τὸ κείμενο αὐτὸ πῆρα τὴν ἀφορμὴ γιὰ νὰ διατυπώσω κάποιες σκέψεις ἐπάνω σ’ αὐτὸ τὸ ἐπίμαχο θέμα. Ὁ θαυμασμός μου γιὰ τὸ ἄρθρο τοῦ κ. Θ.Β. εἶναι εἰλικρινὴς καὶ ἀφορᾷ κυρίως στὴ σαφήνεια τῶν ἀπόψεων τοῦ κ. καθηγητοῦ, στὴ δημοτικὴ καθαρότητα τοῦ λόγου του καὶ τὴν ἰσχυρὴ διαπραγμάτευση τοῦ θέματός του σὲ ἕνα κείμενο περιωρισμένης ἐκτάσεως. Ὁμολογῶ ὡς ἐκ τούτου ὅτι μοῦ ἔφερε στὸ νοῦ μου τοὺς μακαριστοὺς καθηγητές μου στὴ Φιλοσοφικὴ Σχολὴ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, Ἰωάννη Σταματάκο, Ἰωάννη Θεοδωρακόπουλο,Κων. Βουρβέρη, Νικ. Τωμαδάκη, Νικ. Βλάχο, Σπυρ. Μαρινᾶτο, τὸν ἀκαδημαϊκὸ Διονύσιο Ζακυθηνό, καὶ τόσους ἄλλους, ποὺ μᾶς ἐμόρφωσαν στὰ νειᾶτα μας μὲ τὴν ἑλληνικὴ γνώση καὶ τὰ ἑλληνικὰ γράμματα, χωρὶς νὰ ἀπαρνηθοῦν τὴν θύραθεν παιδεία.
Ὁ καθηγητὴς κ. Θ.Β. σημειώνει ὅτι «ὁ ἐθνικισμὸς ποὺ γνωρίζομε σήμερα δὲν ἔχει σχέση μὲ ἐκεῖνον ποὺ δημιούργησε ὁ γαλλικὸς ὀρθολογισμός». Οἱ Γάλλοι ἐπεδίωκαν ἐδαφικὲς καὶ πολιτικὲς διεκδικήσεις. Καὶ στὴ συνέχεια «ὁ ἐθνικισμὸς σταδιακὰ μεταλλάχτηκε σὲ προϊὸν τοῦ ῥομαντισμοῦ». Ἐδῶ ἀνοίγεται ἄλλο μεγάλο κεφάλαιο περὶ τοῦ ῥομαντισμοῦ, ποὺ δὲν μποροῦμε ἐδῶ νὰ προσεγγίσωμε, ποὺ ὅμως ἐπηρέασε τοὺς Γάλλους γιὰ νὰ ἀπομακρύνουν ὅ,τι ἦταν γερμανικὸ σ’ αὐτούς, ἐνῶ οἱ Πρῶσοι ἀνεζήτησαν τὴν γερμανικὴ καθαρότητα. Στὴ συνέχεια ὁ κ. Θ.Β. μᾶς ξαφνιάζει μὲ μιὰ ἀναφορὰ στὸν Κωνσταντῖνο Παπαῤῥηγόπουλο, τὸν ἱστορικὸ ποὺ τιμᾶ καὶ σέβεται ἀείποτε ὁλόκληρη ἡ ἑλληνικὴ οἰκουμένη καὶ βεβαίως καὶ ὁ κ. Βερέμης. Γιὰ τοὺς ἀναγνῶστες θυμίζω ὅτι ὁ Κων. Παπαῤῤηγόπουλος ἐγεννήθη στὴν Κωνσταντινούπολητὸ 1815 καὶ ἀπέθανε τὸ 1891 στὴν Ἀθήνα. Ἀξίζει νὰ ἀναφερθῇ ὅτι οἱ Τοῦρκοι ἐδολοφόνησαν τὸν πατέρα του Δημήτριο, τὸν υἱό του Μιχαήλ, τὸν ἀδελφό του Ἰωάννη καὶ τὸν γαμπρό του Δ. Σκαναβῆ. Ὁ Κ. Παπαῤῥηγόπουλος ὑπῆρξε τακτικὸς καθηγητὴς τῆς Ἱστορίας στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν, καὶ ἡ πρώτη ἱστορικὴ πραγματεία του «Περὶ τῆς ἐποικήσεως σλαυϊκῶν τινῶν φύλων εἰς τὴν Πελοπόννησον» ἀπέκρουσε τὴν θεωρία τοῦ Φαλμεράϋερ, ὅτι δῆθεν οἱ Ἕλληνεςἀφωμοιώθησαν ὑπὸ τῶν Σλαύων, διότι ἦταν μελέτη ἐκπληκτικὴ ποὺ συνετάραξε τοὺς ἐπιστημονικοὺς κύκλους τῆςἙλλάδος καὶ τῆς Εὐρώπης, καὶ ἀποκατέστησε τοὺς Ἕλληνες στὴ διεθνῆ κοινὴ γνώμη. Ἡ μελέτη τοῦ Παπαῤῥηγοπούλουὑπῆρξε βαρειὰ ταφόπλακα στὴ θεωρία τοῦ Φαλμεράϋερ, ἡ ὁποία ξεχάστηκε παντελῶς.
Μέσα, λοιπόν, σὲ τέτοιο κλῖμα ποὺ ζοῦμε οἱ Ἕλληνες σήμερα,
Τί τὴν θέλομε τὴν μνεία τῆς ἀνθελληνικῆς θεωρίας τοῦ Φαλμεράϋερ; Καὶ ἂν μερικοὶ εἶχαν ἐγγράψει τὸνΠαπαῤῥηγόπουλο στὴ ῥομαντικὴ σχολὴ τῆς ἱστοριογραφίας, ὅταν ἡ καρδιά του θλιβόταν γιὰ τέσσαρες νεκροὺς πρώτους συγγενεῖς του, καὶ τὸ μυαλό του ἦταν, πρὸ πάντων, στὴν ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους, ποιὸς μποροῦσε νὰ τὸν ξεπεράσῃ σὲ πηγές, σὲ πορίσματα καὶ σὲ διακήρυξη τῆς ἀλήθειας γιὰ τὴν Ἑλλάδα; Ἕλληνες ἱστορικοὶ ὑπῆρξαν πολλοὶ καὶ ἄξιοι. Ὁ μοναδικὸς γιὰ τὴν Ἑλλάδα εἶναι ὁ Παπαῤῥηγόπουλος.
«Ἡ ἔννοια τοῦ ἀπὸ τριῶν χιλιάδων ἐτῶν καθαρόαιμου Ἑλληνισμοῦ» γράφει ὁ κ. Βερέμης, «ἔγινε ἡ βάση τῆς ἀναθεωρημένης ἀντίληψης τοῦ ἑλληνικοῦ ἐθνικισμοῦ ἐπὶ δικτατορίας Μεταξᾶ καὶ χάρη στὸν ἑλληνικὸ ἐμφύλιο, μακροημέρευσε». Νὰ μοῦ ἐπιτραπῇ νὰ διαφωνήσω ἐπὶ τῆς θέσεως αὐτῆς. Εἶναι ἱστορικὸ λάθος νὰ θεωροῦμε ὅτι ἡ φιλοπατρία τῶν Ἑλλήνων πολιτῶν ἐτροφοδοτήθηκε ἀπὸ μιὰ δικτατορία καὶ ἀπὸ ἕνα ἐμφύλιο. Κατὰ τρόπο αὐτόματα γενεσιουργὸ ἡ ἀπὸ Βοῤῥᾶ χαλκευθεῖσα ἀπόπειρα γιὰ νὰ δημιουργηθῇ ἀπὸ τὴν Μακεδονία καὶ τὴν Θράκη ἕνα ἄλλο κράτος μὲ πρωτεύουσα τὴν Θεσσαλονίκη, ἄναψε φωτιὲς στὶς συνειδήσεις τῶν Ἑλλήνων καὶ ἔσωσε τὴν αὐτοτέλεια τοῦἙλληνικοῦ Κράτους.
Παραλείπω τὰ τῶν διενέξεων περὶ τὰ πολιτικὰ ζητήματα, καὶ θέτω τὸ τελικὸ ἐρώτημα. Σήμερα, στὰ ἑλληνικὰ δεδομένα, ὅταν ἕνας Ἕλληνας πολίτης, ἀγαπάει τὴν πατρίδα του, τὴν Ἑλλάδα, μὲ αἴσθημα αὐτοθυσίας γι’ αὐτήν, ὅταν στηρίζῃ τὸ πολίτευμα τῆς δημοκρατίας, ὅταν θέλῃ τὴν χώρα του ἀκεραία μέσα στὰ σύνορά της, ὅταν σέβεται τὰ σύμβολά της καὶ συμβάλλει στὸν πολιτισμό της, εἶναι δυνατὸ νὰ χαρακτηρίζεται ὡς ἐθνικιστής;
Ἐὰν μοῦ ἀπαντήσῃ θετικὰ ὁ κ. Βερέμης, τότε καλύτερα νὰ στραφοῦμε στὴ «θρησκευτικὴ παραμυθία», ὅπως ὠνόμασε μειωτικὰ τὴν χριστιανικὴ πίστη, γιὰ νὰ προγευθοῦμε καὶ τὴν αἰωνιότητα.
Ἡ Ἑλλάδα πάντως ἀνήκει στοὺς Ἕλληνες.
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
+ Ο ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΘΙΜΟΣ
