Τώρα πια στα σαρανταοχτώ μου χρόνια, από τη θέση του Μητροπολίτη Μόρφου νοιώθω ότι μπορώ να πω λίγα λόγια για το τι είναι η Θεία Λειτουργία.
Η ίδια η Θεία Λειτουργία, από την αρχή αρχή της, διακηρύσσει τί ακριβώς είναι: Είναι η ευλογημένη Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Δηλαδή η ευλογημένη Βασιλεία του Τριαδικού Θεού, τώρα και πάντοτε και εις τους απέραντους αιώνες των αιώνων.
Ο μόνος τρόπος για να ελευθερωθεί ο άνθρωπος από το παρελθόν, είναι να του δοθεί ένα μέλλον. Κι ο μόνος που μπορεί να δώσει μέλλον είναι ο Τριαδικός Θεός, που δίνει το μέλλον της Βασιλείας Του. Είναι το μεγαλύτερο δώρο που παίρνει ο άνθρωπος από τώρα και θα παίρνει πάντα, φτάνει να το θέλει. Είναι δώρο Θεού.
Όταν μας δίνουν δώρα, εμείς απλά ευχαριστούμε. Γι’ αυτό και η Θεία Λειτουργία εκτός από Βασιλεία λέγεται και Θεία Ευχαριστία. Η Βασιλεία του Θεού είναι ένα μελλοντικό γεγονός που πρόκειται να έρθει με τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού. Όμως μέσα στη Λειτουργία γίνεται το μέγα θαύμα να το γευόμαστε από τώρα, μέσα στα Μυστήρια της Εκκλησίας.
Μου κάνει πάντοτε εντύπωση, αυτό που λέει ο ιερέας όταν μεταδίδει τη Θεία Κοινωνία στους πιστούς: «Μεταδίδοται σοι το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον». Όταν ρώτησα τα παιδιά στο Λύκειο Σολέας τι σημαίνει για σας άφεση αμαρτιών, μου απάντησε κάποιο παιδί: «να καθαριστούμε από τις αμαρτίες και τα λάθη μας για τα οποία έχουμε μετανοήσει κι έτσι να μην έχουμε πια ενοχές για το παρελθόν μας». Ρώτησα ακόμα τα παιδιά «τι σημαίνει ‘ζωή αιώνιος’;».
Η απάντησή τους ήταν ότι παρόλο που οι λέξεις αυτές είναι πιο εύκολες εδώ, το νόημα τους είναι δυσκολότερο. Τελικά τόλμησε ένα μαγκόπαιδο και μου είπε το εξής συγκλονιστικό: «νομίζω Πανιερότατε ότι αιώνια ζωή είναι η ζωή που θα έχουμε μετά τη Δευτέρα Παρουσία και την ανάστασή μας. Θα είναι μια ζωή χωρίς θάνατο, χαρούμενη και πάντοτε καινούργια. Δηλαδή», συμπλήρωσε, «θα έχει action…»
Τα παιδιά τα είπαν όλα. Εγώ το μόνο που είπα, ήταν: Δι’ ευχών των αγίων πατέρων ημών, Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ελέησον και σώσον ημάς!
Όμως, τι είναι ακριβώς η Θεία Λειτουργία, πώς γίνεται; Για να γίνει η Λειτουργία συνάζονται κατ’ αρχήν οι πιστοί σ’ έναν τόπο, στο ναό του Θεού, στην Εκκλησία. Έτσι από άτομα γίνονται Σύναξη, Ενότητα Πιστών. Ομολογούν δημόσια την ορθόδοξη πίστη τους με το Σύμβολο της Πίστεως, αφού προηγουμένως συγχωρούν ο ένας τον άλλο, με το «αγαπήσωμεν αλλήλους ίνα εν ομονοία ομολογήσωμεν...».
Αλληλοσυγχωρούνται γιατί δεν μπορείς να κοινωνάς χωρίς να έχεις συγχωρέσει και χωρίς να έχεις την ίδια πίστη με τους ορθόδοξους αγίους. Και τότε καλούμε, μέσω του ιερέα και των ψαλτών, το Άγιο Πνεύμα να μεταβάλει τον άρτον και τον οίνον που εμείς προσφέραμε, σε Σώμα και Αίμα Χριστού του Θεού.
Ακολούθως η Θεία Κοινωνία θα μεταδοθεί σε όλους εμάς για να γαληνέψει η ψυχή μας, να συγχωρηθούν οι αμαρτίες μας, να λάβουμε τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος, να πάρουμε θέση στη Βασιλεία των Ουρανών που έρχεται και για να έχουμε το θάρρος να παρουσιαστούμε μπροστά στον Θεό χωρίς να κατακριθούμε. Ακόμα, προσφέρουμε τα τίμια δώρα για όλους εκείνους τους κεκοιμημένους μας που έφυγαν απ’ αυτή τη ζωή, εξαιρέτως δε για την Παναγία μας Θεοτόκο Μαρία και όλους τους Αγίους.
Όμως στη Θεία Λειτουργία δεν φέρνει κανείς μόνο τον εαυτό του. Θυμάται και ονόματα, ονόματα προσώπων που είτε είναι ζωντανοί είτε έχουν φύγει απ’ αυτή τη ζωή. Η Θεία Λειτουργία μα δίνει τη δυνατότητα της μνημόνευσης ονομάτων, τόσο κεκοιμημένων όσο και ζωντανών.
Όταν ακούγεται το «εξαιρέτως της Παναγίας Αχράντου υπερευλογημένης ενδόξου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου», τότε οι ιερείς και ο λαός, μνημονεύουμε τα ονόματα που έφερε ο καθένας μέσα στην ψυχή του. Με αυτό τον τρόπο καταγράφουμε αυτά τα ονόματα στην αιώνια μνήμη του αιώνιου Θεού. Όλα αυτά τα ονόματα, θα τα θυμηθεί στη Δευτέρα Του Παρουσία. Έτσι βοηθάμε και πολλούς που έφυγαν από αυτή τη ζωή, για να έχουν αιώνια ζωή μετά τη Δευτέρα Παρουσία.
Στη συνέχεια γίνεται η μετάδοση του Σώματος και του Αίματος του Χριστού στους πιστούς. Επειδή μερικές φορές δημιουργούνται απορίες γύρω από αυτό το θέμα, θα ήθελα να τονίσω για ακόμα μια φορά την πραγματικότητα. Όταν κοινωνούμε, λαμβάνουμε το ίδιο το Σώμα και Αίμα του Χριστού κι όχι σύμβολα αυτών.
Στη Λειτουργία δεν υπάρχει τίποτα το συμβολικό, δεν πρόκειται για μια αναπαράσταση των Παθών και της Αναστάσεως του Χριστού. Η Λειτουργία δεν είναι θείο θέατρο, αλλά πραγματικότητα. Ο Χριστός είναι παρών υποστατικά, δηλαδή με όλη την υπόστασή του και θυσιάζεται πραγματικά δηλαδή σωματικά.
Και όταν λαμβάνουμε τη Κοινωνία, τρώμε το αληθινό Του Σώμα και πίνουμε το αληθινό του Αίμα. Όταν δε τρώμε και πίνουμε από το Άγιο Ποτήριο, γινόμαστε «σύσσωμοι» του Χριστού, δηλαδή ενωνόμαστε πραγματικά και όχι συμβολικά με το Σώμα και το Αίμα Του, δηλαδή αποκτούμε κι εμείς αιώνια ζωή και έτσι νικούμε το θάνατό μας, μεταλαμβάνοντας Αναστάσιμο Σώμα και Αίμα Χριστού.
Άλλη συχνή απορία έχει να κάνει με την κατανόηση της Λειτουργίας. Ρωτούν κάποια παιδιά: «αφού ζητείται η όσο το δυνατό μεγαλύτερη συμμετοχή μας στη Λειτουργία, γιατί να μη μεταφραστεί στα νέα Ελληνικά έτσι που να καταλαβαίνουμε καλύτερα τι λέει»; Θα ήθελα σχετικά μ’ αυτό να παρατηρήσω τα εξής: Είναι πάρα πολύ εύκολο να διαβάσει κανείς μια μετάφραση του κειμένου της Λειτουργίας, θα του πάρει περίπου καμιά μισή ώρα. Μ’ αυτό τον τρόπο θα καταλάβει όλες τις λέξεις που λέγονται εκεί. Μήπως όμως αυτό είναι αρκετό για να κατανοήσει τη Λειτουργία;
Ή, για να το θέσω καλύτερα: Μήπως το ζήτημα στη Λειτουργία είναι η κατανόηση της γλώσσας; Αν ήταν έτσι, τότε οι φιλόλογοι και θα ήσαν όλοι άγιοι της Εκκλησίας. Όμως τελικά άγιοι δεν γίνονται εκείνοι που κατανοούν γλωσσικά τη Λειτουργία, αλλά εκείνοι που φέρνουν την ύπαρξη τους ολόκληρη μέσα στη Λειτουργία, εκείνοι που αφήνουν τη Λειτουργία να τους αλλάξει και να τους κάνει άλλους ανθρώπους, καινούς εν Χριστώ ανθρώπους.
Και για να προλάβουμε παρεξηγήσεις: Όταν τα λέμε αυτά, δεν εννοούμε ότι τα παιδιά ή οι μεγάλοι δεν πρέπει να καταλαβαίνουν τα λόγια της Λειτουργίας. Στο σπίτι μας, στην τάξη μας, μπορούμε να μάθουμε τη γλώσσα της Λειτουργίας και γι’ αυτό το σκοπό υπάρχουν πολλά βοηθήματα.
Ωστόσο, αν έχουμε ακάθαρτη καρδιά, που δεν συγχωρά, που δεν μετανιώνει για τα λάθη της, που δεν ψάχνει να καθαριστεί από τα πάθη της, είναι δυνατόν να καταλάβουμε τη Λειτουργία επειδή απλώς μάθαμε τις λέξεις; Μ’ άλλα λόγια, η κατανόηση προϋποθέτει την κάθαρση της καρδιάς και τον φωτισμό από το Άγιον Πνεύμα.
Κατά μία παλαιά και ευλογημένη συνήθεια, που συνεχίζεται και σήμερα στον τόπο μας, ο λαός μας δεν λέει «πάμε στη Θεία Λειτουργία», αλλά «πάμε στην Εκκλησιά». Ασυνείδητα λοιπόν ο λαός μας ταυτίζει τη Θεία Λειτουργία με την Εκκλησία, κι αυτό είναι μια μεγάλη αλήθεια που ανακεφαλαιώνει όλα αυτά που είπαμε πιο πάνω. Στη Θεία Λειτουργία φανερώνεται η Εκκλησία. Πηγαίνοντας δε στην Εκκλησία και μετέχοντας στη Θεία Ευχαριστία, γινόμαστε Σώμα και Αίμα Χριστού, και αφού όλοι όσοι συναζόμαστε εκεί κοινωνούμε του ιδίου Σώματος και Αίματος, γινόμαστε όλοι αδέλφια.
Για να ελευθερωθούμε από τις πολλές μας μέριμνες και αγωνίες, πρέπει να δώσουμε χρόνο και χώρο στον Θεό που πάντοτε μάς περιμένει όλους. Και αυτός ο χώρος και ο χρόνος, είναι η Θεία Λειτουργία.
Τη Θεία Λειτουργία, παιδιά μου, δεν την καταλαβαίνουμε. Μας καταλαμβάνει...
Μετ’ ευχών
Ο Μόρφου ΝεόφυτοςΤετάρτη, 19 Ιανουάριος 2011
Συντάχθηκε απο τον/την Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος 11:01
Με ρώτησε κάποτε ένας έφηβος: «πώς θα ζήσουμε και πως θ’ αντέξουμε σ’ έναν κόσμο που αυτοδιαλύεται από κάθε άποψη, οικολογική, οικονομική και πνευματική;» Του απάντησα: «Μόνο ένας τρόπος υπάρχει, αν θέλουμε να ζήσουμε: Να παραμείνουμε στη Θεία Λειτουργία».
Τώρα πια στα σαρανταοχτώ μου χρόνια, από τη θέση του Μητροπολίτη Μόρφου νοιώθω ότι μπορώ να πω λίγα λόγια για το τι είναι η Θεία Λειτουργία.
Η ίδια η Θεία Λειτουργία, από την αρχή αρχή της, διακηρύσσει τί ακριβώς είναι: Είναι η ευλογημένη Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Δηλαδή η ευλογημένη Βασιλεία του Τριαδικού Θεού, τώρα και πάντοτε και εις τους απέραντους αιώνες των αιώνων.
Ο μόνος τρόπος για να ελευθερωθεί ο άνθρωπος από το παρελθόν, είναι να του δοθεί ένα μέλλον. Κι ο μόνος που μπορεί να δώσει μέλλον είναι ο Τριαδικός Θεός, που δίνει το μέλλον της Βασιλείας Του. Είναι το μεγαλύτερο δώρο που παίρνει ο άνθρωπος από τώρα και θα παίρνει πάντα, φτάνει να το θέλει. Είναι δώρο Θεού.
Όταν μας δίνουν δώρα, εμείς απλά ευχαριστούμε. Γι’ αυτό και η Θεία Λειτουργία εκτός από Βασιλεία λέγεται και Θεία Ευχαριστία. Η Βασιλεία του Θεού είναι ένα μελλοντικό γεγονός που πρόκειται να έρθει με τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού. Όμως μέσα στη Λειτουργία γίνεται το μέγα θαύμα να το γευόμαστε από τώρα, μέσα στα Μυστήρια της Εκκλησίας.
Μου κάνει πάντοτε εντύπωση, αυτό που λέει ο ιερέας όταν μεταδίδει τη Θεία Κοινωνία στους πιστούς: «Μεταδίδοται σοι το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον». Όταν ρώτησα τα παιδιά στο Λύκειο Σολέας τι σημαίνει για σας άφεση αμαρτιών, μου απάντησε κάποιο παιδί: «να καθαριστούμε από τις αμαρτίες και τα λάθη μας για τα οποία έχουμε μετανοήσει κι έτσι να μην έχουμε πια ενοχές για το παρελθόν μας». Ρώτησα ακόμα τα παιδιά «τι σημαίνει ‘ζωή αιώνιος’;».
Η απάντησή τους ήταν ότι παρόλο που οι λέξεις αυτές είναι πιο εύκολες εδώ, το νόημα τους είναι δυσκολότερο. Τελικά τόλμησε ένα μαγκόπαιδο και μου είπε το εξής συγκλονιστικό: «νομίζω Πανιερότατε ότι αιώνια ζωή είναι η ζωή που θα έχουμε μετά τη Δευτέρα Παρουσία και την ανάστασή μας. Θα είναι μια ζωή χωρίς θάνατο, χαρούμενη και πάντοτε καινούργια. Δηλαδή», συμπλήρωσε, «θα έχει action…»
Τα παιδιά τα είπαν όλα. Εγώ το μόνο που είπα, ήταν: Δι’ ευχών των αγίων πατέρων ημών, Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ελέησον και σώσον ημάς!
Όμως, τι είναι ακριβώς η Θεία Λειτουργία, πώς γίνεται; Για να γίνει η Λειτουργία συνάζονται κατ’ αρχήν οι πιστοί σ’ έναν τόπο, στο ναό του Θεού, στην Εκκλησία. Έτσι από άτομα γίνονται Σύναξη, Ενότητα Πιστών. Ομολογούν δημόσια την ορθόδοξη πίστη τους με το Σύμβολο της Πίστεως, αφού προηγουμένως συγχωρούν ο ένας τον άλλο, με το «αγαπήσωμεν αλλήλους ίνα εν ομονοία ομολογήσωμεν...».
Αλληλοσυγχωρούνται γιατί δεν μπορείς να κοινωνάς χωρίς να έχεις συγχωρέσει και χωρίς να έχεις την ίδια πίστη με τους ορθόδοξους αγίους. Και τότε καλούμε, μέσω του ιερέα και των ψαλτών, το Άγιο Πνεύμα να μεταβάλει τον άρτον και τον οίνον που εμείς προσφέραμε, σε Σώμα και Αίμα Χριστού του Θεού.
Ακολούθως η Θεία Κοινωνία θα μεταδοθεί σε όλους εμάς για να γαληνέψει η ψυχή μας, να συγχωρηθούν οι αμαρτίες μας, να λάβουμε τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος, να πάρουμε θέση στη Βασιλεία των Ουρανών που έρχεται και για να έχουμε το θάρρος να παρουσιαστούμε μπροστά στον Θεό χωρίς να κατακριθούμε. Ακόμα, προσφέρουμε τα τίμια δώρα για όλους εκείνους τους κεκοιμημένους μας που έφυγαν απ’ αυτή τη ζωή, εξαιρέτως δε για την Παναγία μας Θεοτόκο Μαρία και όλους τους Αγίους.
Όμως στη Θεία Λειτουργία δεν φέρνει κανείς μόνο τον εαυτό του. Θυμάται και ονόματα, ονόματα προσώπων που είτε είναι ζωντανοί είτε έχουν φύγει απ’ αυτή τη ζωή. Η Θεία Λειτουργία μα δίνει τη δυνατότητα της μνημόνευσης ονομάτων, τόσο κεκοιμημένων όσο και ζωντανών.
Όταν ακούγεται το «εξαιρέτως της Παναγίας Αχράντου υπερευλογημένης ενδόξου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου», τότε οι ιερείς και ο λαός, μνημονεύουμε τα ονόματα που έφερε ο καθένας μέσα στην ψυχή του. Με αυτό τον τρόπο καταγράφουμε αυτά τα ονόματα στην αιώνια μνήμη του αιώνιου Θεού. Όλα αυτά τα ονόματα, θα τα θυμηθεί στη Δευτέρα Του Παρουσία. Έτσι βοηθάμε και πολλούς που έφυγαν από αυτή τη ζωή, για να έχουν αιώνια ζωή μετά τη Δευτέρα Παρουσία.
Στη συνέχεια γίνεται η μετάδοση του Σώματος και του Αίματος του Χριστού στους πιστούς. Επειδή μερικές φορές δημιουργούνται απορίες γύρω από αυτό το θέμα, θα ήθελα να τονίσω για ακόμα μια φορά την πραγματικότητα. Όταν κοινωνούμε, λαμβάνουμε το ίδιο το Σώμα και Αίμα του Χριστού κι όχι σύμβολα αυτών.
Στη Λειτουργία δεν υπάρχει τίποτα το συμβολικό, δεν πρόκειται για μια αναπαράσταση των Παθών και της Αναστάσεως του Χριστού. Η Λειτουργία δεν είναι θείο θέατρο, αλλά πραγματικότητα. Ο Χριστός είναι παρών υποστατικά, δηλαδή με όλη την υπόστασή του και θυσιάζεται πραγματικά δηλαδή σωματικά.
Και όταν λαμβάνουμε τη Κοινωνία, τρώμε το αληθινό Του Σώμα και πίνουμε το αληθινό του Αίμα. Όταν δε τρώμε και πίνουμε από το Άγιο Ποτήριο, γινόμαστε «σύσσωμοι» του Χριστού, δηλαδή ενωνόμαστε πραγματικά και όχι συμβολικά με το Σώμα και το Αίμα Του, δηλαδή αποκτούμε κι εμείς αιώνια ζωή και έτσι νικούμε το θάνατό μας, μεταλαμβάνοντας Αναστάσιμο Σώμα και Αίμα Χριστού.
Άλλη συχνή απορία έχει να κάνει με την κατανόηση της Λειτουργίας. Ρωτούν κάποια παιδιά: «αφού ζητείται η όσο το δυνατό μεγαλύτερη συμμετοχή μας στη Λειτουργία, γιατί να μη μεταφραστεί στα νέα Ελληνικά έτσι που να καταλαβαίνουμε καλύτερα τι λέει»; Θα ήθελα σχετικά μ’ αυτό να παρατηρήσω τα εξής: Είναι πάρα πολύ εύκολο να διαβάσει κανείς μια μετάφραση του κειμένου της Λειτουργίας, θα του πάρει περίπου καμιά μισή ώρα. Μ’ αυτό τον τρόπο θα καταλάβει όλες τις λέξεις που λέγονται εκεί. Μήπως όμως αυτό είναι αρκετό για να κατανοήσει τη Λειτουργία;
Ή, για να το θέσω καλύτερα: Μήπως το ζήτημα στη Λειτουργία είναι η κατανόηση της γλώσσας; Αν ήταν έτσι, τότε οι φιλόλογοι και θα ήσαν όλοι άγιοι της Εκκλησίας. Όμως τελικά άγιοι δεν γίνονται εκείνοι που κατανοούν γλωσσικά τη Λειτουργία, αλλά εκείνοι που φέρνουν την ύπαρξη τους ολόκληρη μέσα στη Λειτουργία, εκείνοι που αφήνουν τη Λειτουργία να τους αλλάξει και να τους κάνει άλλους ανθρώπους, καινούς εν Χριστώ ανθρώπους.
Και για να προλάβουμε παρεξηγήσεις: Όταν τα λέμε αυτά, δεν εννοούμε ότι τα παιδιά ή οι μεγάλοι δεν πρέπει να καταλαβαίνουν τα λόγια της Λειτουργίας. Στο σπίτι μας, στην τάξη μας, μπορούμε να μάθουμε τη γλώσσα της Λειτουργίας και γι’ αυτό το σκοπό υπάρχουν πολλά βοηθήματα.
Ωστόσο, αν έχουμε ακάθαρτη καρδιά, που δεν συγχωρά, που δεν μετανιώνει για τα λάθη της, που δεν ψάχνει να καθαριστεί από τα πάθη της, είναι δυνατόν να καταλάβουμε τη Λειτουργία επειδή απλώς μάθαμε τις λέξεις; Μ’ άλλα λόγια, η κατανόηση προϋποθέτει την κάθαρση της καρδιάς και τον φωτισμό από το Άγιον Πνεύμα.
Κατά μία παλαιά και ευλογημένη συνήθεια, που συνεχίζεται και σήμερα στον τόπο μας, ο λαός μας δεν λέει «πάμε στη Θεία Λειτουργία», αλλά «πάμε στην Εκκλησιά». Ασυνείδητα λοιπόν ο λαός μας ταυτίζει τη Θεία Λειτουργία με την Εκκλησία, κι αυτό είναι μια μεγάλη αλήθεια που ανακεφαλαιώνει όλα αυτά που είπαμε πιο πάνω. Στη Θεία Λειτουργία φανερώνεται η Εκκλησία. Πηγαίνοντας δε στην Εκκλησία και μετέχοντας στη Θεία Ευχαριστία, γινόμαστε Σώμα και Αίμα Χριστού, και αφού όλοι όσοι συναζόμαστε εκεί κοινωνούμε του ιδίου Σώματος και Αίματος, γινόμαστε όλοι αδέλφια.
Για να ελευθερωθούμε από τις πολλές μας μέριμνες και αγωνίες, πρέπει να δώσουμε χρόνο και χώρο στον Θεό που πάντοτε μάς περιμένει όλους. Και αυτός ο χώρος και ο χρόνος, είναι η Θεία Λειτουργία.
Τη Θεία Λειτουργία, παιδιά μου, δεν την καταλαβαίνουμε. Μας καταλαμβάνει...
Μετ’ ευχών
Ο Μόρφου Νεόφυτος
romfea
