις πνευματικές μάχες θαυματουργούν πολύ περισσότερο". (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης", Εκδ. Ι.Μ. Παρακλήτου, Ωρωπός, 2000, σελ. 113-117). Σημειώνεται ότι κατά τις δηλώσεις των πολιτικών ηγετών μας η χώρα "βρίσκεται σε πόλεμο"….
Ο Άγιος Ιουστίνος ο Πόποβιτς τονίζει ότι η εσωτερική ιεραποστολή της Εκκλησίας πρέπει να είναι η ανάπτυξη του ασκητισμού, του προσωπικού και του εκκλησιαστικού, στο λαό. " Η Ορθοδοξία είναι άσκηση και ζωή, δια τούτο μόνο με την άσκηση και τη ζωή κηρύττει και πραγματοποιεί την ιεραποστολή της" γράφει και συνεχίζει: " Η ενορία πρέπει να γίνει ασκητικό κέντρο. Αλλά αυτό μπορεί να το κάνει μόνο εφημέριος - α σ κ η τ ή ς. Η προσευχή και η νηστεία, η εκκλησιαστική ζωή της ενορίας, η λειτουργική ζωή - αυτά είναι τα κύρια μέσα της Ορθοδοξίας, με τα οποία δρα αναγεννητικά στους ανθρώπους. Η ενορία, η ενοριακή κοινότητα πρέπει να αναγεννηθεί και μέσα στη φιλόχριστο και φιλάδελφο αγάπη να διακονεί ταπεινά τον Χριστό και όλους τους ανθρώπους με πραότητα και ταπείνωση, με θυσία και αυταπάρνηση. Και η διακονία αυτή οφείλει να διαποτίζεται και να τρέφεται από την προσευχή και τη λειτουργική ζωή. Αυτό είναι το βασικό, το απαραίτητο. Αλλά όλα αυτά απαιτούν ως προϋπόθεση: το να γίνουν οι ίδιοι οι αρχιερείς μας, οι ιερείς μας και οι μοναχοί α σ κ η τ έ ς και δι' αυτό: Του Κυρίου δεηθώμεν" (Ιουστίνου Πόποβιτς "Άνθρωπος και Θεάνθρωπος", Εκδ. Οίκος "Αστήρ", Αθήναι, 1969, σελ. 61).
Το κύριο λοιπόν θέμα, " η αγαθή μερίδα" ιδιαίτερα των ημερών αυτών, είναι το πώς το Εκκλησιαστικό Σώμα, από τον Αρχιεπίσκοπο και τους Μητροπολίτες έως τους ιερείς, τους μοναχούς και τους λαϊκούς, μπορούμε να προσφέρουμε πρακτικά και θετικά στην αντιμετώπιση της κρίσης. Οι λαϊκοί της κάθε ενορίας περιμένουν τους κληρικούς να τους επιστρατεύσουν στην εκστρατεία αγάπης, οι ιερείς ενεργούν με βάση τη διάθεση των Μητροπολιτών και αυτοί πορεύονται συντονιζόμενοι στο βήμα του Αρχιεπισκόπου… " 'Ότι και αν πούμε το σύστημα δεν είναι στην ουσία του Συνοδικό, είναι Αρχιεπισκοπικό. Ο Αρχιεπίσκοπος δίνει στην Ιεραρχία τον τόνο. Οι Μητροπολίτες είναι δύσκολο να ενεργήσουμε διαφορετικά από εκείνον και αν το κάνουμε αποτελούμε παραφωνία και δεν το θέλουμε οι περισσότεροι", μας είπε ένας Μητροπολίτης και πρόσθεσε: " Μέσα μου νιώθω ένοχος ενώπιον του Κυρίου γιατί πολλές φορές στα γενικότερα ζητήματα της Εκκλησίας δεν πράττω κατά συνείδηση, αλλά συμβιβάζομαι και σιωπώ, ή ομιλώ έτσι ώστε να μην προκαλέσω πρόβλημα στην εικόνα της Εκκλησίας". Και του συγκεκριμένου Μητροπολίτου η σιωπή δεν είναι από τις χειρότερες. Υπάρχει σιωπή που εντάσσεται στις "δημόσιες σχέσεις" και συμπληρώνεται από ενέργειες εντυπωσιασμού, άλλη που οφείλεται σε δειλία, άλλη που προέρχεται από κοσμικό φρόνημα και άλλη που βασίζεται σε δεύτερες σκέψεις σχετικές με το μέλλον ορισμένων Μητροπολιτών…
Άλλος Μητροπολίτης, από τους πιο σεβαστούς στην Ιεραρχία, μας τόνισε την ευθύνη που έχουν οι Αρχιερείς για την πνευματική ζωή των ιερέων και του ποιμνίου τους. " Η πορεία των νέων ιερέων εξαρτάται πλέον αποκλειστικά από τους Μητροπολίτες τους! Τα σχολειά, αλλά και οι Εκκλησιαστικές και Θεολογικές Σχολές δεν προσφέρουν στους νέους ιερείς εκκλησιαστικό ήθος, ούτε λειτουργική επίγνωση, ούτε καν γνώση της ελληνικής γλώσσας. Ο Μητροπολίτης οφείλει να είναι πάντα κοντά στον κάθε ιερέα του, και ως πατέρας και διδάσκαλος, να του δείχνει αγάπη και στοργή, να τον συμβουλεύει και να διορθώνει τυχόν λάθη του" σημείωσε και πρόσθεσε ότι προπάντων οφείλει να τον διδάσκει με τη ζωή του. Και έχει δίκιο. Υπάρχει Μητροπολίτης ο οποίος προτιμά να καλλιεργεί τα κτήματα της Μητρόπολης του από το να καλλιεργεί τις ψυχές των κληρικών και των λαϊκών, για τις οποίες είναι υπεύθυνος έναντι του Θεού.
Ο λαός διψά για πνευματική ζωή, αλλά πρέπει να υπάρχουν και εκκλησιαστικοί ταγοί που να δώσουν το "ύδωρ το ζων". Και, προς τιμήν τους υπάρχουν Αρχιερείς και ιερείς, οι οποίοι εργάζονται φιλότιμα για την πνευματική καλλιέργεια του ποιμνίου τους και ιδιαίτερα της νεολαίας, του πιο ευαίσθητου αλλά και ελπιδοφόρου μέρους του. Και η εργασία τους φαίνεται. Αν και δεν ολισθαίνουν σε "θρησκευτικό λαϊκισμό", ή σε "δημόσιες κοσμικές σχέσεις" και με μόνη την έντονη πνευματική ζωή που βιώνουν και καλλιεργούν έχουν επιτύχει πλήθος πιστών να προστρέχουν σ' αυτούς.
Το μόνο λοιπόν ζήτημα στις ημέρες μας, που έπρεπε να απασχολήσει την Ιεραρχία ήταν το πώς πρακτικά θα επωφεληθεί της τραγωδίας που ζει ο λαός μας και θα βοηθήσει πνευματικά για τη βελτίωση των ψυχών όλων, ξεκινώντας οι Αρχιερείς - μέλη της από τους ίδιους τους εαυτούς τους.-
" Μάρθα Μάρθα, μεριμνάς και τυρβάζη περί πολλά, ενός δε εστί χρεία…". Ο λαός βρίσκεται στη μέση ενός οικονομικού, πολιτικού, κοινωνικού και ηθικού τυφώνα και δείχνει αποκαμωμένος και απογοητευμένος. Οι δυνάμεις αντίστασης του κάμπτονται από τα αλλεπάλληλα ισχυρά κτυπήματα και δεν βλέπει διέξοδο στα πολλά προβλήματα του. Σ' αυτή την πνευματικά κρίσιμη κατάσταση του λαού η Ιεραρχία θα συζητήσει για τα οικονομικά της, θα εκλέξει δύο Μητροπολίτες και θα ακούσει κάποιες εισηγήσεις. Τα θέματα τους είναι καλά, αλλά θα μπορούσαν να είναι αντικείμενα μιας σύναξης, ή ενός σεμιναρίου. Σήμερα οι περιστάσεις απαιτούν κάτι περισσότερο από τους Ιεράρχες μας, κάτι που θέλει κόπο και θάρρος, αλλά θα είναι ευεργετικό για το λαό.
Οι Άγιοι Ιωάννης της Κροστάνδης και Ιουστίνος Πόποβιτς έζησαν σε εποχές φτώχειας υλικής και πνευματικής στις χώρες τους και παράλληλα μιας απάνθρωπης καταπίεσης των λαών τους από την εξουσία. Μέσα από την πικρή εμπειρία τους μίλησαν για το πώς πρέπει να είναι οι κληρικοί πάντοτε, αλλά ιδιαίτερα σε ανάλογες δύσκολες περιστάσεις. Ο Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης έγραψε σχετικά: " Ο Επίσκοπος είναι στην επαρχία του μετά τον Θεό και τη Θεοτόκο, η πηγή του αγιασμού για όλους τους χριστιανούς του ποιμνίου του και γι' αυτό όλοι πρέπει να τον έχουν σε υπόληψη και αγάπη σαν τον πληρέστερο τελεσιουργό των αγίων μυστηρίων.[…] Ο ιερεύς πρώτ' απ' όλα και περισσότερο απ' όλα πρέπει να αποκτήσει την ευαγγελική αγάπη. Αυτή του χρειάζεται κάθε στιγμή, κάθε δευτερόλεπτο. […] Στον ιερέα δεν πρέπει να υπάρχει ούτε σκιά οργής ή πικρίας για κανένα. Στον ιερέα δεν πρέπει να υπάρχει πάθος για τίποτε το επίγειο, τροφή, ένδυμα, στολισμό, τιμή, ή, πολύ περισσότερο, πάθος για κανένα πρόσωπο. Πάντοτε ο ιερεύς πρέπει να είναι ουράνιος, θείος, άγιος. Είθε να είναι έτσι. […] Και για τον κληρικό δεν φτάνει να αποφεύγει μόνο τις αδυναμίες. Απαιτείται και θετική προσπάθεια. Σαν αντίβαρο κάθε δειλίας ο ιερεύς πρέπει με κάθε τρόπο να προσπαθεί να ενισχύει μέσα του το θάρρος, την ανδρεία, την παρρησία. Διαφορετικά δεν μπορεί να γίνει ελεγκτής των ανθρωπίνων αμαρτημάτων, ούτε ο πραγματικός υπηρέτης των μυστηρίων. Η παρρησία είναι μεγάλο δώρο του Θεού και ανεκτίμητος θησαυρός της ψυχής. Στις μάχες και στους πολέμους το θάρρος και η γενναιότητα έχουν μεγάλη σημασία, διότι θαυματουργούν. Στις πνευματικές μάχες θαυματουργούν πολύ περισσότερο". (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης", Εκδ. Ι.Μ. Παρακλήτου, Ωρωπός, 2000, σελ. 113-117). Σημειώνεται ότι κατά τις δηλώσεις των πολιτικών ηγετών μας η χώρα "βρίσκεται σε πόλεμο"….
Ο Άγιος Ιουστίνος ο Πόποβιτς τονίζει ότι η εσωτερική ιεραποστολή της Εκκλησίας πρέπει να είναι η ανάπτυξη του ασκητισμού, του προσωπικού και του εκκλησιαστικού, στο λαό. " Η Ορθοδοξία είναι άσκηση και ζωή, δια τούτο μόνο με την άσκηση και τη ζωή κηρύττει και πραγματοποιεί την ιεραποστολή της" γράφει και συνεχίζει: " Η ενορία πρέπει να γίνει ασκητικό κέντρο. Αλλά αυτό μπορεί να το κάνει μόνο εφημέριος - α σ κ η τ ή ς. Η προσευχή και η νηστεία, η εκκλησιαστική ζωή της ενορίας, η λειτουργική ζωή - αυτά είναι τα κύρια μέσα της Ορθοδοξίας, με τα οποία δρα αναγεννητικά στους ανθρώπους. Η ενορία, η ενοριακή κοινότητα πρέπει να αναγεννηθεί και μέσα στη φιλόχριστο και φιλάδελφο αγάπη να διακονεί ταπεινά τον Χριστό και όλους τους ανθρώπους με πραότητα και ταπείνωση, με θυσία και αυταπάρνηση. Και η διακονία αυτή οφείλει να διαποτίζεται και να τρέφεται από την προσευχή και τη λειτουργική ζωή. Αυτό είναι το βασικό, το απαραίτητο. Αλλά όλα αυτά απαιτούν ως προϋπόθεση: το να γίνουν οι ίδιοι οι αρχιερείς μας, οι ιερείς μας και οι μοναχοί α σ κ η τ έ ς και δι' αυτό: Του Κυρίου δεηθώμεν" (Ιουστίνου Πόποβιτς "Άνθρωπος και Θεάνθρωπος", Εκδ. Οίκος "Αστήρ", Αθήναι, 1969, σελ. 61).
Το κύριο λοιπόν θέμα, " η αγαθή μερίδα" ιδιαίτερα των ημερών αυτών, είναι το πώς το Εκκλησιαστικό Σώμα, από τον Αρχιεπίσκοπο και τους Μητροπολίτες έως τους ιερείς, τους μοναχούς και τους λαϊκούς, μπορούμε να προσφέρουμε πρακτικά και θετικά στην αντιμετώπιση της κρίσης. Οι λαϊκοί της κάθε ενορίας περιμένουν τους κληρικούς να τους επιστρατεύσουν στην εκστρατεία αγάπης, οι ιερείς ενεργούν με βάση τη διάθεση των Μητροπολιτών και αυτοί πορεύονται συντονιζόμενοι στο βήμα του Αρχιεπισκόπου… " 'Ότι και αν πούμε το σύστημα δεν είναι στην ουσία του Συνοδικό, είναι Αρχιεπισκοπικό. Ο Αρχιεπίσκοπος δίνει στην Ιεραρχία τον τόνο. Οι Μητροπολίτες είναι δύσκολο να ενεργήσουμε διαφορετικά από εκείνον και αν το κάνουμε αποτελούμε παραφωνία και δεν το θέλουμε οι περισσότεροι", μας είπε ένας Μητροπολίτης και πρόσθεσε: " Μέσα μου νιώθω ένοχος ενώπιον του Κυρίου γιατί πολλές φορές στα γενικότερα ζητήματα της Εκκλησίας δεν πράττω κατά συνείδηση, αλλά συμβιβάζομαι και σιωπώ, ή ομιλώ έτσι ώστε να μην προκαλέσω πρόβλημα στην εικόνα της Εκκλησίας". Και του συγκεκριμένου Μητροπολίτου η σιωπή δεν είναι από τις χειρότερες. Υπάρχει σιωπή που εντάσσεται στις "δημόσιες σχέσεις" και συμπληρώνεται από ενέργειες εντυπωσιασμού, άλλη που οφείλεται σε δειλία, άλλη που προέρχεται από κοσμικό φρόνημα και άλλη που βασίζεται σε δεύτερες σκέψεις σχετικές με το μέλλον ορισμένων Μητροπολιτών…
Άλλος Μητροπολίτης, από τους πιο σεβαστούς στην Ιεραρχία, μας τόνισε την ευθύνη που έχουν οι Αρχιερείς για την πνευματική ζωή των ιερέων και του ποιμνίου τους. " Η πορεία των νέων ιερέων εξαρτάται πλέον αποκλειστικά από τους Μητροπολίτες τους! Τα σχολειά, αλλά και οι Εκκλησιαστικές και Θεολογικές Σχολές δεν προσφέρουν στους νέους ιερείς εκκλησιαστικό ήθος, ούτε λειτουργική επίγνωση, ούτε καν γνώση της ελληνικής γλώσσας. Ο Μητροπολίτης οφείλει να είναι πάντα κοντά στον κάθε ιερέα του, και ως πατέρας και διδάσκαλος, να του δείχνει αγάπη και στοργή, να τον συμβουλεύει και να διορθώνει τυχόν λάθη του" σημείωσε και πρόσθεσε ότι προπάντων οφείλει να τον διδάσκει με τη ζωή του. Και έχει δίκιο. Υπάρχει Μητροπολίτης ο οποίος προτιμά να καλλιεργεί τα κτήματα της Μητρόπολης του από το να καλλιεργεί τις ψυχές των κληρικών και των λαϊκών, για τις οποίες είναι υπεύθυνος έναντι του Θεού.
Ο λαός διψά για πνευματική ζωή, αλλά πρέπει να υπάρχουν και εκκλησιαστικοί ταγοί που να δώσουν το "ύδωρ το ζων". Και, προς τιμήν τους υπάρχουν Αρχιερείς και ιερείς, οι οποίοι εργάζονται φιλότιμα για την πνευματική καλλιέργεια του ποιμνίου τους και ιδιαίτερα της νεολαίας, του πιο ευαίσθητου αλλά και ελπιδοφόρου μέρους του. Και η εργασία τους φαίνεται. Αν και δεν ολισθαίνουν σε "θρησκευτικό λαϊκισμό", ή σε "δημόσιες κοσμικές σχέσεις" και με μόνη την έντονη πνευματική ζωή που βιώνουν και καλλιεργούν έχουν επιτύχει πλήθος πιστών να προστρέχουν σ' αυτούς.
Το μόνο λοιπόν ζήτημα στις ημέρες μας, που έπρεπε να απασχολήσει την Ιεραρχία ήταν το πώς πρακτικά θα επωφεληθεί της τραγωδίας που ζει ο λαός μας και θα βοηθήσει πνευματικά για τη βελτίωση των ψυχών όλων, ξεκινώντας οι Αρχιερείς - μέλη της από τους ίδιους τους εαυτούς τους.-
