Η οδύσσεια της εικόνας του Τιμίου Προδρόμου από την Κύπρο στην Ξηροκαρύταινα Γορτυνίας

Την Τρίτη, 7 Ιανουαρίου 2014, ημέρα της σύναξης του Ιωάννου του Προδρόμου, εορτάστηκε ο Βαπτιστής με την αρμόζουσα εκκλησιαστική σεμνότητα στον πανηγυρίζοντα ομώνυμο Ιερό Ναό στην Ξηροκαρύταινα Γορτυνίας. Ωστόσο η φετινή εορτή θα μείνει ανεξίτηλη στη μνήμη των Ξηροκαρυτινών, αλλά και των τιμώμενων προσώπων που παραβρέθηκαν εκεί, και συγκεκριμένα της ελλογιμοτάτου καθηγήτριας Πανεπιστημίου κ. Μαρίας Μαντουβάλου και του συζύγου της κ. Πάϊκου Αναστόπουλου του Βυζικιότου. Και θα μείνει αξέχαστη, διότι με την ευλογία και την άδεια του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη μας Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως, κ. Ιερεμία, «ΘΡΟΝΙΑΣΤΗΚΕ» αντίγραφο της εφέστιας εικόνας του Προδρόμου στο Προσκυνητάρι του, στο Ναό της Ξηροκαρύταινας. Το πιστό αντίγραφο που ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 2013 έχει διαστάσεις 0,72x0,51 και αποτελεί έργο του Αρκάδα καλλιτέχνη Α. Φίλιου. Η εικονογράφηση της εικόνας είναι σπάνια και δεν εντοπίζεται στον ελλαδικό χώρο, διότι ο Πρόδρομος ιστορείται με μια ιδιαιτερότητα, δηλ. δεν κρατά την καθιερωμένη αποκομμένη κεφαλή του, αλλά βαστά τον Εσταυρωμένο Χριστό. Με το αριστερό του χέρι ο Πρόδρομος κρατά σε οβάλ δαφνοστεφανωμένη κορνίζα τον Εσταυρωμένο. Η ιδιαίτερη αυτή παράσταση μας μεταφέρει στις επώνυμες κεντήστρες της Κωνσταντινουπόλεως και των Νήσων του Αιγαίου, οι οποίες στα εργαστήριά τους πάνω σε βελούδο ύφασμα κεντούσαν τα θέματά τους, προπαντός όταν σχεδίαζαν τον Επιτάφιο Θρήνο. Πέρα από αυτή τη διαπίστωση η «υπόμνηση» από τον Πρόδρομο του σταυρικού μαρτυρίου του χριστού επιβεβαιώνει τους λόγους των προφητών ότι ο σταυρωθείς Χριστός είναι πλέον το κέντρο της νέας αποκάλυψης της σωτηρίας του κόσμου. Η συγκεκριμένη εικόνα, που τεχνουργήθηκε ειδικά για τη Γορτυνία, αποτελεί πιστό αντίγραφο πρωτότυπης εικόνας του 1853, η οποία βρίσκεται στο Ναό του Αγίου Γεωργίου Τροπαιοφόρου στο χωριό Κελλάκι Λεμεσού. Την εντόπισε ο εφημέριος του Ναού, όταν πραγματοποίησε προσκύνημα στην ηρωική μας Κύπρο. Έτσι η εικόνα που αποδίδει αυτόν τον σπάνιο τύπο του Προδρόμου, ανήκει στο τοπικό Κυπριακό εργαστήριο αγιογραφίας.

Η διδάκτωρ και συνάδελφος βυζαντινολόγος του π. Νεκταρίου Πέττα, από τη μαρτυρική Κύπρο, κ. Μαρίνα Α. Κυριακίδου, στο επιστημονικό βιβλίο της: Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Τροπαιοφόρου στο Κελλάκι Λεμεσού, έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Λεμεσού, Λευκωσία 2011, στη σ. 125, αναφέρει, σχετικά με την περιγραφή της συγκεκριμένης εικόνας, τα εξής:

Η δεσποτική εικόνα φέρει την επιγραφή: «Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩ(ΑΝΝΗΣ) Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ». Ο άγιος εικονίζεται όρθιος, ολόσωμος, μετωπικός, ενήλικας, γενειόφορος, με καστανόχρωμα μακριά μαλλιά, που πέφτουν στους ώμους, με τη δεξιά πλευρά του σώματος γερμένη προς τα δεξιά και το βλέμμα στραμμένο προς τον πιστό. Φέρει μεγάλα ροδόχρωμα φτερά στην πλάτη με φωτισμούς ως «ενσώματος άγγελος» και στο κεφάλι στικτό φωτοστέφανο.

Ο άγιος φορά καφε-κόκκινο χιτώνα με κοντά μανίκια, με τριγωνικό άνοιγμα στο λαιμό. Πάνω από το χιτώνα φορά μπλε ιμάτιο με φωτισμούς και πλούσιες πτυχώσεις, που πέφτει τους ώμους, καλύπτοντας την αριστερή πλευρά του σώματος, μέχρι τα πόδια και δένεται στη μέση με σκουρόχρωμη ζώνη.

Στο δεξί χέρι κρατά ξετυλιγμένο ειλητάριο με την επιγραφή: «ἺΔΕ Ὁ ἈΜΝΌС ΤΟΥ ΘΕΟῩ Ὁ ΑΊΡΩΝ ΤΗΝ ἈΜΑΡΤΊΑΝ ΤΟῩ ΚΌСΜΟΥ· ΟῩΤΟС ẺΣΤΙ ΠΕΡÍ ΟῩ ẺΓΩ». Με την παλάμη του αριστερού χεριού κρατά μετάλλιο, που εικονίζει τη Σταύρωση του Χριστού.

Η μορφή του αγίου παριστάνεται σχεδόν ολόκληρη σε χρυσό κάμπο, ενώ στο κάτω τμήμα της εικόνας ο άγιος απεικονίζεται σε βραχώδης περιοχή (βουνά της ερήμου), με δύο δέντρα, λιγοστό χορτάρι και ένα οικοδόμημα στο βάθος. Κοντά στο δεξί πόδι του αγίου προβάλλεται η κομμένη κεφαλή του φωτοστεφανωμένη και τοποθετημένη μέσα σε λεκάνη.

Στις δύο κάτω γωνίες της εικόνας παριστάνεται σε χρυσοκόκκινο πλαίσιο σκηνές από τη ζωή του αγίου. Δεξιά του αγίου, στην κάτω γωνία, εικονίζεται η συνάντηση του αγίου με το Χριστό πριν τη Βάπτισή Του, όπου και αναγράφεται επιγραφή παρμένη από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (Ματθ.3, 14-15): «ẺΓΩ ΧΡÍΑΝ ἚΧΩ ỶΠΌ СΟΥ ΒΑΠΤΙΣΘΗ / ΝΑΙ. Κ(ΑΙ) СỲ ἚΡΧΗ ΠΡΟС ΜΕ: Ὁ ΔÉ/ ἸΗСΟῩС ΕΙΠΕ ἌΦΕС ἌΡΤΙ». Στην απέναντι γωνία εικονίζεται η Βάπτιση του Χριστού. Μεταξύ των δύο σκηνών παρεμβάλλεται επιγραφή, που μας πληροφορεί ότι η εικόνα ζωγραφίστηκε το 1853, με έξοδα του Χαράλαμπου, της συζύγου και των γονιών του: «+ ΔἒΗСΙС ΤΟῩ ΔΟYΛΟΥ СΟΥ ΧΑΡΑΛÁΜΠΟΥ / СΥΜΒÍΑС Κ(ΑΙ) ΤῶΝ ΓΟΝέωΝ:- Α.ω.Ν.Γ.»

Στο πιστό αντίγραφο στο ναό της Ξηροκαρύταινας η αφιερωματική επιγραφή έχει ως εξής:

«СΚΕΠΕ ΤΟΝ ΕΥΠΡΕΠΙСΑΝΤΑ ΠΡΟΔΡΟΜΕ ΙωΑΝΝΗ /

ΕΙΚΟΝΑ СΟΥ ΤΗΝ ΦΕΡΟΥСΑΝ ΧΡΙСΤΟΝ ΕСΤΑΥΡωΜΕΝΟΝ /

ΤΗΝ ΕΝ Τω ΞΗΡΟΚΑΡΥΤΑΙΝΗС ΝΑω ΕΥΡΙСΚΟΜΕΝΗΝ /

ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΟΝ ΕΠΙΤΡΟΠΟΝ ΝΕΚΤΑΡΙΟΝ Ν. ΠΕΤΤΑΝ /

ΚωΜΟΠΟΛΕωΣ ΚΟΝΤΟΒΑΖΑΙΝΗС ΚΗΡΥΚΑ ΓΟΡΤΥΝΙΑС /

ΔΙΑ СΥΝΔΡΟΜΗС, ΕΞΟΔωΝ ΤΕ ΙωΑΝΝΟΥ Θ. СΙΕΤΤΟΥ».

Κάτω από το στρογγυλό χρυσαφένιο μεταλλικό έλασμα, στο οποίο σχηματίζεται ανάγλυφα ο ήλιος της Βεργίνας (στο κέντρο του οποίου είναι εγκολπωμένο το τεμάχιο του Λειψάνου του ΙΩ Προδρόμου που χορηγήθηκε από τον Άθωνα) υπάρχει η επιγραφή «ΙΕΡΟΝ ΛΕΙΨΑΝΟΝ Τ. ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ».

Ο εφημέριος του Ναού π. Νεκτάριος, στο τέλος της πανηγυρικής Θείας Λειτουργίας, ανέφερε στο κήρυγμά του τα ανωτέρω και ευχήθηκε ο Τίμιος Πρόδρομος να ευλογεί τη αρκαδική γη από τον θρόνο του εκεί ψηλά στην Ξηροκαρύταινα. Ανήγγειλε επίσης ότι στην επόμενη Θ.Λειτουργία θα πραγματοποιηθεί η ευλογία και το κόψιμο της βασιλόπιτας της Ενορίας.

Επιγραφή και Ιερό Λείψανο της εφέστιας εικόνας του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στον ομώνυμο Ναό του στην Ξηροκαρύταινα Γορτυνίας.