Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Στις 2 Σεπτεμβρίου απεβίωσε ο πατέρας της Άγγελα Μέρκελ, λουθηρανός πάστορας Χορστ Κάσνερ. Την ημέρα εκείνη η Γερμανίδα Καγκελάριος ματαίωσε όλες τις συναντήσεις της και ανέβαλε για δύο ημέρες τις προγραμματισμένες υποχρεώσεις της. Μετά επανήλθε στους κανονικούς της ρυθμούς. Η ισχυρότερη γυναίκα στον κόσμο, όπως αποκαλείται, είχε κι έχει να ασχοληθεί με τη δεύτερη κατοχή της Ελλάδος από τη χώρα της, με την κυριαρχία της Γερμανίας στην Ευρώπη και σε όλη την Υφήλιο, αλλά και με την πολιτική της επιβίωση. Το πένθος δεν ταιριάζει στη Δωροθέα-Άγγελα ( έτσι βαφτίστηκε) Κάσνερ - Μέρκελ, πάνω από δύο ημέρες…
Κι όμως στον πατέρα της οφείλει την πολιτική της εξέλιξη, βεβαίως και στον φιλόδοξο χαρακτήρα της. Οι γονείς έχουμε μεγάλο μέρος της ευθύνης για τον χαρακτήρα των παιδιών μας. Ο εγωισμός μας, τα πάθη και τα ελαττώματα μας οπωσδήποτε χαράζουν τη ζωή τους. Ο Χορστ Κάσνερ ήταν μια σημαντική θρησκευτική προσωπικότητα στη Γερμανία. Μετά τον πόλεμο ζήτησε μόνος του από την κυβέρνηση της Βόννης και τους υπεύθυνους της Λουθηρανικής Ομολογίας να περάσει εθελοντικά στην Ανατολική Γερμανία, για να βοηθήσει τους Λουθηρανούς και γενικά τους Χριστιανούς, που περνούσαν δύσκολες ημέρες. Στα χρόνια από το 1954 έως την ενοποίηση της Γερμανίας δραστηριοποιήθηκε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας και διακρίθηκε για την ικανότητα της προσαρμογής που έδειξε στο αθεϊστικό κομμουνιστικό καθεστώς και για τη διατήρηση καλών σχέσεων με τους ηγέτες του. Τα προσόντα του αυτά του επέτρεπαν να πηγαίνει συχνά και χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες στη Δυτική Γερμανία, να διαθέτει σπίτι, δύο αυτοκίνητα και να του επιτραπεί να σπουδάσουν τα τρία παιδιά του - ( Σημ. Γεννημένα κατά σειρά και με τη χρονολογία γέννησης Άγγελα - 1954, Μάρκους - 1957, Ιρένε - 1964) - στα καλά πανεπιστήμια της Ανατολικής Γερμανίας. Ο Κάσνερ συνδυάζοντας τις ηγετικές του ικανότητες, με θρησκευτικό ιδεαλισμό και πολιτικό ρεαλισμό είχε συνδεθεί με τον Κλέμενς ντε Μεζιέρ, πατέρα του αργότερα προέδρου της ΛΔΓ Λόταρ ντε Μεζιέρ. Η γνωριμία του αυτή επέτρεψε στην κόρη Άγγελα αφού τελείωσε τις σπουδές της να καταλάβει μια σημαντική θέση στην Ακαδημία των Επιστημών, όπου γνώρισε και παντρεύτηκε τον Ούλριχ Μέρκελ. Μετά από μια μετεκπαίδευση στη Μόσχα η Μέρκελ ανέλαβε την υψηλή θέση της Γραμματέως της Κομμουνιστικής Νεολαίας. Η ίδια για τη θέση αυτή έχει σημειώσει πως ησχολείτο " με τον πολιτισμό και την έκδοση εισιτηρίων για το θέατρο". Άλλες όμως μαρτυρίες της καταλογίζουν πως ήταν υπεύθυνη των κινητοποιήσεων και της προπαγάνδας…
Το 1989 και με τα γεγονότα της κατάρρευσης των κομμουνιστικών καθεστώτων στις χώρες της Ευρώπης η Μέρκελ αντιλαμβάνεται ότι της δίδεται η μεγάλη ευκαιρία να περάσει στην πολιτική. Πάλι χρησιμοποίησε τις γνωριμίες του πατέρα της και ως εκπρόσωπος Τύπου του Προέδρου της ΛΔΓ Λόταρ ντε Μεζιέρ βγαίνει στο πολιτικό προσκήνιο. Και ενώ ο ντε Μεζιέρ κατηγορείται για συνεργασία με τη Στάζι και αποκαθηλώνεται η Κάσνερ - Μέρκελ εισέρχεται στο Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα του πρωθυπουργού Χ. Κολ, πάντα με τις γνωριμίες του πατέρα της μεταξύ των Λουθηρανών και των ηγετών του εν λόγω Κόμματος! Από τότε αρχίζει μια ανερχόμενη πολιτική καριέρα στην ενωμένη Γερμανία, την οποία πάντα παρακολουθούσε διακριτικά ο πατέρας της. Η προσωπικότητα και οι γνωριμίες του ήταν το εφαλτήριο για την πολιτική καριέρα της θυγατέρας του, στην οποία για να επιτύχει έπαιξαν ρόλο η αγωγή και το παράδειγμα του, αλλά και ο αμοραλισμός που καλλιέργησε η ίδια. Έτσι φάνηκε εύκολη η οδός προς την πολιτική επιτυχία, που είναι όμως τόσο προσωρινή, τόσο προσωρινή. Ήδη το διαπιστώνει η κα Μέρκελ και όσο και αν στύψει την Ελλάδα δεν πρόκειται να αποφύγει το μοιραίο.-
Προσωπικότητες με γονείς ιερείς ή πάστορες…
Η Άγγελα Κάσνερ - Μέρκελ είναι μία από τις πολλές προσωπικότητες που είχαν πατέρα ιερέα ή πάστορα, που έπαιξε σημαντικό - θετικό ή αρνητικό - ρόλο στη ζωή τους. Θα αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένες τέτοιες προσωπικότητες.
Από την Ορθόδοξη Εκκλησία υιοί ιερέων είναι, μεταξύ των άλλων:
- Ο Σεργκέϊ Μπουλγκάκοφ, σημαντικός ρώσος θεολόγος.
- Ο Γιεβγένι Ζαμιάτιν από τους ιδιοφυείς ρώσους αντικαθεστωτικούς συγγραφείς.
- Ο Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος, Ρώσος πολυγραφότατος άγιος του 19ου αιώνα
- Ο Βίργκιλ Γκεοργκίου, γνωστός Ρουμάνος κληρικός και συγγραφέας του περίφημου βιβλίου "Η 25η ώρα", και πολλών άλλων ακόμη. Πέθανε το 1992, ως εξόριστος στο Παρίσι, υπό περίεργες συνθήκες.
- Ο Άγιος Κυριακός, ο Αναχωρητής, ο Κορίνθιος, του 5ου αιώνα.
- Ο Ιβάν Παβλόφ (1849-1936). Ρώσος επιστήμονας εκ των σημαντικοτέρων παγκοσμίως φυσιολόγων. Βραβείο Νόμπελ 1904. Υιός ιερέως όταν επεκράτησαν οι Μπολσεβίκοι δεν έκρυβε την Πίστη του και τον σύνδεσμο του με την Εκκλησία. Το καθεστώς τον ανεχόταν, λόγω της παγκόσμιας ακτινοβολίας του.
Αρνητικός έναντι των αρχών και της πίστης του πατέρα του υπήρξε ο Σέρβος πολιτικός Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Υιός ιερέως κατέστη πολέμιος της Εκκλησίας και άθεος κομμουνιστής ηγέτης, που προκάλεσε τεράστια ζημιά στα εθνικά, κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της χώρας του.
Γόνοι προτεσταντών παστόρων είναι, μεταξύ άλλων:
- Η Τζέϊν Ώστεν, εξαίρετη αγγλίδα συγγραφέας.
- Οι Άννα, Σαρλότ και Έμιλι Μπροντέ, αγγλίδες αδελφές, επίσης σημαντικές συγγραφείς.
- Η Περλ Μπακ, επίσης συγγραφέας, κόρη πάστορα που εργάσθηκε ιεραποστολικά στην Κίνα.
- Ο Λέοναρντ Όϊλερ εξαίρετος Ελβετός μαθηματικός, πατέρας της μαθηματικής ανάλυσης. Ήταν κατ' εξοχήν θρησκευτικός άνθρωπος. Εκτός από τον πάστορα πατέρα του είχε και παππού πάστορα, από την μητέρα του.
- Ο Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ, γνωστός Ελβετός ψυχίατρος. Μαθητής του Φρόϊντ, απέκρουσε τη θεωρία του περί λίμπιντο και δημιούργησε την "αναλυτική ψυχολογία".
- Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Υιός πάστορος και πάστορας ο ίδιος συνετέλεσε με τη διδασκαλία του περί μη βίας αλλά και με την επιμονή και υπομονή του να δοθούν δικαιώματα στους ομόχρωμους του των ΗΠΑ. Η δολοφονία του συνετέλεσε στην προώθηση των ιδεών του.
- Ο Χάϊνριχ Σλίμαν. Ο πάστορας πατέρας του τον οδήγησε να αγαπήσει την αρχαιολογία.
- Ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ, υιός ιεραποστόλου και ιεραπόστολος ο ίδιος, πριν τον κερδίσει η τέχνη της ζωγραφικής, όπου διέπρεψε.
Άλλοι, υιοί παστόρων, είναι μεταξύ άλλων:
- Ο Γκόρντον Μπράουν, πρώην πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου.
- Ο Ρόμπερτ Μπάντεν - Πάουελ, ιδρυτής του προσκοπισμού.
- Ο Νατ Κινγκ Κόουλ, αμερικανός τραγουδιστής.
- Η Αρέθα Φράνκλιν, αμερικανίδα "βασίλισσα της Soul music".
- Η Κοντολέζα Ράϊς, πρ. Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ.
- Ο Γούντροου Ουίλσον, 28ος Πρόεδρος των ΗΠΑ.
- Ο Σερ Κρίστοφερ Ρεν, ένας από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες της εποχής του. Σχεδίασε 53 ναούς στο Λονδίνο, μεταξύ των οποίων και τον καθεδρικό ναό του Αγίου Παύλου.
- Ο Ντένζελ Ουάσινγκτον, γνωστός σύγχρονος ηθοποιός.
Αρνητική επίδραση εκ μέρους των των παστόρων πατέρων τους, δέχθηκαν, μεταξύ άλλων:
- Ο Ινγκμαρ Μπέργκμαν, σπουδαίος Σουηδός σκηνοθέτης. Η αυστηρότητα και το στεγνό ύφος του Λουθηρανού πάστορα πατέρα του τον πλήγωσε βαθιά, απομακρύνθηκε από τον Χριστιανισμό και υποστήριζε πως είναι άθεος. Όμως σε όλα του τα έργα δεν έλειπε ο μεταφυσικός και υπαρξιακός προβληματισμός και η ομολογία του αδιέξοδου της σκέψης του.
- Φρίντριχ Νίτσε, γερμανός φιλόσοφος. Επίσης με αυστηρό πάστορα πατέρα οδηγήθηκε σε μια φιλοσοφία αντίθετη προς τον χριστιανισμό, αλλά και προς την καντιανή ηθική, τον μηδενισμό και τον σοσιαλισμό. Δημιούργησε τη δική του θεωρία περί του "υπερανθρώπου".
- Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί ο Βορειοκορεάτης αιμοσταγής δικτάτορας, Κιμ Ιλ Σουνγκ, που ίδρυσε ένα από τα πιο απάνθρωπα σήμερα καθεστώτα στον κόσμο. Ο πατέρας του ήταν πάστορας της Πρεσβυτεριανής Ομολογίας, όπως και ο παππούς του από τη μητέρα του. Αυτός, ως δικτάτορας, θεοποίησε τον εαυτό του και κατέστη απηνής διώκτης των χριστιανών και των οπαδών κάθε άλλης θρησκείας.
Σημειώνεται με την ευκαιρία ότι ο Ιωσήφ Στάλιν δεν ήταν υιός ιερέως, αλλά ο αγρότης πατέρας του ήταν ευσεβής Ορθόδοξος χριστιανός και τον προέτρεψε να παρακολουθήσει το θεολογικό σεμινάριο, από το οποίο βγήκε διώκτης των χριστιανών, χειρότερος του Νέρωνα.-
Κι όμως στον πατέρα της οφείλει την πολιτική της εξέλιξη, βεβαίως και στον φιλόδοξο χαρακτήρα της. Οι γονείς έχουμε μεγάλο μέρος της ευθύνης για τον χαρακτήρα των παιδιών μας. Ο εγωισμός μας, τα πάθη και τα ελαττώματα μας οπωσδήποτε χαράζουν τη ζωή τους. Ο Χορστ Κάσνερ ήταν μια σημαντική θρησκευτική προσωπικότητα στη Γερμανία. Μετά τον πόλεμο ζήτησε μόνος του από την κυβέρνηση της Βόννης και τους υπεύθυνους της Λουθηρανικής Ομολογίας να περάσει εθελοντικά στην Ανατολική Γερμανία, για να βοηθήσει τους Λουθηρανούς και γενικά τους Χριστιανούς, που περνούσαν δύσκολες ημέρες. Στα χρόνια από το 1954 έως την ενοποίηση της Γερμανίας δραστηριοποιήθηκε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας και διακρίθηκε για την ικανότητα της προσαρμογής που έδειξε στο αθεϊστικό κομμουνιστικό καθεστώς και για τη διατήρηση καλών σχέσεων με τους ηγέτες του. Τα προσόντα του αυτά του επέτρεπαν να πηγαίνει συχνά και χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες στη Δυτική Γερμανία, να διαθέτει σπίτι, δύο αυτοκίνητα και να του επιτραπεί να σπουδάσουν τα τρία παιδιά του - ( Σημ. Γεννημένα κατά σειρά και με τη χρονολογία γέννησης Άγγελα - 1954, Μάρκους - 1957, Ιρένε - 1964) - στα καλά πανεπιστήμια της Ανατολικής Γερμανίας. Ο Κάσνερ συνδυάζοντας τις ηγετικές του ικανότητες, με θρησκευτικό ιδεαλισμό και πολιτικό ρεαλισμό είχε συνδεθεί με τον Κλέμενς ντε Μεζιέρ, πατέρα του αργότερα προέδρου της ΛΔΓ Λόταρ ντε Μεζιέρ. Η γνωριμία του αυτή επέτρεψε στην κόρη Άγγελα αφού τελείωσε τις σπουδές της να καταλάβει μια σημαντική θέση στην Ακαδημία των Επιστημών, όπου γνώρισε και παντρεύτηκε τον Ούλριχ Μέρκελ. Μετά από μια μετεκπαίδευση στη Μόσχα η Μέρκελ ανέλαβε την υψηλή θέση της Γραμματέως της Κομμουνιστικής Νεολαίας. Η ίδια για τη θέση αυτή έχει σημειώσει πως ησχολείτο " με τον πολιτισμό και την έκδοση εισιτηρίων για το θέατρο". Άλλες όμως μαρτυρίες της καταλογίζουν πως ήταν υπεύθυνη των κινητοποιήσεων και της προπαγάνδας…
Το 1989 και με τα γεγονότα της κατάρρευσης των κομμουνιστικών καθεστώτων στις χώρες της Ευρώπης η Μέρκελ αντιλαμβάνεται ότι της δίδεται η μεγάλη ευκαιρία να περάσει στην πολιτική. Πάλι χρησιμοποίησε τις γνωριμίες του πατέρα της και ως εκπρόσωπος Τύπου του Προέδρου της ΛΔΓ Λόταρ ντε Μεζιέρ βγαίνει στο πολιτικό προσκήνιο. Και ενώ ο ντε Μεζιέρ κατηγορείται για συνεργασία με τη Στάζι και αποκαθηλώνεται η Κάσνερ - Μέρκελ εισέρχεται στο Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα του πρωθυπουργού Χ. Κολ, πάντα με τις γνωριμίες του πατέρα της μεταξύ των Λουθηρανών και των ηγετών του εν λόγω Κόμματος! Από τότε αρχίζει μια ανερχόμενη πολιτική καριέρα στην ενωμένη Γερμανία, την οποία πάντα παρακολουθούσε διακριτικά ο πατέρας της. Η προσωπικότητα και οι γνωριμίες του ήταν το εφαλτήριο για την πολιτική καριέρα της θυγατέρας του, στην οποία για να επιτύχει έπαιξαν ρόλο η αγωγή και το παράδειγμα του, αλλά και ο αμοραλισμός που καλλιέργησε η ίδια. Έτσι φάνηκε εύκολη η οδός προς την πολιτική επιτυχία, που είναι όμως τόσο προσωρινή, τόσο προσωρινή. Ήδη το διαπιστώνει η κα Μέρκελ και όσο και αν στύψει την Ελλάδα δεν πρόκειται να αποφύγει το μοιραίο.-
Προσωπικότητες με γονείς ιερείς ή πάστορες…
Η Άγγελα Κάσνερ - Μέρκελ είναι μία από τις πολλές προσωπικότητες που είχαν πατέρα ιερέα ή πάστορα, που έπαιξε σημαντικό - θετικό ή αρνητικό - ρόλο στη ζωή τους. Θα αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένες τέτοιες προσωπικότητες.
Από την Ορθόδοξη Εκκλησία υιοί ιερέων είναι, μεταξύ των άλλων:
- Ο Σεργκέϊ Μπουλγκάκοφ, σημαντικός ρώσος θεολόγος.
- Ο Γιεβγένι Ζαμιάτιν από τους ιδιοφυείς ρώσους αντικαθεστωτικούς συγγραφείς.
- Ο Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος, Ρώσος πολυγραφότατος άγιος του 19ου αιώνα
- Ο Βίργκιλ Γκεοργκίου, γνωστός Ρουμάνος κληρικός και συγγραφέας του περίφημου βιβλίου "Η 25η ώρα", και πολλών άλλων ακόμη. Πέθανε το 1992, ως εξόριστος στο Παρίσι, υπό περίεργες συνθήκες.
- Ο Άγιος Κυριακός, ο Αναχωρητής, ο Κορίνθιος, του 5ου αιώνα.
- Ο Ιβάν Παβλόφ (1849-1936). Ρώσος επιστήμονας εκ των σημαντικοτέρων παγκοσμίως φυσιολόγων. Βραβείο Νόμπελ 1904. Υιός ιερέως όταν επεκράτησαν οι Μπολσεβίκοι δεν έκρυβε την Πίστη του και τον σύνδεσμο του με την Εκκλησία. Το καθεστώς τον ανεχόταν, λόγω της παγκόσμιας ακτινοβολίας του.
Αρνητικός έναντι των αρχών και της πίστης του πατέρα του υπήρξε ο Σέρβος πολιτικός Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Υιός ιερέως κατέστη πολέμιος της Εκκλησίας και άθεος κομμουνιστής ηγέτης, που προκάλεσε τεράστια ζημιά στα εθνικά, κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της χώρας του.
Γόνοι προτεσταντών παστόρων είναι, μεταξύ άλλων:
- Η Τζέϊν Ώστεν, εξαίρετη αγγλίδα συγγραφέας.
- Οι Άννα, Σαρλότ και Έμιλι Μπροντέ, αγγλίδες αδελφές, επίσης σημαντικές συγγραφείς.
- Η Περλ Μπακ, επίσης συγγραφέας, κόρη πάστορα που εργάσθηκε ιεραποστολικά στην Κίνα.
- Ο Λέοναρντ Όϊλερ εξαίρετος Ελβετός μαθηματικός, πατέρας της μαθηματικής ανάλυσης. Ήταν κατ' εξοχήν θρησκευτικός άνθρωπος. Εκτός από τον πάστορα πατέρα του είχε και παππού πάστορα, από την μητέρα του.
- Ο Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ, γνωστός Ελβετός ψυχίατρος. Μαθητής του Φρόϊντ, απέκρουσε τη θεωρία του περί λίμπιντο και δημιούργησε την "αναλυτική ψυχολογία".
- Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Υιός πάστορος και πάστορας ο ίδιος συνετέλεσε με τη διδασκαλία του περί μη βίας αλλά και με την επιμονή και υπομονή του να δοθούν δικαιώματα στους ομόχρωμους του των ΗΠΑ. Η δολοφονία του συνετέλεσε στην προώθηση των ιδεών του.
- Ο Χάϊνριχ Σλίμαν. Ο πάστορας πατέρας του τον οδήγησε να αγαπήσει την αρχαιολογία.
- Ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ, υιός ιεραποστόλου και ιεραπόστολος ο ίδιος, πριν τον κερδίσει η τέχνη της ζωγραφικής, όπου διέπρεψε.
Άλλοι, υιοί παστόρων, είναι μεταξύ άλλων:
- Ο Γκόρντον Μπράουν, πρώην πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου.
- Ο Ρόμπερτ Μπάντεν - Πάουελ, ιδρυτής του προσκοπισμού.
- Ο Νατ Κινγκ Κόουλ, αμερικανός τραγουδιστής.
- Η Αρέθα Φράνκλιν, αμερικανίδα "βασίλισσα της Soul music".
- Η Κοντολέζα Ράϊς, πρ. Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ.
- Ο Γούντροου Ουίλσον, 28ος Πρόεδρος των ΗΠΑ.
- Ο Σερ Κρίστοφερ Ρεν, ένας από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες της εποχής του. Σχεδίασε 53 ναούς στο Λονδίνο, μεταξύ των οποίων και τον καθεδρικό ναό του Αγίου Παύλου.
- Ο Ντένζελ Ουάσινγκτον, γνωστός σύγχρονος ηθοποιός.
Αρνητική επίδραση εκ μέρους των των παστόρων πατέρων τους, δέχθηκαν, μεταξύ άλλων:
- Ο Ινγκμαρ Μπέργκμαν, σπουδαίος Σουηδός σκηνοθέτης. Η αυστηρότητα και το στεγνό ύφος του Λουθηρανού πάστορα πατέρα του τον πλήγωσε βαθιά, απομακρύνθηκε από τον Χριστιανισμό και υποστήριζε πως είναι άθεος. Όμως σε όλα του τα έργα δεν έλειπε ο μεταφυσικός και υπαρξιακός προβληματισμός και η ομολογία του αδιέξοδου της σκέψης του.
- Φρίντριχ Νίτσε, γερμανός φιλόσοφος. Επίσης με αυστηρό πάστορα πατέρα οδηγήθηκε σε μια φιλοσοφία αντίθετη προς τον χριστιανισμό, αλλά και προς την καντιανή ηθική, τον μηδενισμό και τον σοσιαλισμό. Δημιούργησε τη δική του θεωρία περί του "υπερανθρώπου".
- Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί ο Βορειοκορεάτης αιμοσταγής δικτάτορας, Κιμ Ιλ Σουνγκ, που ίδρυσε ένα από τα πιο απάνθρωπα σήμερα καθεστώτα στον κόσμο. Ο πατέρας του ήταν πάστορας της Πρεσβυτεριανής Ομολογίας, όπως και ο παππούς του από τη μητέρα του. Αυτός, ως δικτάτορας, θεοποίησε τον εαυτό του και κατέστη απηνής διώκτης των χριστιανών και των οπαδών κάθε άλλης θρησκείας.
Σημειώνεται με την ευκαιρία ότι ο Ιωσήφ Στάλιν δεν ήταν υιός ιερέως, αλλά ο αγρότης πατέρας του ήταν ευσεβής Ορθόδοξος χριστιανός και τον προέτρεψε να παρακολουθήσει το θεολογικό σεμινάριο, από το οποίο βγήκε διώκτης των χριστιανών, χειρότερος του Νέρωνα.-