Η ανθρώπινη συνείδηση είναι γεμάτη από νεκρά έργα. Κι αυτά έχουν να κάνουν τόσο με την αμαρτία, δηλαδή την μη υπακοή στις εντολές του Θεού, όσο και με την απώλεια του χρόνου μας σε ζωή μακριά από το Θεό. Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, περισσότερα είναι τα νεκρά έργα, οι νεκρές σκέψεις, ο νεκρός χρόνος μας κάθε ημέρα και νύχτα, παρά οτιδήποτε δίνει ζωή. Γιατί «νεκρά έργα» σημαίνει κάθε τι τελικά το οποίο δεν μας δίνει ζωή, νόημα, σκοπό, αλλά μας κάνει να ζούμε μόνο για το πρόσκαιρο και όχι για το αιώνιο και αληθινό.
Νεκρά είναι τα έργα τα οποία δεν έχουν σχέση με το Θεό. Μπορεί να είναι έργα δημιουργικά, έργα που να έχουν να κάνουν με την εργασία, με τη σπουδή, με την οικογένεια, με τις μέριμνες αυτού του κόσμου. Μπορεί να έχουν να κάνουν με την χαρά και την ηδονή. Μπορεί να έχουν να κάνουν με την αναγνώρισή μας από τους άλλους. Ωστόσο, αν απουσιάζει ο Θεός από αυτά, τότε απουσιάζει η όντως ζωή. Γιατί τα έργα που δεν μπορούν να οδηγήσουν τον άνθρωπο στην αιωνιότητα, δηλαδή τα έργα που δεν οδηγούν στην αγάπη και δεν κινούνται από αυτήν, είναι όντως νεκρά κι ας μοιάζουν ζωντανά, ας μοιάζουν σύμφωνα με το γράμμα του πολιτισμού και της πραγματικότητάς μας.
Η συνείδηση του ανθρώπου τον ελέγχει για τα νεκρά του έργα, είτε αυτά είναι πράξεις, είτε λογισμοί, είτε σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους, είτε απώλεια του χρόνου. Ιδίως το τελευταίο, είναι το σήμα κατατεθέν της εποχής μας. Πάμπολλες δυνατότητες για έργα τα οποία μας κάνουν να σπαταλούμε το χρόνο μας. Μας δίνουν τις ψευδαισθήσεις ότι λειτουργούμε με ζωντάνια. Ότι μπορούμε να χαρούμε ή να νικήσουμε την μοναξιά μας. Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε συνηθίσει σ’ αυτή τη νέκρωση με αποτέλεσμα να μην μας εντυπωσιάζει. Να μη θέλουμε να την υπερβούμε. Και η συνείδηση μας δεν είναι σε θέση να ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά της και να παλέψει ώστε να μας ξυπνήσει.
Ο απόστολος Παύλος, αναφερόμενος στους Εβραίους, τους λέει ότι «το αίμα του Χριστού καθαριεί την συνείδησιν ημών από νεκρών έργων εις το λατρεύειν Θεώ ζώντι» (Εβρ. 9, 14). Από τα νεκρά μας έργα μόνο το αίμα του Χριστού μπορεί να μας καθαρίσει. Πρώτον γιατί ο Χριστός προσέλαβε την ανθρώπινη φύση και επομένως και την συνείδηση την ανθρώπινη. Και αφού επάνω στο σταυρό καθάρισε την φύση μας από την αμαρτία, ταυτόχρονα καθάρισε και την συνείδησή μας. Δεύτερον, διότι ο Χριστός με το αίμα Του μας έδειξε ποιο είναι το ουσιώδες έργο, το οποίο καλούμαστε να ακολουθήσουμε στη ζωή μας. Κι αυτό δεν είναι άλλο από την αγάπη, που γίνεται θυσία, υλική και πνευματική για τον άλλο. Και τρίτον, διότι ο ίδιος ο Κύριος είπε ότι «ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καγώ εν αυτώ» (Ιωάν. 6,56), επομένως κρατά τον Χριστό συνεχώς εντός του και επομένως το κριτήριο της συνειδήσεώς του δεν είναι άλλο από το τι έκανε ο Χριστός, τι σκεφτόταν ο Χριστός για τον κόσμο και τον άνθρωπο, ποια πρόταση ζωής δίνει ο Χριστός, ο οποίος κατοικεί στην καρδιά του ανθρώπου για πάντα.
Ελευθερία από την αμαρτία, δρόμος αγάπης και θυσίας και ταυτόχρονα ζωή Χριστού αποτελούν τις οδούς, δια των οποίων θεραπεύεται η συνείδησή μας από τα νεκρά έργα. Κι αυτή η θεραπεία προϋποθέτει την απόφαση για μετάνοια από τον πρότερο βίο μας και μάλιστα με καθημερινή νέα αρχή μετανοίας, κοινωνία με το Χριστό και υλοποίηση αυτής της απόφασης στη ζωή μας. Βεβαίως, είναι δύσκολο με τον τρόπο που είναι οργανωμένος ο χρόνος και ο τρόπος μας να υιοθετήσουμε και να ακολουθήσουμε αυτές τις οδούς. Η συνείδηση όμως είναι το κλειδί. Ο έλεγχος της καρδιάς μας και η απόφασή μας, ακόμη κι αν ζούμε την πτώση της αμαρτίας, να αγωνιστούμε να αναστηθούμε. Αυτό που έκανε η οσία Μαρία η Αιγυπτία, η οποία κατενόησε μπροστά στο ναό της Αναστάσεως την νέκρωση της ύπαρξής της από τα έργα της αμαρτίας και επέλεξε την κοινωνία με το Χριστό ως αφετηρία αλλαγής και αιωνιότητας. Ελευθερώθηκε από την αμαρτία, αγάπησε και θυσιάστηκε για το Χριστό, ακολουθώντας την έρημο και την ασκητική ζωή, και αγωνίστηκε κυρίως εναντίον των λογισμών της, για να αφήσει δηλαδή το Χριστό να κατοικήσει μέσα στην καρδιά της με τρόπο αναφαίρετο από αυτήν. Και ο Κύριος της έδωσε την ευλογία στέλνοντάς της τον γέροντα Ζωσιμά, για να την κοινωνήσει και για να φανερώσει την ιστορία της μετάνοιας και του καθαρισμού της από κάθε νεκρό έργο δια του αίματος του Χριστού σε όλους μας.
Πλησιάζουμε το Πάσχα. Αυτό σημαίνει ότι καλούμαστε από την Εκκλησία να ξαναδούμε τόσο την συνείδησή μας αν είναι φορτωμένη με νεκρά έργα, να αποφασίσουμε να ακολουθήσουμε την οδό της μετανοίας και με την κοινωνία με το Χριστό να αγωνιστούμε για ελευθερία, αγάπη και ζωή Χριστού. Δεν είναι ηθική μόνο η προσπάθεια αυτή. Είναι κυρίως ο αληθινός τρόπος λατρείας του ζώντος Θεού εν Χριστώ Ιησού. Είναι η οδός της Εκκλησίας, που οδηγεί τον καθέναν μας να έχει νόημα και σκοπό και να ελέγχει αληθινά την πορεία του. Να βρίσκει τι την νεκρώνει και να επιλέγει τη ζωή κοντά στο Χριστό. Κι Εκείνος θα μας συνδράμει στην πορεία προς την ανάσταση, η οποία πάντοτε έπεται της εγέρσεως του σταυρού μας.
Νεκρά είναι τα έργα τα οποία δεν έχουν σχέση με το Θεό. Μπορεί να είναι έργα δημιουργικά, έργα που να έχουν να κάνουν με την εργασία, με τη σπουδή, με την οικογένεια, με τις μέριμνες αυτού του κόσμου. Μπορεί να έχουν να κάνουν με την χαρά και την ηδονή. Μπορεί να έχουν να κάνουν με την αναγνώρισή μας από τους άλλους. Ωστόσο, αν απουσιάζει ο Θεός από αυτά, τότε απουσιάζει η όντως ζωή. Γιατί τα έργα που δεν μπορούν να οδηγήσουν τον άνθρωπο στην αιωνιότητα, δηλαδή τα έργα που δεν οδηγούν στην αγάπη και δεν κινούνται από αυτήν, είναι όντως νεκρά κι ας μοιάζουν ζωντανά, ας μοιάζουν σύμφωνα με το γράμμα του πολιτισμού και της πραγματικότητάς μας.
Η συνείδηση του ανθρώπου τον ελέγχει για τα νεκρά του έργα, είτε αυτά είναι πράξεις, είτε λογισμοί, είτε σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους, είτε απώλεια του χρόνου. Ιδίως το τελευταίο, είναι το σήμα κατατεθέν της εποχής μας. Πάμπολλες δυνατότητες για έργα τα οποία μας κάνουν να σπαταλούμε το χρόνο μας. Μας δίνουν τις ψευδαισθήσεις ότι λειτουργούμε με ζωντάνια. Ότι μπορούμε να χαρούμε ή να νικήσουμε την μοναξιά μας. Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε συνηθίσει σ’ αυτή τη νέκρωση με αποτέλεσμα να μην μας εντυπωσιάζει. Να μη θέλουμε να την υπερβούμε. Και η συνείδηση μας δεν είναι σε θέση να ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά της και να παλέψει ώστε να μας ξυπνήσει.
Ο απόστολος Παύλος, αναφερόμενος στους Εβραίους, τους λέει ότι «το αίμα του Χριστού καθαριεί την συνείδησιν ημών από νεκρών έργων εις το λατρεύειν Θεώ ζώντι» (Εβρ. 9, 14). Από τα νεκρά μας έργα μόνο το αίμα του Χριστού μπορεί να μας καθαρίσει. Πρώτον γιατί ο Χριστός προσέλαβε την ανθρώπινη φύση και επομένως και την συνείδηση την ανθρώπινη. Και αφού επάνω στο σταυρό καθάρισε την φύση μας από την αμαρτία, ταυτόχρονα καθάρισε και την συνείδησή μας. Δεύτερον, διότι ο Χριστός με το αίμα Του μας έδειξε ποιο είναι το ουσιώδες έργο, το οποίο καλούμαστε να ακολουθήσουμε στη ζωή μας. Κι αυτό δεν είναι άλλο από την αγάπη, που γίνεται θυσία, υλική και πνευματική για τον άλλο. Και τρίτον, διότι ο ίδιος ο Κύριος είπε ότι «ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καγώ εν αυτώ» (Ιωάν. 6,56), επομένως κρατά τον Χριστό συνεχώς εντός του και επομένως το κριτήριο της συνειδήσεώς του δεν είναι άλλο από το τι έκανε ο Χριστός, τι σκεφτόταν ο Χριστός για τον κόσμο και τον άνθρωπο, ποια πρόταση ζωής δίνει ο Χριστός, ο οποίος κατοικεί στην καρδιά του ανθρώπου για πάντα.
Ελευθερία από την αμαρτία, δρόμος αγάπης και θυσίας και ταυτόχρονα ζωή Χριστού αποτελούν τις οδούς, δια των οποίων θεραπεύεται η συνείδησή μας από τα νεκρά έργα. Κι αυτή η θεραπεία προϋποθέτει την απόφαση για μετάνοια από τον πρότερο βίο μας και μάλιστα με καθημερινή νέα αρχή μετανοίας, κοινωνία με το Χριστό και υλοποίηση αυτής της απόφασης στη ζωή μας. Βεβαίως, είναι δύσκολο με τον τρόπο που είναι οργανωμένος ο χρόνος και ο τρόπος μας να υιοθετήσουμε και να ακολουθήσουμε αυτές τις οδούς. Η συνείδηση όμως είναι το κλειδί. Ο έλεγχος της καρδιάς μας και η απόφασή μας, ακόμη κι αν ζούμε την πτώση της αμαρτίας, να αγωνιστούμε να αναστηθούμε. Αυτό που έκανε η οσία Μαρία η Αιγυπτία, η οποία κατενόησε μπροστά στο ναό της Αναστάσεως την νέκρωση της ύπαρξής της από τα έργα της αμαρτίας και επέλεξε την κοινωνία με το Χριστό ως αφετηρία αλλαγής και αιωνιότητας. Ελευθερώθηκε από την αμαρτία, αγάπησε και θυσιάστηκε για το Χριστό, ακολουθώντας την έρημο και την ασκητική ζωή, και αγωνίστηκε κυρίως εναντίον των λογισμών της, για να αφήσει δηλαδή το Χριστό να κατοικήσει μέσα στην καρδιά της με τρόπο αναφαίρετο από αυτήν. Και ο Κύριος της έδωσε την ευλογία στέλνοντάς της τον γέροντα Ζωσιμά, για να την κοινωνήσει και για να φανερώσει την ιστορία της μετάνοιας και του καθαρισμού της από κάθε νεκρό έργο δια του αίματος του Χριστού σε όλους μας.
Πλησιάζουμε το Πάσχα. Αυτό σημαίνει ότι καλούμαστε από την Εκκλησία να ξαναδούμε τόσο την συνείδησή μας αν είναι φορτωμένη με νεκρά έργα, να αποφασίσουμε να ακολουθήσουμε την οδό της μετανοίας και με την κοινωνία με το Χριστό να αγωνιστούμε για ελευθερία, αγάπη και ζωή Χριστού. Δεν είναι ηθική μόνο η προσπάθεια αυτή. Είναι κυρίως ο αληθινός τρόπος λατρείας του ζώντος Θεού εν Χριστώ Ιησού. Είναι η οδός της Εκκλησίας, που οδηγεί τον καθέναν μας να έχει νόημα και σκοπό και να ελέγχει αληθινά την πορεία του. Να βρίσκει τι την νεκρώνει και να επιλέγει τη ζωή κοντά στο Χριστό. Κι Εκείνος θα μας συνδράμει στην πορεία προς την ανάσταση, η οποία πάντοτε έπεται της εγέρσεως του σταυρού μας.
