Ο Καλός Θεός έδωσε στους Πρωτοπλάστους την συνείδηση, τον πρώτο θείο νόμο. Την χάραξε βαθιά στις καρδιές τους και από τότε ό κάθε άνθρωπος την παίρνει κληρονομιά από τους γονείς του καί, όταν δέν ενεργή σωστά, αύτη δουλεύει μέσα του, τον ελέγχει καί τον οδηγεί στην μετάνοια.
Πρέπει όμως ό άνθρωπος νά κάνη σωστή πνευματική εργασία καί νά μελετάη τήν συνείδηση του, γιά νά μπορή νά ακούη πάντοτε τήν φωνή της. Εάν δέν τήν μελετάη, δέν θά ωφεληθή ούτε από πνευματικές μελέτες ούτε από συμβουλές αγίων Γερόντων, άλλα ούτε καί τις εντολές του Θεού δέν θά μπόρεση νά τηρήση.
- Μπορεί, Γέροντα, ό άνθρωπος νά μήν πιάνη καθόλου τον εαυτό του καί νά μή βλέπη ότι βαδίζει λανθασμένα;
- Όταν ό άνθρωπος δέν παρακολουθή τον εαυτό του καί δέν ξεσκονίζη τήν συνείδηση του, ή συνείδηση του πιάνει σιγά-σιγά πουρί καί γίνεται αναίσθητος. Αμαρτάνει καί είναι σάν νά μή συμβαίνη τίποτε.
- Γέροντα, νά μας λέγατε κάτι γιά τήν επιμέλεια της συνειδήσεως.
- Ό άνθρωπος, για να είναι σίγουρος ότι αυτό πού κάνει είναι αυτό πού του λέει ή συνείδηση του, πρέπει νά παρακολουθη τον εαυτό του και νά τον εκθέτη στον πνευματικό του. Γιατί μπορεί νά εχη καταπατήσει την συνείδηση του και νά νομίζη ότι πάει καλά.
Η νά εχη φτιάξει λανθασμένη συνείδηση καί, ενώ έχει κάνει έγκλημα, νά νομίζη ότι έκανε ευεργεσία. Η, ακόμη, νά εχη κάνει την συνείδηση του υπερευαίσθητη καί νά πάθη ζημιά.
- Γέροντα, κατακρίνω εσωτερικά, χωρίς νά υπάρχη ό ανάλογος έλεγχος. Μήπως έχω αναισθητοποιηθή καί γι' αυτό δεν ελέγχομαι;
- Θέλει πολλή προσοχή. Βλέπεις, όταν κάνη κανείς μιά αμαρτία γιά πρώτη φορά, νιώθει κάποιον έλεγχο, στενοχωριέται. Αν τήν επαναλάβη γιά δεύτερη φορά, νιώθει λιγώτερο έλεγχο καί, αν δεν προσέξη καί συνέχιση νά αμαρτάνη, πωρώνεται ή συνείδηση του.
Μερικοί, όταν λ.χ. τους κάνης παρατήρηση γιά κάποιο σφάλμα τους, αλλάζουν θέμα, γιά νά μήν τους πειράζη ή συνείδηση καί στενοχωριούνται, σάν τους Ινδούς πού κάνουν νιρβάνα[1]. Ένας νεαρός, εκεί στά Ιμαλάια, σκότωσε πέντε Ιταλούς ορειβάτες καί, αφού τους έθαψε, άρχισε νά κάνη αυτοσυγκέντρωση. Κάθησε κάτω καί έλεγε δύο ώρες «ξύλο-ξύλο...», γιά νά βγή στο κενό, νά ξεχάση καί νά μήν τον πειράζη ό λογισμός.
Ας πούμε ότι μαλώνω τώρα μιά αδελφή, γιατί έκανε μιά αταξία. Αν αυτή ή αδελφή δεν κάνη σωστή πνευματική εργασία καί δεν κοιτάη πώς νά διορθωθή, μπορεί εκείνη τήν ώρα νά μου πή: «σήμερα θά σημάνουμε γιά εσπερινό νωρίτερα...», γιά νά άλλα ξη θέμα.
Μετά ό διάβολος θά τήν μπερδέψη και να της πή: «Μήν ανήσυχης· αυτό το έκανες, γιά νά μή στενοχωριέται ό Γέροντας». Της το δικαιολογεί καί ό διάβολος! Δεν λέει:«το έκανα, γιά νά καταπατήσω τήν συνείδηση μου», άλλα λέει:«το έκανα, γιά νά μή στενοχωρηθή ό Γέροντας»! Είδατε τί κάνει το ταγκαλάκι; Λεπτή εργασία! Γυρίζει το κουμπί σέ άλλη συχνότητα, γιά νά μή δούμε το σφάλμα μας.
- Μπορεί, Γέροντα, κανείς νά πιάνη λεπτομέρειες καί τά χονδρά σφάλματα νά μήν τά πιάνη;
- Πώς δεν μπορεί! Μιά φορά ένας γνωστός μου πνευματικός μου διηγήθηκε το έξης περιστατικό: Μιά γυναίκα, όταν πήγε νά έξομολογηθή, έκλαιγε συνέχεια καί έλεγε: «Δέν ήθελα νά τήν σκοτώσω».«Κοίταξε, της είπε ό πνευματικός, αν υπάρχη μετάνοια, ό Θεός συγχωρεί· συγχώρεσε τον Δαβίδ[2]». «Ναί, άλλα δέν το ήθελα», έλεγε εκείνη. «Καλά, πώς έγινε καί τήν σκότωσες;», τήν ρώτησε ό πνευματικός.«Νά, καθώς ξεσκόνιζα, τήν χτύπησα μέ τήν πετσέτα καί τήν σκότωσα τήν μύγα. Δέν το ήθελα»!
Έν τω μεταξύ αυτή κορόιδευε τον άνδρα της, είχε εγκαταλείψει τά παιδιά της, είχε διαλύσει το σπίτι της καί γύριζε στους δρόμους, καί αυτά τά ανέφερε σάν νά μή συνέβαινε τίποτε.«Γι' αυτά χρειάζεται κανόνας», τής λέει ό πνευματικός. «Καί γιατί χρειάζεται γι' αυτά κανόνας;», λέει στον πνευματικό. Έμ, πώς νά βοηθηθή αυτή;
«Καπακωμένη συνείδηση»
- Γέροντα, όταν μου λένε: «αυτή ή επιθυμία είναι στο υποσυνείδητο, αλλά δέν το καταλαβαίνεις», πώς θά τό καταλάβω;
- Αν προσέξης, θα δής πώς, ενώ λες ότι δεν έχεις τίποτε, δεν νιώθεις και καλά. Γι' αυτό χρειάζονται εξετάσεις. Όταν ένας δεν νιώθη καλά, εχη μιά σωματική κατάπτωση κ.λπ., του κάνουν εξετάσεις μικροβιολογικές, αξονική τομογραφία, για να βρουν από που προέρχεται αυτό πού αισθάνεται. Αν βλέπης ότι δεν έχεις γαλήνη άλλα στενοχώρια, να ξέρης ότι υπάρχει μέσα σου κάτι ατακτοποίητο και πρέπει να το βρής, γιά νά το διόρθωσης.
Κάνεις, ας υποθέσουμε, ένα σφάλμα· στενοχωριέσαι, αλλά δεν το εξομολογείσαι. Σου συμβαίνει μετά ένα ευχάριστο γεγονός και νιώθεις χαρά. Αυτή ή χαρά σκεπάζει τήν στενοχώρια γιά το σφάλμα σου και σιγά-σιγά το ξεχνάς- δεν το βλέπεις, επειδή καπακώθηκε από τήν χαρά.
Οι χαρές σκεπάζουν το σφάλμα, το πάνε πιο κάτω, πιο βαθιά, αλλά εκείνο εσωτερικά δουλεύει. Έτσι ό άνθρωπος αρχίζει νά σκληραίνη, γιατί καταπατά τήν συνείδηση του και ή καρδιά του πιάνει σιγά-σιγά γλίτσα. Ύστερα το ταγκαλάκι όλα του τά δικαιολογεί: «αυτό δεν είναι τίποτε, εκείνο είναι φυσιολογικό», ανάπαυση όμως δεν έχει, γιατί ή στενοχώρια δουλεύει από κάτω. Νιώθει μιά ανησυχία, δεν έχει εσωτερική γαλήνη. Ζή με ένα συνεχές άγχος. Είναι βασανισμένος. Δεν βρίσκει τί φταίει, γιατί τά σφάλματα του είναι καπακωμένα. Δεν καταλαβαίνει ότι υποφέρει, επειδή αμάρτησε.
- Γέροντα, μπορεί νά βοηθηθή ένας τέτοιος άνθρωπος, άν του πής ποια είναι ή αιτία της ταλαιπωρίας του;
- Κοίταξε, θέλει προσοχή, γιατί, όταν του βάλης τά πράγματα στην θέση τους, ξυπνάει ή συνείδηση και αρχίζει ό έλεγχος. Και άν δεν ταπεινωθή, μπορεί νά φθάση στην απελπισία, επειδή δεν αντέχει τήν αλήθεια. Αν όμως ταπεινωθή, θά βοηθηθή.
- Γέροντα, υπάρχουν άνθρωποι πού γεννιούνται με πωρωμένη συνειδηση;
- Όχι, δεν υπάρχουν άνθρωποι πού γεννήθηκαν με πωρωμένη συνείδηση. Δεν έκανε ό θεός τέτοια συνείδηση. Όταν όμως καπακώνη κανείς τά σφάλματα του, ή συνείδηση του σιγά-σιγά πιάνει πουρί και δεν τον ελέγχει.
- Γίνεται, Γέροντα, αυτόνομος, κάνει δικούς του νόμους.
- Ναί, είναι φοβερό.
- Είναι πλάνη;
- Έμ, πλάνη είναι.
1. Ό Γέροντας εννοεί τις τεχνικές της γιόγκα και του διαλογισμού που χρησιμοποιούν οι οπαδοί των ανατολικών θρησκειών, προκειμένου να φθάσουν στην κατ’ αυτούς λύτρωση, που την ονομάζουν «νιρβάνα».
2. Βλ. Β’ Βασ. 12, 13.
Απόσπασμα από τις σελίδες 125-129 του βιβλίου:
ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
ΛΟΓΟΙ Γ΄
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Πρέπει όμως ό άνθρωπος νά κάνη σωστή πνευματική εργασία καί νά μελετάη τήν συνείδηση του, γιά νά μπορή νά ακούη πάντοτε τήν φωνή της. Εάν δέν τήν μελετάη, δέν θά ωφεληθή ούτε από πνευματικές μελέτες ούτε από συμβουλές αγίων Γερόντων, άλλα ούτε καί τις εντολές του Θεού δέν θά μπόρεση νά τηρήση.
- Μπορεί, Γέροντα, ό άνθρωπος νά μήν πιάνη καθόλου τον εαυτό του καί νά μή βλέπη ότι βαδίζει λανθασμένα;
- Όταν ό άνθρωπος δέν παρακολουθή τον εαυτό του καί δέν ξεσκονίζη τήν συνείδηση του, ή συνείδηση του πιάνει σιγά-σιγά πουρί καί γίνεται αναίσθητος. Αμαρτάνει καί είναι σάν νά μή συμβαίνη τίποτε.
- Γέροντα, νά μας λέγατε κάτι γιά τήν επιμέλεια της συνειδήσεως.
- Ό άνθρωπος, για να είναι σίγουρος ότι αυτό πού κάνει είναι αυτό πού του λέει ή συνείδηση του, πρέπει νά παρακολουθη τον εαυτό του και νά τον εκθέτη στον πνευματικό του. Γιατί μπορεί νά εχη καταπατήσει την συνείδηση του και νά νομίζη ότι πάει καλά.
Η νά εχη φτιάξει λανθασμένη συνείδηση καί, ενώ έχει κάνει έγκλημα, νά νομίζη ότι έκανε ευεργεσία. Η, ακόμη, νά εχη κάνει την συνείδηση του υπερευαίσθητη καί νά πάθη ζημιά.
- Γέροντα, κατακρίνω εσωτερικά, χωρίς νά υπάρχη ό ανάλογος έλεγχος. Μήπως έχω αναισθητοποιηθή καί γι' αυτό δεν ελέγχομαι;
- Θέλει πολλή προσοχή. Βλέπεις, όταν κάνη κανείς μιά αμαρτία γιά πρώτη φορά, νιώθει κάποιον έλεγχο, στενοχωριέται. Αν τήν επαναλάβη γιά δεύτερη φορά, νιώθει λιγώτερο έλεγχο καί, αν δεν προσέξη καί συνέχιση νά αμαρτάνη, πωρώνεται ή συνείδηση του.
Μερικοί, όταν λ.χ. τους κάνης παρατήρηση γιά κάποιο σφάλμα τους, αλλάζουν θέμα, γιά νά μήν τους πειράζη ή συνείδηση καί στενοχωριούνται, σάν τους Ινδούς πού κάνουν νιρβάνα[1]. Ένας νεαρός, εκεί στά Ιμαλάια, σκότωσε πέντε Ιταλούς ορειβάτες καί, αφού τους έθαψε, άρχισε νά κάνη αυτοσυγκέντρωση. Κάθησε κάτω καί έλεγε δύο ώρες «ξύλο-ξύλο...», γιά νά βγή στο κενό, νά ξεχάση καί νά μήν τον πειράζη ό λογισμός.
Ας πούμε ότι μαλώνω τώρα μιά αδελφή, γιατί έκανε μιά αταξία. Αν αυτή ή αδελφή δεν κάνη σωστή πνευματική εργασία καί δεν κοιτάη πώς νά διορθωθή, μπορεί εκείνη τήν ώρα νά μου πή: «σήμερα θά σημάνουμε γιά εσπερινό νωρίτερα...», γιά νά άλλα ξη θέμα.
Μετά ό διάβολος θά τήν μπερδέψη και να της πή: «Μήν ανήσυχης· αυτό το έκανες, γιά νά μή στενοχωριέται ό Γέροντας». Της το δικαιολογεί καί ό διάβολος! Δεν λέει:«το έκανα, γιά νά καταπατήσω τήν συνείδηση μου», άλλα λέει:«το έκανα, γιά νά μή στενοχωρηθή ό Γέροντας»! Είδατε τί κάνει το ταγκαλάκι; Λεπτή εργασία! Γυρίζει το κουμπί σέ άλλη συχνότητα, γιά νά μή δούμε το σφάλμα μας.
- Μπορεί, Γέροντα, κανείς νά πιάνη λεπτομέρειες καί τά χονδρά σφάλματα νά μήν τά πιάνη;
- Πώς δεν μπορεί! Μιά φορά ένας γνωστός μου πνευματικός μου διηγήθηκε το έξης περιστατικό: Μιά γυναίκα, όταν πήγε νά έξομολογηθή, έκλαιγε συνέχεια καί έλεγε: «Δέν ήθελα νά τήν σκοτώσω».«Κοίταξε, της είπε ό πνευματικός, αν υπάρχη μετάνοια, ό Θεός συγχωρεί· συγχώρεσε τον Δαβίδ[2]». «Ναί, άλλα δέν το ήθελα», έλεγε εκείνη. «Καλά, πώς έγινε καί τήν σκότωσες;», τήν ρώτησε ό πνευματικός.«Νά, καθώς ξεσκόνιζα, τήν χτύπησα μέ τήν πετσέτα καί τήν σκότωσα τήν μύγα. Δέν το ήθελα»!
Έν τω μεταξύ αυτή κορόιδευε τον άνδρα της, είχε εγκαταλείψει τά παιδιά της, είχε διαλύσει το σπίτι της καί γύριζε στους δρόμους, καί αυτά τά ανέφερε σάν νά μή συνέβαινε τίποτε.«Γι' αυτά χρειάζεται κανόνας», τής λέει ό πνευματικός. «Καί γιατί χρειάζεται γι' αυτά κανόνας;», λέει στον πνευματικό. Έμ, πώς νά βοηθηθή αυτή;
«Καπακωμένη συνείδηση»
- Γέροντα, όταν μου λένε: «αυτή ή επιθυμία είναι στο υποσυνείδητο, αλλά δέν το καταλαβαίνεις», πώς θά τό καταλάβω;
- Αν προσέξης, θα δής πώς, ενώ λες ότι δεν έχεις τίποτε, δεν νιώθεις και καλά. Γι' αυτό χρειάζονται εξετάσεις. Όταν ένας δεν νιώθη καλά, εχη μιά σωματική κατάπτωση κ.λπ., του κάνουν εξετάσεις μικροβιολογικές, αξονική τομογραφία, για να βρουν από που προέρχεται αυτό πού αισθάνεται. Αν βλέπης ότι δεν έχεις γαλήνη άλλα στενοχώρια, να ξέρης ότι υπάρχει μέσα σου κάτι ατακτοποίητο και πρέπει να το βρής, γιά νά το διόρθωσης.
Κάνεις, ας υποθέσουμε, ένα σφάλμα· στενοχωριέσαι, αλλά δεν το εξομολογείσαι. Σου συμβαίνει μετά ένα ευχάριστο γεγονός και νιώθεις χαρά. Αυτή ή χαρά σκεπάζει τήν στενοχώρια γιά το σφάλμα σου και σιγά-σιγά το ξεχνάς- δεν το βλέπεις, επειδή καπακώθηκε από τήν χαρά.
Οι χαρές σκεπάζουν το σφάλμα, το πάνε πιο κάτω, πιο βαθιά, αλλά εκείνο εσωτερικά δουλεύει. Έτσι ό άνθρωπος αρχίζει νά σκληραίνη, γιατί καταπατά τήν συνείδηση του και ή καρδιά του πιάνει σιγά-σιγά γλίτσα. Ύστερα το ταγκαλάκι όλα του τά δικαιολογεί: «αυτό δεν είναι τίποτε, εκείνο είναι φυσιολογικό», ανάπαυση όμως δεν έχει, γιατί ή στενοχώρια δουλεύει από κάτω. Νιώθει μιά ανησυχία, δεν έχει εσωτερική γαλήνη. Ζή με ένα συνεχές άγχος. Είναι βασανισμένος. Δεν βρίσκει τί φταίει, γιατί τά σφάλματα του είναι καπακωμένα. Δεν καταλαβαίνει ότι υποφέρει, επειδή αμάρτησε.
- Γέροντα, μπορεί νά βοηθηθή ένας τέτοιος άνθρωπος, άν του πής ποια είναι ή αιτία της ταλαιπωρίας του;
- Κοίταξε, θέλει προσοχή, γιατί, όταν του βάλης τά πράγματα στην θέση τους, ξυπνάει ή συνείδηση και αρχίζει ό έλεγχος. Και άν δεν ταπεινωθή, μπορεί νά φθάση στην απελπισία, επειδή δεν αντέχει τήν αλήθεια. Αν όμως ταπεινωθή, θά βοηθηθή.
- Γέροντα, υπάρχουν άνθρωποι πού γεννιούνται με πωρωμένη συνειδηση;
- Όχι, δεν υπάρχουν άνθρωποι πού γεννήθηκαν με πωρωμένη συνείδηση. Δεν έκανε ό θεός τέτοια συνείδηση. Όταν όμως καπακώνη κανείς τά σφάλματα του, ή συνείδηση του σιγά-σιγά πιάνει πουρί και δεν τον ελέγχει.
- Γίνεται, Γέροντα, αυτόνομος, κάνει δικούς του νόμους.
- Ναί, είναι φοβερό.
- Είναι πλάνη;
- Έμ, πλάνη είναι.
1. Ό Γέροντας εννοεί τις τεχνικές της γιόγκα και του διαλογισμού που χρησιμοποιούν οι οπαδοί των ανατολικών θρησκειών, προκειμένου να φθάσουν στην κατ’ αυτούς λύτρωση, που την ονομάζουν «νιρβάνα».
2. Βλ. Β’ Βασ. 12, 13.
Απόσπασμα από τις σελίδες 125-129 του βιβλίου:
ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
ΛΟΓΟΙ Γ΄
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
pistos.gr
