Την πρωτοβουλία της διεξαγωγής του φόρουμ ανέλαβε η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας με την υποστήριξη της Χριστιανικής Διομολογιακής Επιτροπής (ΧΔΕ), του Φιλανθρωπικού Ιδρύματος Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος και του Διεθνούς Φιλανθρωπικού Ιδρύματος Kirche in Not.
Στην εναρκτήρια ομιλία του ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας, επικαλούμενος τα στοιχεία του κ. Massimo Introvigne, υπενθύμισε ότι ένας χριστιανός άνα πέντε λεπτά σκοτώνεται για την πίστη του παγκοσμίως, ενώ 150 χιλιάδες χριστιανοί βρίσκουν βίαιο θάνατο ετησίως ως αποτέλεσμα των διαθρησκειακών συγκρούσεων. Τόνισε την ανάγκη της αποδοχής ενός προφανούς γεγονότος: οι χριστιανοί αποτελούν η πλέον καταδιωκόμενη θρησκευτική κοινότητα παγκοσμίως.
Αναφέρθηκε στις χώρες, όπου σήμερα οι χριστιανοί υφίστανται τις μεγαλύτερες διώξεις, ανάμεσα στις οποίες η Αίγυπτος, η Λιβύη, η Τυνησία, η Αλγερία, το Ιράκ (σε αυτή τη χώρα μετά από τη ξένη εισβολή σκοτώθηκαν ή μεταναστεύθηκαν εννέα δέκατα του χριστιανικού πληθυσμού των 1,5 εκατομμυρίων), το Πακιστάν, το Αφγανιστάν, το Βόρειο Σουδάν, η Νιγηρία, η Ερυθραία, το Σομαλί, η Σαουδική Αραβία, οι Μαλδίβες, το Μπανγκλαντές, η Μαλαισία, η Ινδονησία, οι Φιλιππίνες, το Μιανμάρ, ο Λαός και η Ινδία.
Ως συνοδός του Αγιωτάτου Πατριάρχη Κυρίλλου στην επίσκεψή του στη Συρία και το Λίβανο το Νοέμβριο 2011 ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας εξέθεσε τον προβληματισμό του σχετικά με το μέλλοντων θρησκευτικών κοινοτήτων κυρίως των χριστιανών στη Συρία «σε περίπτωση πολιτικής αποσταθεροποίησης και εμφυλίου».
Ταυτόχρονα ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας υπογράμμισε ότι διωκονται για θρησκευτικούς λόγους όχι μόνο οι χριστιανοί αλλά και εκπρόσωποι των άλλων θρησκευτικών μειονοτήτων. Κλίνοντας την επίσκόπησή του ο Πρόεδρος του ΤΕΕΣ επεσήμανε τα μέτρα, που λαμβάνονται από κυβερνήσεις μερικών χωρών για την οικοδόμηση αρμονικών διαθρησκειακών σχέσεων.
Ο Σεβασμιώτατος κ. Ιλαρίωνας τόνισε ιδιαίτερα τον ιστορικό ρόλο Ευρωπαϊκών χωρών και της Ρωσίας στην προστασία των χριστιανικών μειονοτήτων. Και όμως σύμφωνα με τον Ιεράρχη το πρόβλημα αυτό των διώξεων σε βάρος των χριστιανών αποσειωπόταν χρόνια στην Ευρώπη: «Κινούμενοι από το πνεύμα της πολιτικής ορθότητας οι Ευρωπαϊοι πολιτικοί μιλούσαν πολύ για το αναπόδεκτο του αντισημιτισμού, της ισλαμοφοβίας και άλλων εκδηλώσεων της θρησκευτικής ή εθνικής μισαλλοδοξίας, αλλά για κάποιο λόγο απεύφευγαν να μιλάνε για τη διάκριση σε βάρος των χριστιανών».
Η κατάσταση άρχισε να αλλάξει, σύμφωνα με τον κ. Ιλαρίωνα, μόλις τα τελευταία χρόνια. Επίσης ο Πρόεδρος του ΤΕΕΣ αναφέρθηκε στα σχετικά συνέδρια και αποφάσεις για το θέμα.
Ο Ρώσος Ιεράρχης κάνοντας λόγο για το έργο της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στον τομέα της προστασίας των υπό δίωξη χριστιανών, υπογράμμισε ότι το Πατριαρχείο Μόσχας τάχθηκε και τάσσεται αποφασιστικά κατά κάθε μορφής ξενοφοβίας, θρησκευτικής μισαλλοδοξίας και εξτρεμισμού. «Στη Ρωσία, όπως είναι γνωστό, ποτέ δεν υπήρχαν θρησκευτικοί πόλεμοι, παρόλο που σε αυτο το χώρο κατοικούσαν και εξακολουθούν να κατοικούν εκατομμύρια οπαδοί των διαφόρων θρησκειών. Και όμως δε μπορούμε να μένουμε αδιάφοροι απέναντι στις καταπιέσεις των αδελφών μας στις ισλαμικές χώρες και ελπίζυομε ότι οι συμπατριώτες μας μουσουλμάνοι θα μας στηρίξουν. Επίσης ευελπιστούμε ότι οι ομόδοξοί τους σε άλλες χώρες συμμερίζονται τον πόνο για τους πάσχοντες χριστιανούς και θα επιδιώκουν την παύση των διώξεωςν και διακρίσεων σε βάρους τους». Ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας εξέφρασε ακόμα την ελπίδα ότι το θέμα των διώξεων σε βάρος των χριστιανών θα μελετηθεί στα πλαίσια των διαχριστιανικής συνεργασίας.
Ο Ιεράρχης πιστεύει ότι η προετοιμαζόμενη Πανορθόδοξη Σύνοδος επίσης πρέπει να τοποθετηθεί επί του θέματος των καταπιέσεων σε βάρος των χριστιανών σε διάφορες γωνιές της υφηλίου.
Το Συνέδριο θα συνεχίσει τις εργασίες του έως την 1 Δεκεμβρίου και στο τέλος θα υπογραφεί τελικό ανακοινωθέν.
