Το διήμερο 27-28 Αυγούστου του 1922 σήμανε την καταστροφή της ελληνικότατης Σμύρνης και το μαρτύριο του Μητροπολίτη Χρυσοστόμου (Καλαφάτη). Λόγω της διαφοράς 13 ημερών μεταξύ παλαιού και νέου ημερολογίου έχει καθιερωθεί να τιμούμε τη μνήμη αυτών των δραματικών γεγονότων στις αρχές Σεπτεμβρίου. Τον Νοέμβριο του 1992 η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος κατέταξε επισήμως στη χορεία των Αγίων της τον μαρτυρικό Μητροπολίτη Χρυσόστομο και τους άλλους κληρικούς που βρήκαν τον θάνατο στα χέρια των κεμαλικών Τούρκων. Οι Μητροπολίτες Ικονίου Προκόπιος, Μοσχονησίων Αμβρόσιος, Κυδωνιών Γρηγόριος και ο Επίσκοπος Ζήλων Ευθύμιος ( μαρτύρησε στον Πόντο το 1921) ανήκουν μαζί με 350 περίπου απλούς κληρικούς στον μακρύ κατάλογο των εθνοϊερομαρτύρων. Η μνήμη τους τιμάται σε όλους τους ναούς μας την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Φέτος αντιστοιχεί στις 9 Σεπτεμβρίου.
Ο Άγιος Χρυσόστομος Σμύρνης αποτελεί μία ακόμη μαρτυρία της αγωνιστικής δράσης του Ορθοδόξου κλήρου για την Πίστη και για το Γένος. Θα μπορούσε να διαφύγει με τη βοήθεια του Αμερικανού Προξένου Τζορτζ Χόρτον ή του Ρωμαιοκαθολικού Αρχιεπισκόπου. Όμως αρνήθηκε να εγκαταλείψει το ποίμνιό του και απήντησε ότι η αποστολή των Ελλήνων κληρικών είναι να πεθαίνουν μαρτυρικά και όχι να δραπετεύουν. Ο Νουρεντίν πασάς τού θύμισε σαδιστικά ότι στις 2 Μαΐου 1919 ο Χρυσόστομος υπεδέχθη μετά βαΐων και κλάδων τον Ελληνικό Στρατό. Γι’ αυτό και για την γενικότερη δράση του υπέρ Ορθοδοξίας και Ελληνισμού ο 54χρονος Μητροπολίτης παραδόθηκε στο φανατισμένο πλήθος, το οποίο τον κατακρεούργησε. Δεν είναι γνωστό ποια ακριβώς ώρα συνέβησαν όλα αυτά ούτε ξέρουμε αν και που ετάφησαν τα υπολείμματα του αγίου σκηνώματός του. Σήμερα σε διάφορα μέρη της Ελλάδος υπάρχου ναοί και αγάλματα που τιμούν τη μνήμη του και όλοι εμείς οι νεώτεροι κλίνουμε ευλαβικά το γόνυ ενώπιον της θυσίας του.
Ο Χρυσόστομος, που αγωνίσθηκε και για τη Μακεδονία ως Μητροπολίτης Δράμας, εκφράζει την αγωνιστική παράδοση του Ελληνορθοδόξου Γένους μας. Εκφράζει εκείνη την αντίληψη που κράτησε όρθιο τον Ελληνισμό απέναντι σε κακουχίες, δηώσεις, υποδουλώσεις και καταπιέσεις. Εκφράζει τα πολλά και συνεχιζόμενα ΟΧΙ του Έθνους μας που διαφύλαξαν την αξιοπρέπειά του και αποδεικνύουν τη συνέχεια του Ελληνισμού από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Όμως ο μεγαλύτερος αντίπαλός του και το εμπόδιο στα έργα του δεν ήταν κάποιος Τούρκος ή ξένος. Ήταν ο Έλληνας Αρμοστής, δηλαδή Πολιτικός Διοικητής, της περιοχής Σμύρνης ο Αριστείδης Στεργιάδης. Τον έστειλε ο Ελ. Βενιζέλος, τον διατήρησαν περιέργως και οι αντιβενιζελικοί μετά το 1920. Από το 1919 μέχρι το 1922 η παρουσία του αυταρχικού και ιδιορρύθμου αυτού ανθρώπου έβλαψε πολλαπλώς τον Ελληνισμό. Τρία πράγματα τον ενδιέφεραν: Να προστατεύει τους Τούρκους και όχι τους Έλληνες. Να προσβάλλει τους στρατιωτικούς της Ελλάδος. Και να δείχνει με κάθε τρόπο την αντιπάθειά του προς τον Χρυσόστομο και προς κάθε Ορθόδοξο κληρικό. Απειλούσε ότι θα δείρει με βούρδουλα τους Επισκόπους και τους αξιωματικούς!
Στις ημέρες μας βλέπουμε μία μικρή αλλά θορυβώδη μειοψηφία πολιτικών και διανοητών να μιμούνται τον Στεργιάδη. Φιλότουρκοι, αντίπαλοι της Εκκλησίας και αρνητές παντός του εθνικού και πατριωτικού. Διαστρεβλώνουν την Ιστορία μας για να φανούν καλοί προς τους Τούρκους, χλευάζουν την Ορθοδοξία και τους ήρωες του 1821. Όμως τους θυμίζω ότι το 1922 ο Χρυσόστομος έπεσε επί των επάλξεων, ενώ ο Στεργιάδης έφυγε πρώτος με τη βοήθεια των Άγγλων εγκαταλείποντας τον λαό !
Ο Άγιος Χρυσόστομος Σμύρνης αποτελεί μία ακόμη μαρτυρία της αγωνιστικής δράσης του Ορθοδόξου κλήρου για την Πίστη και για το Γένος. Θα μπορούσε να διαφύγει με τη βοήθεια του Αμερικανού Προξένου Τζορτζ Χόρτον ή του Ρωμαιοκαθολικού Αρχιεπισκόπου. Όμως αρνήθηκε να εγκαταλείψει το ποίμνιό του και απήντησε ότι η αποστολή των Ελλήνων κληρικών είναι να πεθαίνουν μαρτυρικά και όχι να δραπετεύουν. Ο Νουρεντίν πασάς τού θύμισε σαδιστικά ότι στις 2 Μαΐου 1919 ο Χρυσόστομος υπεδέχθη μετά βαΐων και κλάδων τον Ελληνικό Στρατό. Γι’ αυτό και για την γενικότερη δράση του υπέρ Ορθοδοξίας και Ελληνισμού ο 54χρονος Μητροπολίτης παραδόθηκε στο φανατισμένο πλήθος, το οποίο τον κατακρεούργησε. Δεν είναι γνωστό ποια ακριβώς ώρα συνέβησαν όλα αυτά ούτε ξέρουμε αν και που ετάφησαν τα υπολείμματα του αγίου σκηνώματός του. Σήμερα σε διάφορα μέρη της Ελλάδος υπάρχου ναοί και αγάλματα που τιμούν τη μνήμη του και όλοι εμείς οι νεώτεροι κλίνουμε ευλαβικά το γόνυ ενώπιον της θυσίας του.
Ο Χρυσόστομος, που αγωνίσθηκε και για τη Μακεδονία ως Μητροπολίτης Δράμας, εκφράζει την αγωνιστική παράδοση του Ελληνορθοδόξου Γένους μας. Εκφράζει εκείνη την αντίληψη που κράτησε όρθιο τον Ελληνισμό απέναντι σε κακουχίες, δηώσεις, υποδουλώσεις και καταπιέσεις. Εκφράζει τα πολλά και συνεχιζόμενα ΟΧΙ του Έθνους μας που διαφύλαξαν την αξιοπρέπειά του και αποδεικνύουν τη συνέχεια του Ελληνισμού από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Όμως ο μεγαλύτερος αντίπαλός του και το εμπόδιο στα έργα του δεν ήταν κάποιος Τούρκος ή ξένος. Ήταν ο Έλληνας Αρμοστής, δηλαδή Πολιτικός Διοικητής, της περιοχής Σμύρνης ο Αριστείδης Στεργιάδης. Τον έστειλε ο Ελ. Βενιζέλος, τον διατήρησαν περιέργως και οι αντιβενιζελικοί μετά το 1920. Από το 1919 μέχρι το 1922 η παρουσία του αυταρχικού και ιδιορρύθμου αυτού ανθρώπου έβλαψε πολλαπλώς τον Ελληνισμό. Τρία πράγματα τον ενδιέφεραν: Να προστατεύει τους Τούρκους και όχι τους Έλληνες. Να προσβάλλει τους στρατιωτικούς της Ελλάδος. Και να δείχνει με κάθε τρόπο την αντιπάθειά του προς τον Χρυσόστομο και προς κάθε Ορθόδοξο κληρικό. Απειλούσε ότι θα δείρει με βούρδουλα τους Επισκόπους και τους αξιωματικούς!
Στις ημέρες μας βλέπουμε μία μικρή αλλά θορυβώδη μειοψηφία πολιτικών και διανοητών να μιμούνται τον Στεργιάδη. Φιλότουρκοι, αντίπαλοι της Εκκλησίας και αρνητές παντός του εθνικού και πατριωτικού. Διαστρεβλώνουν την Ιστορία μας για να φανούν καλοί προς τους Τούρκους, χλευάζουν την Ορθοδοξία και τους ήρωες του 1821. Όμως τους θυμίζω ότι το 1922 ο Χρυσόστομος έπεσε επί των επάλξεων, ενώ ο Στεργιάδης έφυγε πρώτος με τη βοήθεια των Άγγλων εγκαταλείποντας τον λαό !
