από τον Αγιογράφο Βίκτωρα Στούπκα, η οποία και προσφέρθηκε στην Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό μας Πατριάρχη κ.κ.Βαρθολομαίο, όταν το 1995 επισκέφθηκε τα Δωδεκάνησα. Με εντολή της Α.Θ.Π. συνέταξε και ειδική ακολουθία ο Υμνογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας Πανοσ. Αρχιμ. π.Αθανάσιος Σιμωνοπετρίτης.
Ποιοι είναι, όμως, οι Δωδεκανήσιοι Άγιοι;
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ
Ο Απόστολος Παύλος συγκαταλέγεται με τους Δωδεκανησίους Αγίους, γιατί εκείνος μετέδωσε το φως του Χριστιανισμού στα 12 νησιά μας, αφού κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του προς τα Ιεροσόλυμα πέρασε από την Κω και τη Ρόδο (Πράξ. Αποστ. κα,1). Στη Ρόδο μάλιστα υπάρχει ένα λιμανάκι με το όνομα του Αποστόλου, στο οποίο λέγεται ότι σταμάτησε εκεί το πλοίο που τον μετέφερε. (29 Ιουνίου).
ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ
Ο αγαπημένος μαθητής του Χριστού βρέθηκε στην Πάτμο, εξόριστος από τον αυτοκράτορα Δομετιανό. Εκεί, στο σπήλαιο που προσευχόταν ο Θεός του αποκάλυψε με όραμα όσα θα συμβούν τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου και έγραψε εκεί την «Αποκάλυψη», το τελευταίο βιβλίο της Καινής Διαθήκης. (8 Μαΐου).
ΟΣΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ (11ος αιώνας).
Γεννήθηκε στη Νίκαια της Βιθυνίας κι από μικρός ανατράφηκε στη μοναχική ζωή. Ήταν ευλαβής με αγαθή καρδιά, αλλά και ευφυής, δραστήριος και τολμηρός. Πήγε στην Πάτμο και τον 11ο αι. έχτισε την Ιερά Μονή του Θεολόγου, όπου και μόνασε. Οι επιδρομές των βαρβάρων τον ανάγκασαν να φύγει στην Εύβοια, όπου και πέθανε. Το ιερό λείψανό του μεταφέρθηκε αργότερα στη Μονή του Θεολόγου στην Πάτμο, όπου και βρίσκεται μέχρι σήμερα. (16 Μαρτίου)
ΟΣΙΟΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Ο ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ (+1770).
Με την οσιακή ζωή του αγίασε στην Πάτμο και με τους λόγους του στήριζε τους Μοναχούς. ( 7 Απριλίου).
ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΝΑΥΚΛΗΡΟΣ (+1669).
Εξισλαμίσθηκε με τη βία από τους Τούρκους, όμως εκείνος ζούσε χριστιανικά. Οι Τούρκοι τον βασάνισαν γι’αυτό και προσπάθησαν να τον πείσουν να γίνει μουσουλμάνος. Με θάρρος, όμως, εκείνος ομολόγησε τον Χριστό και την αληθινή σ΄Αυτόν Πίστη. Τότε οι Τούρκοι τον έδειραν, τον βασάνισαν και στο τέλος τον έκαψαν ζωντανό. (8 Απριλίου).
ΟΣΙΑ ΞΕΝΗ
Στην Κω ασκήτευσε ως Μοναχή η Οσία Ξένη. Καταγόταν από την Αλεξάνδρεια, από οικογένεια ευγενών. Όταν οι γονείς της προσπάθησαν να την παντρέψουν με κάποιο μη Χριστιανό, έφυγε κρυφά και πήγε στην Κω, αλλάζοντας το όνομά της από Ευσέβεια σε Ξένη. Απ’ εκεί πηγαίνει στην Καρία της Μικρασίας, όπου ιδρύει γυναικεία Μονή και πολλοί είναι εκείνοι που ζητούν τις συμβουλές και τις προσευχές της. (24 Ιανουαρίου).
ΑΓΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Ο ΕΚ ΠΡΕΒΕΖΗΣ (+1668).
Ο Άγιος Χρήστος, κηπουρός από την Πρέβεζα. Ομολόγησε με θάρρος την πίστη του στον Χριστό και πέθανε με μαρτυρικό θάνατο από Τούρκους Γενιτσάρους στην Κω. Το λείψανό του παρέμενε ένα μήνα άταφο αλλά αναλλοίωτο, άθικτο και θαυματουργό. (5 Αυγούστου)
ΟΣΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ Ο ΕΝ ΚΑΛΥΜΝΩ (+1948)
Υπήρξε συνασκητής και διακονητής του Αγίου Νεκταρίου, Επισκόπου Πενταπόλεως. Ασκήτευσε στην Κάλυμνο, με ανεπίληπτη και θεάρεστη βιοτή. Αναδείχθηκε μεγάλος νηστευτής, εργάτης της νοεράς προσευχής και προστάτης των πτωχών και αδυνάτων. Ίδρυσε τη γυναικεία Μονή των Αγίων Πάντων, όπου βρίσκεται και το θαυματουργό του λείψανο. (7 Απριλίου).
ΑΓΙΟΣ ΑΝΘΙΜΟΣ Ο ΕΝ ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ (+ 1782)
Γεννήθηκε στην Κεφαλονιά. Ήταν τυφλός από επτά ετών. Περιδιαβαίνει το Άγιον Όρος, τη Χίο, νησιά των Κυκλάδων, τα Ιεροσόλυμα και καταλήγει στην Αστυπάλαια όπου κτίζει το τρίτο Μοναστήρι του, όπου και έλαβε θαυματουργικώς αχειροποίητη εικόνα, της Παναγίας Πορταίτισσας της Μονής Ιβήρων. Μετέδωσε το λόγο του Χριστού σε πολλές ψυχές. (4 Σεπτεμβρίου).
ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΗΤΑΣ Ο ΝΙΣΥΡΙΟΣ (+1732).
Όταν ο άγιος ήταν μικρός, οι γονείς του κάτω από το φόβο των Τούρκων αρνήθηκαν τον Χριστό και έγιναν Μουσουλμάνοι, αλλάζοντας και τα ονόματά τους. Όταν, όμως, ο Νικήτας έγινε 16 ετών και έμαθε τι είχε συμβεί, αφού πρώτα κατηχήθηκε στη χριστιανική πίστη, ομολόγησε το Χριστό στη Χίο και υπέστη πολλά βασανιστήρια από τους Τούρκους. (21 Ιουνίου).
ΑΓΙΟΣ ΦΑΝΟΥΡΙΟΣ Ο ΝΕΟΦΑΝΗΣ (13ος αιώνας).
Έγινε γνωστός από τυχαία εύρεση μιας εικόνας του, τον 16ο αιώνα, στη Ρόδο. Σ΄αυτήν την εικόνα ο Άγιος εικονιζόταν ως στρατιώτης, κρατώντας σταυρό και λαμπάδα αναμμένη και γύρω από την εικόνα υπήρχαν τα 12 μαρτύριά του. (27 Αυγούστου).
ΑΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ο ΥΔΡΑΙΟΣ (+1800).
Ο άγιος Κωνσταντίνος καταγόταν από την Ύδρα. Σε ηλικία 18 ετών πήγε στη Ρόδο, κοντά στον Τούρκο ηγεμόνα και εξισλαμίστηκε. Αργότερα όμως κατάλαβε το λάθος του κι αφού εξομολογήθηκε κι ετοιμάστηκε να μαρτυρήσει για τον Χριστό, παρουσιάστηκε στον Τούρκο ηγεμόνα. Ομολόγησε τον Χριστό και υπέστη πολλά βασανιστήρια. Στο τέλος τον αποκεφάλισαν. (14 Νοεμβρίου).
ΟΣΙΑ ΚΑΣΣΙΑΝΗ.
Η Οσία Κασσιανή, η αριστοτέχνης υμνογράφος της Εκκλησίας μας, αποφεύγοντας την κοσμική δόξα, έφυγε από την Κωνσταντινούπολη και, σύμφωνα με τοπικές παραδόσεις, πήγε στην Κάσο, όπου υπάρχει και η κενή λάρνακα των λειψάνων της. ( 7 Σεπτεμβρίου).
ΟΣΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΚΑΡΠΑΘΙΟΣ (7ος αιώνας).
Έζησε στην Κάρπαθο τον 7ο αιώνα μ.Χ. Συμμετείχε στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο ως Επίσκοπος Καρπάθου. Αγαπούσε την ησυχία, τη μελέτη των Γραφών και την άσκηση. Στη «Φιλοκαλία» σώζονται δύο λόγοι του με συμβουλές προς τους Ινδούς Μοναχούς. (25 Αυγούστου).
ΟΣΙΟΣ ΛΕΟΝΤΙΟΣ (+1175).
Διετέλεσε άριστος Καθηγούμενος της Μονής του Θεολόγου, στην Πάτμο και μετέπειτα Πατριάρχης Ιεροσολύμων. Έγινε ξακουστός από τα πολλά του θαύματα.(14 Μαΐου)
Όσιος Μελέτιος ο εν Λάρδω της Ρόδου (19ος αιώνας).
Άνθρωπος προσευχής, έζησε στα σκοτεινά χρόνια της Τουρκοκρατίας. Μετά από όραμα βρήκε την εικόνα της Παναγίας Υψενής. Έκτισε τη Μονή της Υψενής, έζησε αυστηρή ασκητική ζωή, στερέωσε στην πίστη πολλούς χριστιανούς. Τα λείψανά του είναι πηγή ιάσεων και ευλογίας. (12 Φεβρουαρίου).
Ο Άγιος Οσιομάρτυς Μαλαχίας ο Λίνδιος (+1580)
Ήταν γιος Ιερέα από τη Ρόδο. Συκοφαντήθηκε από τους Τούρκους στα Ιεροσόλυμα , βασανίστηκε φρικτά, σουβλίστηκε και κάηκε πάνω σε αναμμένη φωτιά. (29 Σεπτεμβρίου).
Όσιος Νίκανδρος ο Σιναΐτης ο εκ Καστελορίζου.
Γεννήθηκε το 1581 στο Καστελόριζο, όπου υπήρχε μετόχι της Ιεράς Μονής του Σινά.
Διακρίθηκε για την εγκράτειά του, την ακτημοσύνη, την θεοφιλή πολιτεία του και την ακούραστη υποταγή του στον ενάρετο Γέροντά του Ιγνάτιο τον Σιναϊτη. Το λείψανό του βρέθηκε σώο και μυροβλύζον. (29 Ιανουαρίου)
Ο Άγιος Πρόχορος
Ένας από τους επτά Διακόνους, των Αποστολικών χρόνων. Μαθητής και ακόλουθος του Αποστόλου Ιωάννη στην Μικρά Ασία, στην Έφεσο και στην Πάτμο. Παραβρέθηκε τη στιγμή του οράματος της Αποκάλυψης και κατέγραφε, όσα του υπαγόρευε ο Ιωάννης. Μετά την ανάκληση του Ιωάννη από την εξορία τον συνοδεύει στην Έφεσο και στην συνέχεια μεταβαίνει στη Νικομήδεια, όπου χειροτονείται Επίσκοπος και υφίσταται μαρτυρικό θάνατο. (28 Ιουλίου).
Ο Αγιος Μακάριος ο Καλογεράς, ο Εθνοδιδάσκαλος (+1737).
Γεννήθηκε στην Πάτμο το 1688 . Σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη. Ενδιαφερόταν πολύ για τη διδασκαλία και τη διαπαιδαγώγηση των υπόδουλων Ελλήνων και ίδρυσε την Πατμιάδα Σχολή το 1713. Η Πατμιάδα μετεξελίχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες σχολές του Ελληνισμού. (17 Απριλίου)
Άγιος Παρθένιος ο Νεομάρτυς, εν Διδυμοτείχω αθλήσας (+1805)
Ήταν μέλος του κινήματος των Κολλυβάδων. Από το Άγιον Όρος, πήγε στην Ικαρία κι από κει στην Πάτμο, όπου έκτισε μικρό μοναστήρι στην περιοχή "Λιβάδι Καλογήρων". Χρειάστηκε περισσότερα χρήματα για την ολοκλήρωση των έργων και πήγε στη Θράκη. Βρήκε μαρτυρικό τέλος από έναν Μουσουλμάνο το 1805. (5 Μαρτίου).
Όσιος Γρηγόριος Γραβανός ο Νισύριος (19ος αιώνας).
Μέλος του κινήματος των Κολλυβάδων. Ξεριζώθηκε από το Άγιον Όρος και ήρθε στην Πάτμο και τους Λειψούς, όπου έκτισε ερημητήριο. Οι πειρατικές επιδρομές τον αναγκάζουν να επιστρέψει στην Πάτμο, στην τοποθεσία Γραβά. Η αρετή και η άσκηση του ακτινοβολούσαν σ΄ όλο το νησί. Έγινε ευρέως γνωστός ως άριστος πνευματικός. Κοιμήθηκε στην Ικαρία το 1812. (22 Απριλίου).
Άγιος Πλάτων Αϊβαζίδης, ο Πάτμιος (+1921).
Γεννήθηκε στην Πάτμο το 1852 και ανατράφηκε με τα χριστιανικά ιδεώδη. Αδελφός της Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, σπούδασε στην Πατμιάδα Σχολή. Όταν πήγε για σπουδές στην Κωνσταντινούπολη γνώρισε τον Μητροπολίτη Καστοριάς, Γερμανό Καραβαγγέλη, και μετέπειτα Αμασείας Πόντου τον οποίο και ακολούθησε. Εκεί κρεμάστηκε από τους Τούρκους το 1921. (19 Σεπτεμβρίου).
24. Ο Πατριάρχης Κων/πόλεως και Εθνομάρτυρας Γρηγόριος ο Ε΄.
Γεννήθηκε το 1746 στη Δημητσάνα. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Πατμιάδα Σχολή από το 1772 έως το 1775 και εκάρη Μοναχός στην Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, με το όνομα Γρηγόριος. Έγινε Μητροπολίτης Σμύρνης και μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης. Το Πάσχα του 1822 οι Γενίτσαροι τον κρέμασαν μπροστά στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. (10 Απριλίου)
Οι Πέντε Οσιομάρτυρες στη Νήσο Λειψώ της Δωδεκανήσου
Το 1550 μ.Χ. έφθασαν με θαυμαστό τρόπο στη Λειψώ οι πρώτοι 5 ασκητές, Νεόφυτος ο Αμοργινός, Ιωνάς ο Λέριος, Παρθένιος ο αναχωρητής, Νεόφυτος ο Φαζός, Ιωνάς ο Γαρμπής ο Νισύριος. Έχτισαν το ησυχαστήριό τους σε μια κατάξερη πλαγιά, καλλιέργησαν με πολλούς κόπους στη χέρσα γη σιτάρι, αμπέλι και ελιές. Ο Κύριος τους χάρισε με θαυματουργικό τρόπο μια πηγή με άφθονο, δροσερό νερό. Η φήμη της ενάρετης πολιτείας τους προσήλκυσε και άλλους ασκητές στους Λειψούς, όπου δημιούργησαν νέο ησυχαστήριο. Πότισαν τον αγιασμένο τόπο με το αίμα τους πέντε οσιομάρτυρες ασκητές, με μαρτυρικό τέλος από τους Τούρκους δυνάστες. (Εορτάζουν την Κυριακή μετά την 10η Ιουλίου).
Άγιος Ιερεμίας ο εν Κρήτη Μαρτυρήσας (+1821)
Διετέλεσε Μετοχιάριος της μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Πάτμου στο Στύλο της Κρήτης. Τον Ιούλιο του 1821 δολοφονήθηκε από τους Τούρκους.
Ο Άγιος Δωρόθεος ο Πρώιος (+1821)
Από τους πιο σημαντικούς Επισκόπους του 19ου αιώνα. Γεννήθηκε στη Χίο. Σπούδασε στην Πατμιάδα Σχολή της Πάτμου, στη Γαλλία και στην Ιταλία. Το 1797 δίδαξε στην Κωνσταντινούπολη και αργότερα στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Έγινε Μητροπολίτης Φιλαδελφείας, διευθυντής της Μεγάλης του Γένους Σχολής και μετέπειτα Ανδριανουπόλεως. Είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ελληνική γλώσσα. Τον Απρίλιο του 1821 δολοφονήθηκε από τους Τούρκους. (3 Ιουνίου)
Ο άγιος Μακάριος ο Νοταράς, Αρχιεπίσκοπος Κορίνθου (+1805).
Γεννήθηκε το 1731 στα Τρίκαλα Κορινθίας και έγινε Αρχιεπίσκοπος Κορίνθου το 1764. Εντάχθηκε στο Κίνημα των Κολλυβάδων. Αναζητώντας ένα ειρηνικό περιβάλλον ήρθε από το Άγιον Όρος στην Πάτμο, όπου έκτισε ασκητήριο. Σημαντικότατο έργο του ήταν η αντιγραφή κωδίκων και η συγκέντρωση κειμένων από τα χειρόγραφα της Βιβλιοθήκης της Μονής, που απετέλεσαν υλικό της μετέπειτα περιώνυμης ανθολογίας πατερικών έργων της γνωστής "Φιλοκαλίας" και άλλων θεολογικών έργων. Πέθανε στη Χίο το 1805.
Ιερομάρτυς Ευθύμιος Μητροπολίτης Ρόδου (+1525)
Ποίμανε θεάρεστα το ορθόδοξο ποίμνιο της Ρόδου. Οι Τούρκοι τον συνέλαβαν ως πρωταίτιο συνωμοσίας. Ανασκολοπίστηκε μαζὶ με άλλους Κληρικοὺς και κοινοτικοὺς παράγοντες της Ῥόδου. Οι προσκυνητές του τάφου του που έπασχαν απὸ τεταρταίο πυρετό «ελονοσία» θεραπεύονταν. ( 9 Αυγούστου) .
Ιερομάρτυς Κύριλλος ο Λούκαρις, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως 1572–1637
Κορυφαία μορφή του Ελληνισμού. Εκλεκτός γόνος της Κρήτης. Μοναχὸς στη Μονὴ Αγκαράθου. Με ευρύτατες σπουδές στην Ιταλία. Διακόνησε τον Άγιο Μελέτιο τον Πηγά, Πατριάρχη Αλεξανδρείας. Εργάστηκε με ζήλο ιεραποστολικό στην Πολωνία και στις Παραδουνάβιες χώρες. 29 ετών εκλέχτηκε Πατριάρχης Αλεξανδρείας. Έφερε την ειρήνη στην τοπικὴ Εκκλησία και έλυσε αποτελεσματικά διάφορα εκκλησιαστικά ζητήματα. Εξελέγη Οικουμενικὸς Πατριάρχης. Κατά τη διάρκεια της λαμπρής αλλά με διαλείμματα πατριαρχίας του, κατηγορήθηκε από τους Τούρκους ότι προετοίμαζε επανάσταση των ελληνικών νησιών, και σιδηροδέσμιος εξορίστηκε στη Ρόδο (1635-36). Επανήλθε στο θρόνο του. Στο πρόσωπό του οι πιστοί έβλεπαν τον γνήσιο και αληθινό ποιμένα και Πατριάρχη τους. (27 Ιουνίου)
Μάρτυρες Κλήμης Επίσκοπος Αγκύρας και Αγαθάγγελος
Ο πολύαθλος Ἱερομάρτυς Κλήμης καταγόταν ἀπὸ τὴν Ἄγκυρα τῆς Γαλατίας. Σε ηλικία 20 ετών έγινε Επίσκοπος Αγκύρας. Η θεοφιλής ποιμαντορία του γίνεται αφορμή να υποστεί με γενναιότητα και για 28 ολόκληρα χρόνια φρικτά βασανιστήρια και διωγμούς. Όταν μαζί με άλλους μάρτυρες μεταφερόταν στη Νικομήδεια, αποβιβάστηκε στη Ρόδο. Ο τότε Επίσκοπος Φωτεινός τέλεσε τη Θεία Λειτουργία με όλους τους μάρτυρες, οπότε και έγιναν σημεία θαυμαστά. Μαρτύρησε μαζί με τον πιστό Ρωμαίο Αγαθάγγελο στην Άγκυρα με ποικίλα και πολυώδυνα μαρτύρια. (23 Ιανουαρίου)
Σημειώνουμε ότι εορτάζεται τοπικά ετησίως: την Δ´ Κυριακή των Νηστειών η σύναξη πάντων των εν Ρόδῳ Αγίων και την πρώτη Κυριακή μετά την Κυριακή των Αγίων Πάντων η σύναξη πάντων των εν Πάτμω διαλαμψάντων Αγίων.
ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟΝ ΤΩΝ ΕΝ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩ ΑΓΙΩΝ
Ἦχος α΄ Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Δωδεκάνησος χαῖρε ὥσπερ μήτηρ καλλίτεκνος, ἔχουσα Σιών ἐν τῇ ἄνω, συγγενεῖς τούς Ἁγίους σου, οὕς Πνεῦμα τό πανάγιον φαιδράς, ἀνέδειξε λαμπάδας τοῦ Χριστοῦ,
Ἀποστόλους ἀσκητάς τε τούς θαυμαστούς καί μάρτυρας θεόφρονας. Δόξαζε ὅθεν τόν Θεόν, βόησον καί ἱκέτευε, ὅπως τήν Χάριν δαψιλῶς, ἡμῖν παρέχῃ πάντοτε.
ΜΕΓΑΛΥΝΑΡΙΟΝ
Δεῦτε εὐφημήσωμεν εὐλαβῶς, Δωδεκανησίων, τούς φωστῆρας τούς θεαυγεῖς, Ἀποστόλους θείους, Ὁσίους Μάρτυράς τε, ἐν ὕμνοις ἐτησίοις, τούτους γεραίροντες.
Αρχιμ. Καλλίνικος Μαυρολέων, Ιεροκήρυξ Ιεράς Μητροπόλεως Καρπάθου κα
