Η "κάρτα του πολίτη", που θα περιέχει βιομετρικά στοιχεία, προωθείται στην Ελλάδα. Και πολλοί διερωτώνται αν ο "big brother" ( Μεγάλος Αδελφός) κτυπάει την πόρτα μας. Υπερβολική η ανησυχία;
"Παρανοϊκοί" οι ανησυχούντες και διαμαρτυρόμενοι; Φανατικοί, ακραίοι συντηρητικοί και θρησκόληπτοι; Η απάντηση έρχεται από το Συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τις ηθικές επιπτώσεις από τη χρήση των βιομετρικών δεδομένων και από την Ινδία.
Το Συνέδριο ήταν στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος RISE και τελούσε υπό την αιγίδα του Ευρωβουλευτή της Νέας Δημοκρατίας καθηγητού Ιωάννη Α. Τσουκαλά, ειδικού στις τεχνολογίες αιχμής. Στην ομιλία του στο Συνέδριο ο κ. Τσουκαλάς ανέφερε, μεταξύ των άλλων, ότι οι δυνατότητες που παρέχει σήμερα η τεχνολογία "προκαλούν δικαιολογημένη ανησυχία στους πολίτες για το ενδεχόμενο δημιουργίας πανοπτικών κοινωνιών επιτήρησης, τύπου Big Brother". Και εξήγησε ο κ. καθηγητής και ευρωβουλευτής: " Οι υπολογιστές αφενός καθιστούν εφικτή τη δημιουργία τεράστιων βάσεων δεδομένων βιομετρικών στοιχείων, με δυνατότητες ταχύτατης επεξεργασίας και εντοπισμού και αφετέρου επιτρέπουν την πολλαπλή συσχέτιση των δεδομένων αυτών, εξάγοντας πληροφορίες για τις πολιτικές, κοινωνικές, πολιτιστικές, ακόμη και συναισθηματικές δράσεις των πολιτών".
Σύμφωνα με τον κ. Τσουκαλά οι δυνατότητες που παρέχουν οι σύγχρονες εφαρμογές θέτουν νέες προκλήσεις, όχι μόνο για την ιδιωτικότητα, αλλά ακόμη και για το τι συνιστά την ατομικότητα, την υποκειμενικότητα και την ελευθερία του ανθρώπου. Να πώς περιγράφει την εφιαλτική εικόνα, στην οποία μπορεί να οδηγηθούμε με την κάρτα του πολίτη: " Τα βιομετρικά δεδομένα έχουν απομακρυνθεί κατά πολύ από τα γνωστά μας δακτυλικά αποτυπώματα, ή τα στοιχεία που αποθηκεύονται στα μικροτσίπ των σύγχρονων διαβατηρίων. Πλέον μιλάμε για συσκευές που μπορούν να ανιχνεύσουν με μεγάλη ακρίβεια την ψυχοσωματική μας κατάσταση και τα συναισθήματα μας, συσχετίζοντας τις εκφράσεις του προσώπου, τις διακυμάνσεις της φωνής, τη θερμοκρασία του σώματος και τις απεικονίσεις της δραστηριότητας του ανθρώπινου εγκεφάλου". Ο Έλληνας ευρωβουλευτής τονίζει ότι για να προληφθεί η εφαρμογή του Big Brother στα κράτη μέλη της η ΕΕ θα πρέπει να υιοθετήσει επιτέλους μια κοινή στάση, ένα συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο για τη χρήση βιομετρικών και προσωπικών δεδομένων, χωρίς εκπτώσεις στο θέμα της ιδιωτικότητας ( privacy) του πολίτη και να ξαναγίνει ηγέτιδα δύναμη στην παγκόσμια κοινότητα, όχι μόνο σε τεχνολογικό επίπεδο, αλλά και στην τήρηση των δεοντολογικών και ηθικών προτύπων.
Σημειώνεται ότι το RISE είναι ένα πρόγραμμα τριετούς διάρκειας που χρηματοδοτείται από το 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο της ΕΕ για την έρευνα. Το εν λόγω πρόγραμμα αποσκοπεί στην ενίσχυση της πανευρωπαϊκής και διεθνούς κατανόησης για τις ηθικές και δεοντολογικές πλευρές των τεχνολογιών ασφαλείας και, ειδικότερα, στη διεύρυνση και ενίσχυση του διαλόγου για τις ηθικές επιπτώσεις των βιομετρικών εφαρμογών, όπως στην κάρτα του πολίτη. Στο πρόγραμμα συμμετέχει από ελληνικής πλευράς το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, υπό την καθηγήτρια κα Νιόβη Παυλίδου. Συμμετέχουν επίσης πανεπιστήμια και ερευνητικοί οργανισμοί από την υπόλοιπη Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Κίνα και την Ινδία.
Η κάρτα του πολίτη εφαρμόζεται ήδη στην Ινδία και έχει προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις. Ο βελγικής καταγωγής Ινδός οικονομολόγος Ζαν Ντρεζ, που έχει συγγράψει πολλά και σημαντικά έργα μαζί με τον Ινδό Αμαρτία Σεν ( βραβείο Νόμπελ Οικονομίας 1998), σε άρθρο του στην πανινδικής κυκλοφορίας εφημερίδα "The Hindu" σημειώνει ότι κανένας στην Ινδία δεν πιστεύει ότι θα τηρείται το απόρρητο των πληροφοριών που θα συλλέγονται, ούτε ότι τo μέτρο είναι προαιρετικό, κάτι που επικαλούνται οι κυβερνητικοί παράγοντες για να μειώσουν τις αντιδράσεις.
Κατά τον Ντρεζ το εμπιστευτικό και των πιο απόρρητων στοιχείων εξασφαλίζεται θεωρητικά, αφού με κάποια δικαιολογία, ή κάποια μεθόδευση αυτά μπορούν να έρθουν στην κατοχή των κρατικών υπηρεσιών, είτε των Ινδιών, είτε άλλης χώρας, χωρίς καθόλου να αποκλείεται να φτάσουν και σε χέρια ιδιωτών που θα έχουν συμφέρον να τα διαθέτουν. Ως προς το προαιρετικό η αλήθεια είναι μισή, αφού αν κάποιος δεν παραλάβει την κάρτα με τα βιομετρικά δεδομένα δεν θα έχει πρόσβαση στις κρατικές υπηρεσίες, στις Τράπεζες, στα Ασφαλιστικά Ιδρύματα, ούτε καν θα μπορεί να προσληφθεί σε οποιαδήποτε εργασία. "Όχι κάρτα, όχι φαγητό" σημειώνει χαρακτηριστικά ο βελγοϊνδός οικονομολόγος. Και προσθέτει ότι με την κάρτα του πολίτη δημιουργείται η υποδομή για ένα κράτος - τέρας, που με την παγκοσμιοποίηση μπορεί να φτάσει να καταστεί πλανητικό, ο "Αντίχριστος" θάλεγαν κάποιοι χριστιανοί. Καταλήγοντας ο Ζαν Μπρεζ σημειώνει πως η κάρτα του πολίτη θα είναι πολύτιμο εργαλείο για τις υπηρεσίες πληροφοριών, τους διευθυντές των Τραπεζών, τις μεγάλες εταιρείες και την εξουσία, που θα έχει την ευθύνη της διαχείρισης της και συμφορά για τον απλό πολίτη, κυρίως γι' αυτόν που είναι φτωχός και περιθωριοποιημένος.-
* Με τον όρο Big Brother o George Orwell χαρακτηρίζει το κράτος εκείνο, που παρακολουθεί τα πάντα στη ζωή του κάθε πολίτη και που του αλλοιώνει τη συνείδηση, έτσι ώστε να μην έχει δική του σκέψη, αλλά να ακολουθεί αυτή που του επιβάλλει το ολοκληρωτικό πολιτικό, πολιτισμικό και κοινωνικό σύστημα.
