Tου Αριστείδη Βικέτου, από τον "Φιλελεύθερο"Μια πνευματική όαση στον Βόλο: Η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών αποτελεί εργαστήρι σκέψης και διαλόγου.
Καύχημα για τον Βόλο και όχι μόνο, αλλά και με διεθνή ακτινοβολία, αποτελεί η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών. Την πρωτοβουλία για την ίδρυσή της είχε ο μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιος, ο οποίος ποιμαίνει την επισκοπή του από το 1998.
Γεννημένος το 1956, ο κ. Ιγνάτιος ως αρχιμανδρίτης πρώτα και τώρα ως μητροπολίτης έχει αναπτύξει ένα εξαιρετικό πνευματικό, ποιμαντικό και κοινωνικό έργο, ιδιαίτερα στο διάστημα που η Ελλάδα βιώνει τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης.
Ως άνθρωπος είναι ιδιαίτερα προσηνής, διαθέτει οξύ πνεύμα, μεστό λόγο. Πριν ακόμη γίνει μητροπολίτης ήταν γνωστός στο πανελλήνιο και στο εξωτερικό από την εκπομπή «ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ», που παρουσίαζε κάθε Κυριακή στην ΕΡΤ με επίκαιρα θέματα.
Η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών λειτουργεί σχεδόν 12 χρόνια ως ένα ανοικτό εργαστήρι σκέψης και διαλόγου της Εκκλησίας με τη διανόηση και την κοινωνία, δίχως αμυντικά αντανακλαστικά ή απολογητική διάθεση, οργανώνοντας με τη μορφή του ανοικτού πανεπιστημίου ετήσιους θεματικούς κύκλους σπουδών, διεθνή σεμινάρια, συνέδρια και εκδόσεις. Η ακαδημία συνεργάζεται με φορείς όπως το Βoston ΤheologicalΙnstitute, το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, το DruryUniversity (ΗΠΑ), το Τμήμα Ορθοδόξου Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου, το Οικουμενικό Ινστιτούτο του Βosseyκαι το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, τη Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας, τον Σύνδεσμο Ορθοδόξων Γυναικών Ευρώπης, το Συμβούλιο Εκκλησιών Μέσης Ανατολής (ΜΕCC), το Οικουμενικό Συμβούλιο Νέων της Ευρώπης (ΕΥCΕ), το Ευρωπαϊκό Μουσουλμανικό Φόρουμ Νεανικών και Φοιτητικών Οργανώσεων (FΕΜΥSΟ), το Δημοτικό Κέντρο Ιστορίας Βόλου, την εφημερίδα «Η Θεσσαλία» του Βόλου, το κορυφαίο περιοδικό σπουδής στη λογοτεχνία «Νέα Εστία», το θεολογικό περιοδικό «Σύναξη», το περιοδικό «Αναλόγιον» της ιεράς μητροπόλεως Κοζάνης, τις εκδόσεις Καστανιώτης, Αρμός, Ίνδικτος και Εστία, καθιστώντας έτσι τον Βόλο και τη μητρόπολη Δημητριάδος τόπο συνάντησης και διαλόγου.
Ο Μητροπολίτης Δημητριάδος Ιγνάτιος με μέλη της Ακαδημίας στον Οικουμενικό Πατριάρχη ΒαρθολομαίοΣτο πλαίσιο των προγραμμάτων της η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών μελέτησε θέματα όπως: «Εκκλησία και Εσχατολογία», «Ορθοδοξία και Νεωτερικότητα», «Ισλάμ και Φονταμενταλισμός Ορθοδοξία και Παγκοσμιοποίηση», «Ορθοδοξία και Ετερότητα», «Φύλο και Θρησκεία - Η θέση της γυναίκας στην Εκκλησία», «Γυναίκες και θρησκείες: το πρόβλημα της βίας και του φονταμενταλισμού», «Θεολογία και Λογοτεχνία», «Θεολογία και σύγχρονη Ναοδομία», «Ορθοδοξία και Παιδεία. Τα Θρησκευτικά ως μάθημα ταυτότητας και πολιτισμού», «Ορθοδοξία και Πολυπολιτισμικότητα», «Η συμμετοχή των λαϊκών στη ζωή της Εκκλησίας», «Αναταράξεις στη μεταπολεμική θεολογία. Η “θεολογία του ’60”», «Κράτος και Εκκλησία», «Ορθοδοξία και Ισλάμ - Το Ισλάμ στην Ευρώπη», «Ορθοδοξία, παράδοση και Ιστορία» και πολλά άλλα πάντα με διακεκριμένους ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Συντονιστής της Ακαδημίας είναι ο θεολόγος δρ Παντελής Καλαϊτζίδης.
Τιμητική εκδήλωση για τον Ακαδημαϊκό Μητροπολίτη Περγάμου ΙωάννηΠαράλληλα, η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών, σε συνεργασία με τη μητρόπολη Δημητριάδος και το Συνεδριακό Κέντρο Θεσσαλίας, δημιουργούν στο Διαδίκτυο ορθόδοξη ψηφιακή θεολογική βιβλιοθήκη, με ελεύθερη πρόσβαση σε βιβλία, επιστημονικά θεολογικά περιοδικά, συλλογικούς τόμους και επετηρίδες, μονογραφίες και θεολογικά δοκίμια, με περιλήψεις από τα έργα αυτά στα ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά, και με συνδέσεις (links) με άλλες διαδικτυακές βιβλιοθήκες και ιστοσελίδες. Η Ακαδημία παρουσιάζει επίσης και αξιόλογο εκδοτικό έργο.
Σημαντικές στιγμές για την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών του Βόλου ήταν πέρσι το πρώτο διεθνές συνέδριο και η τιμητική εκδήλωση με θέμα «Ο μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης Ζηζιούλας: Πρόσωπο, Ευχαριστία και Βασιλεία του Θεού σε ορθόδοξη και οικουμενική προοπτική».
Επίσης, μεγάλη επιτυχία σημείωσε η εκδήλωση για τα 100 χρόνια από τον θάνατο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, στην οποία ξεδιπλώθηκαν ποικίλες μνήμες και μεταφέρθηκε το πνευματικό κλίμα μιας άλλης εποχής με πολλές όμως ομοιότητες με τη σημερινή Ελλάδα.
«Στην εκκλησία μας πάντοτε πορευθήκαμε μέσα από διάλογο»
Ο Μητροπολίτης Δηνμητριάδος Ιγάτιος στον Άγιο Δημητριανό ΠάφουΜιλώντας στον «Φ», ο μητροπολίτης Ιγνάτιος χαρακτήρισε την ακαδημία ως ένα εργαστήριο Θεολογίας. «Επειδή πιστεύουμε ότι η εκκλησία πρέπει να θεολογεί, θελήσαμε να δημιουργήσουμε ένα θεολογικό χώρο, όπου ο διάλογος θα είναι η πεμπτουσία του. Ένας διάλογος αληθείας με τη σύγχρονη εποχή, με τα προβλήματα του συγχρόνου ανθρώπου, βασισμένος πάντοτε στην ορθόδοξη πίστη και παράδοση. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ακαδημία μέχρι σήμερα είναι ένα ανοικτό πανεπιστήμιο», επεσήμανε .
Ωστόσο, από ορισμένα ακραία στοιχεία, ασκείται έντονη κριτική κατά της ακαδημίας και του κ. Ιγνάτιου. Ιδού τι μας απάντησε: «Αυτό θα έπρεπε μάλλον να το ρωτήσετε σε αυτούς που ασκούν τη σφοδρή “πολεμική”. Το θεωρώ πολύ αυτονόητο. Στην εκκλησία μας πάντοτε πορευθήκαμε μέσα από διάλογο, αλλά και αντιδράσεις σε κάθε τι που ξενίζει ή, που θα έλεγα, ταράζει τα νερά». «Εξάλλου, να μην ξεγελιόμαστε, για μένα», σημείωσε, «είναι και μια απάντηση: Κάτι γίνεται για να υπάρχει τόση αντίδραση. Και πιστεύω ότι αυτό που γίνεται είναι τελικά καλό. Και θα μείνει το καλό. Μην ξεχνάτε ότι δεν είναι άμβωνας της εκκλησίας, ούτε εκφράζει τον μητροπολίτη, τη μητρόπολη. Παραμένει πάντοτε ένας ελεύθερος χώρος θεολογικού διαλόγου, όπου φυσικά το κριτήριό μας είναι οι ορθόδοξοι εισηγητές και καθηγητές ως επί το πλείστον».
Για το πολυσυζητημένο στην Ελλάδα θέμα των σχέσεων εκκλησίας - κράτους, ο κ. Ιγνάτιος είναι σαφής: «Σήμερα κανείς δεν μιλά για χωρισμό. Η λέξη έχει πολύ αρνητική φόρτιση. Είναι βέβαιο όμως ότι όλοι έχουν καταλάβει ότι δεν είναι η λέξη που μπορεί να εκφράσει αυτό που αναζητούμε. Είμαστε όμως βέβαιοι ότι θα τεθεί το θέμα έτσι κι αλλιώς στην Ελλάδα. Θα μιλήσουμε για τη διαμόρφωση και τη συνέχεια των σχέσεών μας με την Πολιτεία. Το θετικό είναι ότι η ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας τον Οκτώβριο αποφάσισε ότι θα είναι ένα από τα θέματα που θα μας απασχολήσουν, προκειμένου να προετοιμαστούμε, ώστε όταν τεθεί από την Πολιτεία να μπορούμε να έχουμε προετοιμαστεί και να έχουμε ετοιμάσει τις δικές μας θέσεις και απόψεις».
Εκκλησιολογία και εθνικισμός
Από τις 24 μέχρι και τις 27 Μαΐου η Ακαδημία θα οργανώσει ένα μεγάλο και πολύ ενδιαφέρον διεθνές συνέδριο με θέμα: «Εκκλησιολογία και εθνικισμός στη μεταμοντέρνα εποχή», με ομιλητές προσωπικότητες κύρους από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Όπως επισημαίνουν οι οργανωτές συνεδρίου, «ο θρησκευτικός εθνικισμός αποτελεί το σοβαρότερο μάλλον πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ορθόδοξη εκκλησία μετά την πτώση του Βυζαντίου (1453). Πρόκειται για ένα αποφασιστικό ιστορικό γεγονός που οδήγησε σε μια περίοδο εσωστρέφειας για την ορθοδοξία, με κυρίαρχο αίτημα αυτό της επιβίωσης σε εξαιρετικά δυσμενείς και εχθρικές συνθήκες. Ορισμένες πολύ χαρακτηριστικές όψεις αυτού του προβλήματος είναι η ταύτιση εκκλησίας και έθνους, εκκλησίας και εθνο-πολιτισμικής ταυτότητας, εκκλησίας και εθνικής ιδεολογίας, εκκλησίας και κράτους και, κατά συνέπεια, η ιδέα αλλά και η πραγματικότητα των εθνικών εκκλησιών, που υποδηλώνει, εν τέλει, την αδυναμία να σκεφτεί κάποιος την ορθόδοξη εκκλησία, την αποστολή και τη μαρτυρία της στον κόσμο ξέχωρα από την οπτική του έθνους και την επιμέρους εθνική ιστορία ή αφήγηση». Ως αποτέλεσμα αυτής της υποκατάστασης του εκκλησιαστικού κριτηρίου από το εθνικό, η ορθόδοξη εκκλησία γνωρίζει, επισημαίνουν οι οργανωτές του συνεδρίου, εδώ και δεκαετίες «μια βαθύτατη διαίρεση ανάμεσα στις διαφορετικές εθνικές εκκλησίες, ενώ καλείται να αναμετρηθεί με μιαν εξαιρετικά προβληματική εκκλησιολογική αντίληψη που κατανοεί την ορθόδοξη εκκλησία ως μια “συνομοσπονδία εθνικών εκκλησιών”».
Το συνέδριο οργανώνεται σε συνεργασία με την Έδρα Ορθόδοξης Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Μunster (Γερμανία), το Πρόγραμμα Ορθόδοξων Σπουδών του Πανεπιστημίου του Fordham (Νέα Υόρκη, ΗΠΑ), το Ρουμανικό Ινστιτούτο Διορθόδοξων, Διομολογιακών και Διαθρησκειακών Σπουδών (ΙΝΤΕR, Cluj-Νapoca, Ρουμανία), το Χριστιανικό Πολιτιστικό Κέντρο Βελιγραδίου (Σερβία), το Βιβλικό Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγίου Ανδρέα (Μόσχα, Ρωσία), την Ορθόδοξη Ακαδημία του Valamo (Φινλανδία) και το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ορθόδοξων Θεολογικών Σχολών (ΕFΟSΤ), Βρυξέλλες).
