Ο Δρ. Alexander Verkhovsky, (Κέντρο SOVA), ανέπτυξε το θέμα «Πολιτική Ορθοδοξία»: Η συμμετοχή της θρησκείας στη διαδικασία σχηματισμού της ταυτότητας». Ο βασικός στόχος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, που δεν είναι άλλος από το να βλέπει την επιρροή της να αυξάνεται, συνεπάγεται μια βαθμιαία απο-εκκοσμίκευση της κοινωνίας. Αν και η Εκκλησία δεν εμπλέκεται στην πολιτική με τη στενή έννοια του όρου, παραταύτα προσφέρει την δική της πολιτική θεωρία στη χώρα, η οποία διατυπώθηκε σε μια σειρά από κείμενα, με αφετηρία το: ‘Το θεμέλιο της κοινωνικής αντίληψης’. Αυτή η διδασκαλία μπορεί να ιδωθεί ως μια πρωτότυπη και σχετικά καλά ανεπτυγμένη εκδοχή του ρωσικού εθνικισμού. Από τη στιγμή που η διδασκαλία αυτή αναπτύχθηκε εκ των πραγμάτων κάτω από την καθοδήγηση του Πατριάρχη Μόσχας Κυρίλλου, όταν ήταν ακόμη Μητροπολίτης, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ‘το δόγμα του Κύριλλου’. Οι προτάσεις της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αποσκοπούν στον απο-εκσυγχρονισμό και την από-εκκοσμίκευση της κοινωνίας, αν και ο βαθμός, στον οποίο οι ιδέες αυτές των ηγετών της Εκκλησίας μπορούν να εφαρμοστούν στην πραγματική ζωή, αποτελεί ένα ζήτημα προς διερεύνηση. Ωστόσο η ίδια Ρωσική Εκκλησία άρχισε να αλλάζει, ως αποτέλεσμα των μεθόδων που χρησιμοποιούνταν για την ανάπτυξη και προβολή του ‘Κυριλλικού δόγματος’. Στην εισήγηση εξετάστηκαν δυο όψεις του φαινομένου: το ακροατήριο στο οποίο στοχεύουν ο Πατριάρχης Κύριλλος και οι υποστηρικτές του, και η γλώσσα που χρησιμοποιούν για να απευθυνθούν προς το ακροατήριο αυτό. Ως ένα προσωρινό συμπέρασμα παρατηρήθηκε ότι η δημόσια δράση της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας οδηγεί σε μια βαθμιαία αλλαγή της εικόνας της Ρωσικής Ορθοδοξίας στην ρωσική κοινωνία.
Ο Δρ. Παντελής Καλαϊτζίδης, Διευθυντής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών μίλησε με θέμα «Εκκλησιολογία και Παγκοσμιοποίηση: Σε αναζήτηση εκκλησιολογικού «παραδείγματος» στην εποχή της παγκοσμιοποίησης (σε συνέχεια των προηγούμενων «παραδειγμάτων»: τοπικό, αυτοκρατορικό εθνικό)». Αφετηρία της εισήγησής του ήταν η θέση του π. Αλεξάνδρου Σμέμαν που διακρίνει τρεις τύπους εκκλησιολογικών ‘παραδειγμάτων’ και σχέσεων των εκκλησιών μεταξύ τους, τρία ‘επίπεδα’ κανονικής παράδοσης στην ιστορική πορεία της Εκκλησίας: το τοπικό, το αυτοκρατορικό και το εθνικό. Τους τύπους αυτούς ο π. Σμέμαν συσχετίζει προς συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους με τα αντίστοιχά τους πολιτισμικά και πολιτικά μορφώματα, καθώς και με παραδείγματα σχέσεων κράτους-Εκκλησίας. Έτσι ο τύπος του τοπικού εκκλησιολογικού ‘παραδείγματος’ σχετίζεται με την προ-κωνσταντίνεια περίοδο των ανά την οικουμένη εγκατεσπαρμένων πρωτοχριστιανικών κοινοτήτων, ο τύπος του αυτοκρατορικού εκκλησιολογικού ‘παραδείγματος’ με τη Ρωμαϊκή / Βυζαντινή Αυτοκρατορία, και ο τύπος του εθνικού εκκλησιολογικού ‘παραδείγματος’ με την εμφάνιση του εθνικισμού την εποχή του Διαφωτισμού και τη δημιουργία εθνικών κρατών. Μετά από μια σύντομη θεολογική προβληματική γύρω από τη σχέση τοπικής και κατά την οικουμένη Εκκλησίας και τη σχέση του Ενός με τα πολλά, ο προβληματισμός του ομιλητή επικεντρώθηκε στο ερώτημα ποιο είναι το εκκλησιολογικό ‘παράδειγμα’, με το οποίο η Ορθόδοξη Εκκλησία θα πορευθεί την εποχή της παγκοσμιοποίησης, όπου υπερβαίνονται ταχύτατα τα εθνικά σύνορα και ρευστοποιούνται πολύ συχνά τα γεωγραφικά όρια.
Στο τέλος της συνεδρίας δόθηκε επαρκής χρόνος για πολύ ενδιαφέρουσα και ζωντανή συζήτηση μεταξύ των συνέδρων.
