Σήμερα στο ευαγγέλιο, και σε δύο μάλιστα σημεία του, ακούσαμε για μας πάλι, για τα παιδιά του Θεού, και για τον ουράνιο πατέρα μας. Μίλησε λοιπόν ο Χριστός σήμερα για τον άνθρωπο που ενεργεί όπως ενεργεί ο κόσμος, αναφέροντας τρεις κινήσεις του -«όποιος αγαπάει αυτούς που τον αγαπούν, κάνει το καλό σε όσους του κάνουν το καλό, δανείζει εκείνους από τους οποίους τα περιμένει πίσω»- και λέγοντας ότι αυτός σκέπτεται όπως σκέπτεται ο κόσμος. «Εσείς όμως, είπε, για να γίνετε παιδιά του Θεού, πρέπει να αγαπάτε τους εχθρούς σας, να κάνετε το καλό και σε αυτούς που δεν σας κάνουν το καλό και να δανείζετε χωρίς να ελπίζετε να τα πάρετε πίσω. Έτσι θα γίνετε παιδιά του Θεού.» Και τελείωσε προτρέποντας: «να είστε οικτίρμονες, να είστε ευσπλαχνικοί, όπως και ο Πατέρας σας στον ουρανό είναι ο ίδιος σπλαχνικός, οικτίρμων.»
Για να καταλάβουμε καλύτερα αυτή τη προτροπή, πρέπει να θυμηθούμε ότι ένας άλλος ευαγγελιστής στα ίδια λόγια του Χριστού λέει «να είστε τέλειοι, όπως είναι ο πατέρας σας στους ουρανούς». Αντί δηλαδή της λέξης «οικτίρμων» χρησιμοποιεί τη λέξη «τέλειος». Ήθελε ο Χριστός να μας πει ότι υπάρχουν δύο τελειότητες, δύο αντιλήψεις για την τελειότητα των ανθρώπων. Όλοι μας θέλουμε να είμαστε τέλειοι, το θέλει η ψυχή μας να είμαστε τέλειοι και σωστοί σε ό,τι κάνουμε. Λέει ο Χριστός λοιπόν ότι υπάρχουν δύο τελειότητες. Η μία είναι αυτή που έχουν και είχαν πάντοτε οι άνθρωποι, αυτή που περιγράψαμε προηγουμένως σε αυτές τις τρεις κινήσεις. Έτσι ο άνθρωπος αισθάνεται ότι είναι τέλειος. Τι δηλαδή; Ότι ενεργεί μέσα στον κόσμο με αμοιβαιότητα, όπως δηλαδή του φέρονται οι άλλοι. Αγαπάει αυτούς που τον αγαπούν. Κατόπιν ενεργεί με βάση την ανταπόδοση. Κάνει το καλό σε όσους του κάνουν το καλό. Κανείς δε θέλει να είναι αχάριστος. Όλοι την καταδικάζουμε την αχαριστία. Και ύστερα, είναι συνεπής στις συναλλαγές του. Δανείζει αυτούς που περιμένει να του τα επιστρέψουν. Κι ο ίδιος όταν δανείζεται τα επιστρέφει σύμφωνα με το νόμο.
Αν και οι τρεις κινήσεις στρέφονται προς τους άλλους ανθρώπους, οι άνθρωποι έχουν μέσα τους μια αίσθηση πληρότητας. Αισθάνονται ότι έκαναν αυτό που έπρεπε να κάνουν. Είμαστε δίκαιοι, είμαστε ευγνώμονες, είμαστε συνεπείς και αισθανόμαστε καλά. Τι αισθανόμαστε δηλαδή; Ότι δεν χρωστάμε σε κανέναν, είμαστε χωρίς ανάγκες, χωρίς την ανάγκη να είμαι υποχρεωμένος σε κάποιον άλλον. Αυτή είναι η τελειότητα του κόσμου, η τελειότητα των ανθρώπων.
Αλλά ο Χριστός εισηγήθηκε μια άλλη τελειότητα. Μια τελειότητα η οποία φέρνει συνέχεια μπροστά μας τον άνθρωπο εκείνον που έχει ανάγκη. Ο ίδιος ο Θεός που έγινε άνθρωπος, ο πλούσιος που έγινε φτωχός, ο γεμάτος που άδειασε, αυτός που κατοικούσε τους ουρανούς, δεν έχει πού να βάλει το κεφάλι του. «Οι αλεπούδες, είπε, έχουν πού να βάλουν το κεφάλι τους. Εγώ πρέπει να παρακαλώ κάθε φορά για να βρω στέγη. Τα ζώα βρίσκουν τροφή. Εγώ πρέπει να ζητάω συνεχώς και να ζητιανεύω την τροφή μου. Εγώ έμεινα γυμνός, εγώ πέθανα πάνω στο σταυρό...»
Ο Χριστός έδειξε, σε αντίθεση με τον άνθρωπο που αισθάνεται τέλειος γιατί δεν χρωστάει σε κανέναν, ότι η τελειότητα η δική του είναι εκείνη όπου κανείς τα στερείται όλα και είναι συνέχεια στερημένος, συνέχεια υποχρεωμένος στους άλλους ανθρώπους, από τους οποίους περιμένει να τον βοηθήσουν και να τον στηρίξουν στον κόσμο. Ας σκεφτούμε και μόνο την τελευταία λέξη που είπε ο Χριστός πάνω στο Σταυρό: «διψώ», λέξη που έδειχνε την κατάσταση ενός αναγκεμένου ανθρώπου στην πιο απλή και πιο μεγάλη του ανάγκη. Διψώ, βρίσκομαι σε κατάσταση ανάγκης. Έτσι έδειξε ο Χριστός τη δική του τελειότητα.
Τι συμβαίνει με εμάς όμως αγαπητοί αδελφοί; Κι εμείς ζούμε σ’ αυτή την τελειότητα των ανθρώπων και θέλουμε να αισθανόμαστε ότι δεν χρωστάμε σε κανέναν κι ότι δεν έχουμε ανάγκη τίποτα –αυτό αγωνιζόμαστε συνέχεια να πετύχουμε. Στις σχέσεις μας με τους ανθρώπους, στις συναλλαγές μας, αυτό προσπαθούμε να πετύχουμε να αισθανόμαστε μέσα μας. Βέβαια συνεχώς αυτή η αίσθηση μας προδίδει, δεν μας πείθει, κάτι μας λείπει και δύσκολα γινόμαστε χαρούμενοι. Πιο πολύ είμαστε στενοχωρημένοι. Κι όσες ανάγκες αν καλύψουμε, κι σε όσες υποχρεώσεις κι αν ανταποκριθούμε, εμείς παραμένουμε λυπημένοι, κάτι ακόμα λείπει. Αυτό που λείπει ήθελε να τονίσει ο Χριστός. Να καταλάβουμε ότι είμαστε πλασμένοι μέσα στην ανάγκη. Ποια ανάγκη; Έχουμε ανάγκη τους άλλους ανθρώπους και τον Θεό.
«Να είστε, λοιπόν, οικτίρμονες» λέει ο Χριστός σε εμάς, που σημαίνει ότι «η τελειότητά σας, το να αισθάνεστε καλά εξαρτάται από τους άλλους ανθρώπους, όχι από σας τους ίδιους, αλλά από εκείνους προς τους οποίους πρέπει να είστε σπλαχνικοί. Η ανάγκη σας να αισθάνεστε καλά βρίσκεται στα χέρια των άλλων και δεν πρόκειται απ’ αυτό ν’ απαλλαγείτε ποτέ. Θα είστε πάντα χρεωμένοι, πάντα αιχμάλωτοι των αδελφών σας, όπως έγινα εγώ αιχμάλωτος όταν ήρθα στον κόσμο. Γιατί μόνο αυτή η τελειότητα υπάρχει.
Αγαπητοί αδελφοί, ήξερε ο Χριστός σε ποιους απευθυνόταν. Ήξερε πως εμείς οι αδύναμοι είναι πολύ δύσκολο να αγαπήσουμε τους εχθρούς μας, είναι πολύ δύσκολο να φερθούμε καλά στους αχάριστους, είναι πάρα πολύ δύσκολο να δανείζουμε σε όσους δεν θα μας τα επιστρέψουν. Γιατί οι άνθρωποι είναι «πονηροί», είναι κακοί δηλαδή όπως θα λέγαμε στη γλώσσα μας σήμερα, δεν θέλουν να είναι συνεπείς. Αυτά τα ήξερε ο Χριστός. Λέγοντάς μας όμως αυτά ήθελε να μας ανοίξει έναν άλλον δρόμο. Να γίνουμε παιδιά του Θεού, να έχουμε για Πατέρα μας τον Θεό που είναι στους ουρανούς και είναι γεμάτος ευσπλαχνία. Κι όσο αυτά τα πράγματα φαίνονται πάνω μας, έστω και λιγάκι, όσο τα σημάδια αυτά φανερώνονται πάνω μας, δείχνουν αυτό τον κόσμο που έρχεται. Τη Βασιλεία του Θεού, αυτό που θα συμβεί όταν ο Χριστός έρθει πάλι, αυτό τον οποίον εμείς περιμένουμε.
Αγαπητοί αδελφοί, είπαμε στην αρχή ότι η οικογένεια του Χριστού συγκροτήθηκε πάνω στο Σταυρό. Η διαθήκη του ήταν αυτή. Η κλήση του σε μας ήταν να γίνουμε αδελφοί του, παιδιά της Παναγίας μας, παιδιά του ουράνιου Πατέρα μας. Εκεί μας καλεί, εκεί ήθελε και το σημερινό Ευαγγέλιο να μας οδηγήσει. Αμήν!
π. Αντώνιος Πινακούλας
(Κήρυγμα που εκφωνήθηκε στον Άγιο Παντελεήμονα Χαλανδρίου στις 3/10/10)
