Στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων «Ευαγγελίστρια 2014» και με τη συμμετοχή μεγάλου ακροατηρίου, πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς, εκδήλωση με κεντρικό θέμα: «...Ρήγας ο Βελεστινλής σπείρει τον σπόρον της ελευθερίας...».
Η παρουσίαση οργανώθηκε σε συνεργασία με το Ορθόδοξο Ιεραποστολικό Σωματείο «Ο ΠΕΙΡΑΪΚΟΣ ΦΑΡΟΣ».
Εισηγητής της συνάντησης ήταν ο Παιδίατρος κ. Δημήτριος Καραμπερόπουλος, Δρ. Ιστορίας της Ιατρικής και Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης «Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα».
Εισηγητής της συνάντησης ήταν ο Παιδίατρος κ. Δημήτριος Καραμπερόπουλος, Δρ. Ιστορίας της Ιατρικής και Πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης «Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα».
 |
| κ. Πολύκαρπος Παπασπηλιόπουλος |
Μετά το σύντομο χαιρετισμό της Προέδρου του «ΠΕΙΡΑΪΚΟΥ ΦΑΡΟΥ» κας Μαρίας Τζερμπίνου – Μιχαλακοπούλου, τον κεντρικό ομιλητή της βραδιάς παρουσίασε ένα από τα παλαιότερα μέλη του Ιεραποστολικού Σωματείου, ο Ιατρός – Χειρουργός κ. Πολύκαρπος Παπασπηλιόπουλος.
 |
| κ. Δημήτριος Καραμπερόπουλος |
Ακολούθως το λόγο έλαβε ο εισηγητής κ. Δ. Καραμπερόπουλος, ο οποίος αναφέρθηκε κατ’ αρχήν στην καταγωγή και το όνομα του Ρήγα. Είπε μεταξύ άλλων:
«Ο Ρήγας γεννήθηκε το 1757 από ντόπιους γονείς στο Βελεστίνο Μαγνησίας, όπου βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας πόλεως των Φερών, γι' αυτό και οι μεταγενέστεροι συγγραφείς του δώσανε το επώνυμο «Φεραίος», ενώ ο ίδιος ουδέποτε χρησιμοποίησε αυτό το όνομα. Το βαπτιστικό του όνομα ήταν «Ρήγας», και ως επώνυμο ο ίδιος χρησιμοποίησε το «Βελεστινλής», από το όνομα της γενέτειράς του, του Βελεστίνου κατά τη συνήθεια των λογίων της εποχής του. Και αποκαταστήσαμε το όνομα του, διορθώνοντας και τα Σχολικά βιβλία Ιστορίας, τα οποία ανέγραφαν το ανιστόρητο, πως τάχα το πραγματικό του όνομα ήταν το Αντώνιος Κυριαζής».
Τομή αποτελεί το στρατηγικό σχέδιο της επανάστασης του Ρήγα Βελεστινλή για την αποτίναξη της τυραννίας και την απόκτηση της ελευθερίας, πρακτική που δικαιώθηκε με την Επανάσταση του 1821. Αναλύοντας την επαναστατική σκέψη του, ο εισηγητής ανέφερε:
«Στη διαμόρφωση της επαναστατικής σκέψης του Ρήγα και τη σύλληψη του συγκεκριμένου στρατηγικού σχεδίου της επανάστασης των σκλαβωμένων ραγιάδων σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν αφενός οι μελέτες του και αφετέρου τα ιστορικά γεγονότα της εποχής του. Από νωρίς ο Ρήγας ασχολούνταν με τα πολιτικοκοινωνικά θέματα. Βίωσε ακόμη σημαντικά γεγονότα της εποχής του, τα οποία συνέβαλαν να διαμορφώσει το συγκεκριμένο στρατηγικό σχέδιο.».
Παρουσιάζοντας στη συνέχεια το στρατηγικό σχέδιο του επαναστάτη Ρήγα Βελεστινλή, εξήγησε ότι μεθοδολογικά διακρίνεται σε τρία μέρη:
«Στην προετοιμασία της επανάστασης, στη στρατιωτική δράση για την επικράτηση της επανάστασης και την αποτίναξη της τυραννίας και στην εφαρμογή του δημοκρατικού Συντάγματος για τον τρόπο Διοίκησης του σχεδιαζόμενου κράτους του».
Ειδικότερα, σε ότι αφορά την προετοιμασία της επαναστάσεως, ανέφερε:
«Ο Ρήγας, ως πραγματικός επαναστάτης, στόχευε πρώτα να ανυψώσει το ηθικό των σκλαβωμένων, να τους δημιουργήσει την επαναστατική διάθεση και πνοή, απαραίτητα στοιχεία για να προετοιμασθούν να πάρουν τα όπλα για τον ξεσηκωμό. Για το σκοπό του αυτό χρησιμοποίησε δύο βασικά στοιχεία της επικοινωνίας:
α) την εικόνα, με τα έντυπα και
β) τον ήχο, με τη μουσική του Θουρίου».
Αναλύοντας το πρώτο σκέλος, εξήγησε ότι ο Ρήγας χρησιμοποιεί κατάλληλο εποπτικό υλικό, με σκοπό να επηρεάσει, να μετατρέψει τη συμπεριφορά των σκλαβωμένων και να τους ανυψώσει το ηθικό και αναφέρθηκε ιδιαίτερα στα βιβλία που εξέδωσε και σε ένα ακόμη εποπτικό μέσο που χρησιμοποίησε και ήταν η εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, την οποία εξέδωσε με σχολιασμό.
Στη συνέχεια ο κ. Καραμπερόπουλος αναφέρθηκε στον Θούριο:
«Ο Ρήγας Βελεστινλής στο στρατηγικό του σχέδιο χρησιμοποιεί και τον ήχο, την μουσική. Γνωρίζει τη δυναμική της για να εμψυχώσει τους σκλαβωμένους, να τους εμφυσήσει την επαναστατική πνοή για τον ξεσηκωμό. Συνθέτει τον Θούριο. Η λέξη ΄΄θούριος΄΄ σημαίνει ορμητικός, πολεμικός μαινόμενος. Και ο Ρήγας δανείζεται τη λέξη από τους αρχαίους συγγραφείς διότι δεν ήταν σε χρήση στην εποχή του. Έκτοτε εισάγεται στο νεοελληνικό λεξιλόγιο και γίνεται συνώνυμος με την επανάσταση. Ο Θούριος είναι με απλά λόγια γραμμένος, για να είναι κατανοητός στο λαό. Δεν χρειάζονται υποσημειώσεις και επεξηγήσεις, όπως άλλες αξιόλογες ποιητικές δημιουργίες της προεπαναστατικής εποχής. Με χαρακτηριστικές εικόνες διεκτραγωδεί την κατάσταση, τα δεινά της σκλαβιάς και ωθεί τους σκλαβωμένους στον τιτάνιο του πολέμου αγώνα.
Ο Θούριος γρήγορα διαδόθηκε σε χειρόγραφη μορφή στους σκλαβωμένους ραγιάδες. Σπάνια στην Ιστορία των λαών απαντιέται σαν του Θουρίου τη διάδοση και εξάπλωση. Πέρασε βουνά και κάμπους, στεριές και θάλασσες, πολιτείες και χωριά του Βαλκανικού χώρου, ατσαλώνοντας τους ραγιάδες με την πρωτόγνωρη επαναστατική του πνοή στην αποτίναξη της τυραννίας και την απόκτηση της πολυπόθητης Ελευθερίας, τονίζοντας στους σκλαβωμένους πως πάνω και από τη ζωή, το ύψιστο αγαθό του ανθρώπου είναι η Ελευθερία».
Ακολούθως, αναφέρθηκε στο δεύτερο σκέλος του στρατηγικού του σχεδίου, τη στρατιωτική δράση για την επικράτηση της επανάστασής του:
«Στο στρατηγικό του σχέδιο ο Ρήγας εκτός από την ενθάρρυνση και εμψύχωση των σκλαβωμένων, περιλάμβανε και τη στρατιωτική δράση, τη στρατιωτική επιχείρηση. Γνώριζε καλά πως χωρίς στρατιωτική νίκη δεν θα μπορούσε να αποκτηθεί η πολυπόθητη ελευθερία.
Στην εφαρμογή της επαναστατικής του στρατηγικής, ο Ρήγας θεωρεί απαραίτητο στοιχείο την στρατιωτική εκπαίδευση των υποδούλων, που θα πρέπει να γίνει σύμφωνα με τις ισχύουσες σύγχρονες απόψεις της πολεμικής τέχνης, στην οποία οι σκλαβωμένοι ήταν απαίδευτοι. Γι' αυτό μεταφράζει αυστριακό εγχειρίδιο περί πολεμικής τέχνης και το τυπώνει με τον τίτλο «Στρατιωτικόν Εγκόλπιον» με σκοπό να χρησιμοποιηθεί για την στρατιωτική εκπαίδευση των επαναστατών.
Το στρατηγικό σχέδιο του Ρήγα περιλάμβανε και το σχεδιασμό της έναρξης της επανάστασης, που θα γίνονταν από τις περιοχές της Μάνης όπου βρίσκονταν οι εμπειροπόλεμοι Μανιάτες. Μετά θα προχωρούσε να ελευθερώσει την υπόλοιπο Πελοπόννησο και με την παράλληλη στρατιωτική εκπαίδευση των υποδούλων, θα βάδιζε προς την Ηπειρο, όπου ανθούσε το άλλο μέρος του εμπειροπόλεμου ελληνικού πληθυσμού, οι Σουλιώτες. Από εκεί θα προχωρούσε, σα σε τόξο, να επαναστατήσει και να ελευθερώσει την υπόλοιπο Ελλάδα και τις άλλες Βαλκανικές περιοχές. Επί πλέον ο Ρήγας στήριζε την επανάστασή του στις ντόπιες, γηγενείς δυνάμεις των σκλαβωμένων κι όχι στη βοήθεια των μεγάλων της εποχής του».
Το στρατηγικό όμως σχέδιο του Ρήγα δεν σταματούσε στην προετοιμασία και στην έκρηξη της επανάστασης, αλλά προχωρούσε και στην εδραίωσή της, στις περιοχές που θα ελευθέρωνε από την Οθωμανική τυραννία. Ο. κ. Καραμπερόπουλος ανέφερε σχετικά:
«Ο Ρήγας έδινε μεγάλη σημασία στο τι θα γίνει αμέσως μετά τη στρατιωτική νίκη. Πίστευε ότι η αναρχία είναι μορφή τυραννίας,. Για το λόγο αυτό ετοίμασε το Σύνταγμά του πριν από την αναχώρηση του για την Ελλάδα, ώστε μετά την στρατιωτική νίκη, να διοικηθεί ο ελεύθερος Βαλκανικός χώρος με ένα συγκεκριμένο δημοκρατικό Σύνταγμα. Ο Ρήγας μετέφρασε το Γαλλικό Σύνταγμα του 1793 και το ονόμασε Νέα Πολιτική Διοίκηση, που περιέχει την Επαναστατική Προκήρυξη, τα Δίκαια του Ανθρώπου, και το Σύνταγμα. Στο γαλλικό Σύνταγμα που μετέφρασε ο Ρήγας προσέθεσε ωστόσο και πολλά δικά του κείμενα, τα οποία δείχνουν την πρωτοποριακή πολιτική σκέψη του.
Διαπιστώνεται η προνοητικότητα του Ρήγα, να έχει δηλ. έτοιμο ένα Σύνταγμα για το σχεδιαζόμενο κράτος του μετά την επανάσταση, στοιχείο που δείχνει τον «επιτελικό σχεδιασμό» και την «ειδική στόχευσή» του, γι' αυτό υποστηρίζουμε ότι ο Ρήγας ήταν και πολιτικός νους.
Σύμφωνα με το Σύνταγμά του, ο Ρήγας αναγράφει ότι η «Ελληνική Δημοκρατία» διαιρείται σε Επαρχίες και Τοπαρχίες «δια την ευκολίαν της διοικήσεως». Γι αυτό και εξέδωσε τους χάρτες του «Χάρτα της Ελλάδος», «Νέα Χάρτα της Βλαχίας» και «Γενική Χάρτα της Μολδοβίας».
Και ολοκλήρωσε την παρουσίαση του ο κ. Καραμπερόπουλος, τονίζοντας:
«Ο Ρήγας Βελεστινλής με το έργο του έχει αναδειχθεί μία από τις μοναδικές φυσιογνωμίες του Νεώτερου Ελληνισμού και του Βαλκανικού χώρου: Διαφωτιστής, επαναστάτης μάρτυρας, πολιτικός νούς, στρατιωτικός νους, οραματιστής μιας δημοκρατικής πολιτείας των Βαλκανικών λαών. Δεν ευτύχησε λόγω της προδοσίας να δει ελεύθερους από τη σουλτανική τυραννία τους βαλκανικούς λαούς. Το επαναστατικό του ωστόσο μήνυμα ατσάλωσε τους σκλαβωμένους στην απόφασή τους για επανάσταση και λίγα χρόνια αργότερα ο σπόρος της λευτεριάς βλάστησε στα Βαλκάνια».
«Ο Ρήγας γεννήθηκε το 1757 από ντόπιους γονείς στο Βελεστίνο Μαγνησίας, όπου βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας πόλεως των Φερών, γι' αυτό και οι μεταγενέστεροι συγγραφείς του δώσανε το επώνυμο «Φεραίος», ενώ ο ίδιος ουδέποτε χρησιμοποίησε αυτό το όνομα. Το βαπτιστικό του όνομα ήταν «Ρήγας», και ως επώνυμο ο ίδιος χρησιμοποίησε το «Βελεστινλής», από το όνομα της γενέτειράς του, του Βελεστίνου κατά τη συνήθεια των λογίων της εποχής του. Και αποκαταστήσαμε το όνομα του, διορθώνοντας και τα Σχολικά βιβλία Ιστορίας, τα οποία ανέγραφαν το ανιστόρητο, πως τάχα το πραγματικό του όνομα ήταν το Αντώνιος Κυριαζής».
Τομή αποτελεί το στρατηγικό σχέδιο της επανάστασης του Ρήγα Βελεστινλή για την αποτίναξη της τυραννίας και την απόκτηση της ελευθερίας, πρακτική που δικαιώθηκε με την Επανάσταση του 1821. Αναλύοντας την επαναστατική σκέψη του, ο εισηγητής ανέφερε:
«Στη διαμόρφωση της επαναστατικής σκέψης του Ρήγα και τη σύλληψη του συγκεκριμένου στρατηγικού σχεδίου της επανάστασης των σκλαβωμένων ραγιάδων σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν αφενός οι μελέτες του και αφετέρου τα ιστορικά γεγονότα της εποχής του. Από νωρίς ο Ρήγας ασχολούνταν με τα πολιτικοκοινωνικά θέματα. Βίωσε ακόμη σημαντικά γεγονότα της εποχής του, τα οποία συνέβαλαν να διαμορφώσει το συγκεκριμένο στρατηγικό σχέδιο.».
Παρουσιάζοντας στη συνέχεια το στρατηγικό σχέδιο του επαναστάτη Ρήγα Βελεστινλή, εξήγησε ότι μεθοδολογικά διακρίνεται σε τρία μέρη:
«Στην προετοιμασία της επανάστασης, στη στρατιωτική δράση για την επικράτηση της επανάστασης και την αποτίναξη της τυραννίας και στην εφαρμογή του δημοκρατικού Συντάγματος για τον τρόπο Διοίκησης του σχεδιαζόμενου κράτους του».
Ειδικότερα, σε ότι αφορά την προετοιμασία της επαναστάσεως, ανέφερε:
«Ο Ρήγας, ως πραγματικός επαναστάτης, στόχευε πρώτα να ανυψώσει το ηθικό των σκλαβωμένων, να τους δημιουργήσει την επαναστατική διάθεση και πνοή, απαραίτητα στοιχεία για να προετοιμασθούν να πάρουν τα όπλα για τον ξεσηκωμό. Για το σκοπό του αυτό χρησιμοποίησε δύο βασικά στοιχεία της επικοινωνίας:
α) την εικόνα, με τα έντυπα και
β) τον ήχο, με τη μουσική του Θουρίου».
Αναλύοντας το πρώτο σκέλος, εξήγησε ότι ο Ρήγας χρησιμοποιεί κατάλληλο εποπτικό υλικό, με σκοπό να επηρεάσει, να μετατρέψει τη συμπεριφορά των σκλαβωμένων και να τους ανυψώσει το ηθικό και αναφέρθηκε ιδιαίτερα στα βιβλία που εξέδωσε και σε ένα ακόμη εποπτικό μέσο που χρησιμοποίησε και ήταν η εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, την οποία εξέδωσε με σχολιασμό.
Στη συνέχεια ο κ. Καραμπερόπουλος αναφέρθηκε στον Θούριο:
«Ο Ρήγας Βελεστινλής στο στρατηγικό του σχέδιο χρησιμοποιεί και τον ήχο, την μουσική. Γνωρίζει τη δυναμική της για να εμψυχώσει τους σκλαβωμένους, να τους εμφυσήσει την επαναστατική πνοή για τον ξεσηκωμό. Συνθέτει τον Θούριο. Η λέξη ΄΄θούριος΄΄ σημαίνει ορμητικός, πολεμικός μαινόμενος. Και ο Ρήγας δανείζεται τη λέξη από τους αρχαίους συγγραφείς διότι δεν ήταν σε χρήση στην εποχή του. Έκτοτε εισάγεται στο νεοελληνικό λεξιλόγιο και γίνεται συνώνυμος με την επανάσταση. Ο Θούριος είναι με απλά λόγια γραμμένος, για να είναι κατανοητός στο λαό. Δεν χρειάζονται υποσημειώσεις και επεξηγήσεις, όπως άλλες αξιόλογες ποιητικές δημιουργίες της προεπαναστατικής εποχής. Με χαρακτηριστικές εικόνες διεκτραγωδεί την κατάσταση, τα δεινά της σκλαβιάς και ωθεί τους σκλαβωμένους στον τιτάνιο του πολέμου αγώνα.
Ο Θούριος γρήγορα διαδόθηκε σε χειρόγραφη μορφή στους σκλαβωμένους ραγιάδες. Σπάνια στην Ιστορία των λαών απαντιέται σαν του Θουρίου τη διάδοση και εξάπλωση. Πέρασε βουνά και κάμπους, στεριές και θάλασσες, πολιτείες και χωριά του Βαλκανικού χώρου, ατσαλώνοντας τους ραγιάδες με την πρωτόγνωρη επαναστατική του πνοή στην αποτίναξη της τυραννίας και την απόκτηση της πολυπόθητης Ελευθερίας, τονίζοντας στους σκλαβωμένους πως πάνω και από τη ζωή, το ύψιστο αγαθό του ανθρώπου είναι η Ελευθερία».
Ακολούθως, αναφέρθηκε στο δεύτερο σκέλος του στρατηγικού του σχεδίου, τη στρατιωτική δράση για την επικράτηση της επανάστασής του:
«Στο στρατηγικό του σχέδιο ο Ρήγας εκτός από την ενθάρρυνση και εμψύχωση των σκλαβωμένων, περιλάμβανε και τη στρατιωτική δράση, τη στρατιωτική επιχείρηση. Γνώριζε καλά πως χωρίς στρατιωτική νίκη δεν θα μπορούσε να αποκτηθεί η πολυπόθητη ελευθερία.
Στην εφαρμογή της επαναστατικής του στρατηγικής, ο Ρήγας θεωρεί απαραίτητο στοιχείο την στρατιωτική εκπαίδευση των υποδούλων, που θα πρέπει να γίνει σύμφωνα με τις ισχύουσες σύγχρονες απόψεις της πολεμικής τέχνης, στην οποία οι σκλαβωμένοι ήταν απαίδευτοι. Γι' αυτό μεταφράζει αυστριακό εγχειρίδιο περί πολεμικής τέχνης και το τυπώνει με τον τίτλο «Στρατιωτικόν Εγκόλπιον» με σκοπό να χρησιμοποιηθεί για την στρατιωτική εκπαίδευση των επαναστατών.
Το στρατηγικό σχέδιο του Ρήγα περιλάμβανε και το σχεδιασμό της έναρξης της επανάστασης, που θα γίνονταν από τις περιοχές της Μάνης όπου βρίσκονταν οι εμπειροπόλεμοι Μανιάτες. Μετά θα προχωρούσε να ελευθερώσει την υπόλοιπο Πελοπόννησο και με την παράλληλη στρατιωτική εκπαίδευση των υποδούλων, θα βάδιζε προς την Ηπειρο, όπου ανθούσε το άλλο μέρος του εμπειροπόλεμου ελληνικού πληθυσμού, οι Σουλιώτες. Από εκεί θα προχωρούσε, σα σε τόξο, να επαναστατήσει και να ελευθερώσει την υπόλοιπο Ελλάδα και τις άλλες Βαλκανικές περιοχές. Επί πλέον ο Ρήγας στήριζε την επανάστασή του στις ντόπιες, γηγενείς δυνάμεις των σκλαβωμένων κι όχι στη βοήθεια των μεγάλων της εποχής του».
«Ο Ρήγας έδινε μεγάλη σημασία στο τι θα γίνει αμέσως μετά τη στρατιωτική νίκη. Πίστευε ότι η αναρχία είναι μορφή τυραννίας,. Για το λόγο αυτό ετοίμασε το Σύνταγμά του πριν από την αναχώρηση του για την Ελλάδα, ώστε μετά την στρατιωτική νίκη, να διοικηθεί ο ελεύθερος Βαλκανικός χώρος με ένα συγκεκριμένο δημοκρατικό Σύνταγμα. Ο Ρήγας μετέφρασε το Γαλλικό Σύνταγμα του 1793 και το ονόμασε Νέα Πολιτική Διοίκηση, που περιέχει την Επαναστατική Προκήρυξη, τα Δίκαια του Ανθρώπου, και το Σύνταγμα. Στο γαλλικό Σύνταγμα που μετέφρασε ο Ρήγας προσέθεσε ωστόσο και πολλά δικά του κείμενα, τα οποία δείχνουν την πρωτοποριακή πολιτική σκέψη του.
Διαπιστώνεται η προνοητικότητα του Ρήγα, να έχει δηλ. έτοιμο ένα Σύνταγμα για το σχεδιαζόμενο κράτος του μετά την επανάσταση, στοιχείο που δείχνει τον «επιτελικό σχεδιασμό» και την «ειδική στόχευσή» του, γι' αυτό υποστηρίζουμε ότι ο Ρήγας ήταν και πολιτικός νους.
Σύμφωνα με το Σύνταγμά του, ο Ρήγας αναγράφει ότι η «Ελληνική Δημοκρατία» διαιρείται σε Επαρχίες και Τοπαρχίες «δια την ευκολίαν της διοικήσεως». Γι αυτό και εξέδωσε τους χάρτες του «Χάρτα της Ελλάδος», «Νέα Χάρτα της Βλαχίας» και «Γενική Χάρτα της Μολδοβίας».
Και ολοκλήρωσε την παρουσίαση του ο κ. Καραμπερόπουλος, τονίζοντας:
«Ο Ρήγας Βελεστινλής με το έργο του έχει αναδειχθεί μία από τις μοναδικές φυσιογνωμίες του Νεώτερου Ελληνισμού και του Βαλκανικού χώρου: Διαφωτιστής, επαναστάτης μάρτυρας, πολιτικός νούς, στρατιωτικός νους, οραματιστής μιας δημοκρατικής πολιτείας των Βαλκανικών λαών. Δεν ευτύχησε λόγω της προδοσίας να δει ελεύθερους από τη σουλτανική τυραννία τους βαλκανικούς λαούς. Το επαναστατικό του ωστόσο μήνυμα ατσάλωσε τους σκλαβωμένους στην απόφασή τους για επανάσταση και λίγα χρόνια αργότερα ο σπόρος της λευτεριάς βλάστησε στα Βαλκάνια».
