Κεντρικό θέμα της διοργανωθείσης Ημερίδος υπήρξε η αυθεντική έκφραση και βίωση της ορθοδόξου πνευματικότητος σήμερα. Οι εισηγητές της Ημερίδος εστίασαν την προσοχή και το ενδιαφέρον τους στην ανάλυση των εκφράσεων της ορθοδόξου πνευματικότητος υπό το Φως της διδασκαλίας του Κυρίου ως και της πρακτικής ασκήσεως και βιώσεως αυτής μέσα στο ευχαριστιακό και χαρισματικό σώμα του Χριστού – την Εκκλησία.
Ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος στο μήνυμα που απηύθυνε προς τους συμμετέχοντες στην Ημερίδα υπογράμμισε, ότι το θέμα άπτεται κατ’ ουσίαν της βιωματικής εμπειρίας και εκφράσεως της ορθοδόξου πνευματικότητος στην σύγχρονον κοινωνίαν, πνευματικότητος ήτις αποτελεί την μοναδικήν σωστικήν αντιπρότασιν της Εκκλησίας εις τα διαμορφωθέντα αδιέξοδα της συγχρόνου κοινωνίας. Ανεφέρθη επίσης στο ότι εντός του αποκαλυπτικού πνεύματος των καιρών μας και υπό την προοπτικήν της ορθοδόξου παραδόσεως ημών, ο άνθρωπος καλείται όπως επιλέξη την βιωματικήν εμπειρίαν του προσφιλούς μηνύματος της αναστάσεως και της ζωής. Τέλος δε ετόνισε ότι εντός του επικρατούντος σκότους η Εκκλησία του Χριστού, φορεύς και εκφραστής της ορθοδόξου πνευματικότητος, εις καιρούς νεφελώδεις και δυσχειμέρους, διατηρεί άγρυπνον τον φάρον, τον καθηγούντα τους πλέοντας εις κυματώδη πελάγη απελπισίας και φυλάσσει άσβεστον την κανδήλαν της θεοδότου Αυτής αποστολής .
Ο Πρόεδρος της Συνοδικής Επιτροπής Θείας Λατρείας και Ποιμαντικού Έργου, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας κ. Κωνσταντίνος, στην προλογική του εισήγηση αναφέρθηκε σε πέντε κύρια ζητήματα, η απάντηση των οποίων κρίνεται επιτακτική προκειμένου να ανιχνεύσουμε το πως η ορθόδοξη παράδοση βιώνει την πνευματική ζωή ως ζωή εν Αγίω Πνεύματι. Πρόκειται για τα εξής ζητήματα: Μπορούν οι απαντήσεις του Κυρίου στους τρεις πειρασμούς του διαβόλου στην έρημο να οριοθετήσουν τις δικές μας απαντήσεις σήμερα; Οι Μακαρισμοί στην επί του Όρους Ομιλία μπορούν να εκφράσουν στην εποχή μας τα όρια μίας επίκαιρης πνευματικής ζωής; Ποιά μπορεί να είναι η συμβολή της λατρείας γενικά και της προσευχής ως προϋπόθεση μιας πνευματικής ζωής; Τέλος οι δυσκολίες τόσο των αγάμων όσο και των εγγάμων στη βίωση της πνευματικής ζωής.
Ο Αιδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρεσβύτερος κ. Βασίλειος Θερμός, Επίκουρος Καθηγητής της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθηνών, στην εισήγησή του με θέμα «Η ουσία της πνευματικής ζωής. Μία η πολλές πνευματικότητες;» αναφέρθηκε στο γεγονός ότι η λέξη «πνευματικότητα» έχει δεχθή κατά καιρούς πολλές σημασίες, οι περισσότερες των οποίων δεν ανταποκρίνονταν στο θεολογικό της νόημα. Εχει χρησιμοποιηθή για να εκφράσει την πουριτανική αυτοσυγκράτηση, την ηθική συμμόρφωση, την ψυχολογική ικανοποίηση από τη θρησκευτικότητα, τη διεύρυνση της συνειδητότητας κ.α. Στην εισήγηση αυτή έγινε μια απόπειρα να περιγραφούν οι κυριώτερες παραφθορές της, αλλά και να διατυπωθή μια θεολογική πρόταση για το αυθεντικό νόημά της, το οποίο έγκειται στον εξαγιασμό του ανθρώπου δια της αγάπης.
Ο Ελλογιμώτατος κ. Χρήστος Καρακόλης, Επίκουρος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών στην εισήγησή του «Η Ορθόδοξη πνευματική ζωή κλήρου και λαού, υπό το φως των τριών πειρασμών του Κυρίου» αναφέρθηκε στο γεγονός ότι κλήρος και λαός συναπαρτίζουν το σώμα του Χριστού, την Εκκλησία. Ως εκ τούτου η πνευματική ζωή, παρά τις ιδιαιτερότητές της στις επί μέρους περιπτώσεις των κληρικών και των λαϊκών, είναι κατά βάση κοινή για αμφοτέρους. Αυτό ακριβώς ισχύει και για τους πειρασμούς, οι οποίοι κατ' ουσίαν αμφισβητούν την πραγματική παρουσία του Θεού στη ζωή μας και επιχειρούν να κλονίσουν τη δική μας πίστη και αφοσίωση σε αυτόν. Τόνισε δε ότι η επιτυχής αντιμετώπιση των πειρασμών προϋποθέτει πίστη, προσήλωση στο θέλημα του Θεού και ταπείνωση.
Ο Αιδεσιμολ. Πρεσβύτερος κ. Κωνσταντίνος Παπαθανασίου, Δρ. Θεολογίας στην εισήγησή του με θέμα «Η άσκηση των Μακαρισμών του Κυρίου ως έκφραση πνευματικής ζωής» τόνισε ότι οι μακαρισμοί δείχνουν και κατευθύνουν τον πιστό προς τη μακαριότητα, δηλαδή πως θα μπορέσει να δεχθεί ενεργώς την παρουσία του Θεου στη ζωή του. Δεν είναι τίποτε άλλο παρά οδοδείκτες της πνευματικής ζωής, της πορείας του ανθρώπου προς τη θέωση. Χαρακτηριστική περίπτωση η σπουδαία σημασία των μακαρισμών, που δείχνει ότι η τελειότητα μπορεί να αποκτηθεί σε κάθε εποχή και οτι η αγιότητα είναι προνόμιο όλων των εποχων και όλων των ανθρώπων• διότι το Πνεύμα το Άγιο ενεργεί και στη δική μας εποχή.
Ο Ελλογιμώτατος κ. Παναγιώτης Σκαλτσής, Αναπλ. Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στην εισήγησή του με θέμα «Η προσευχή ως προϋπόθεση μιας πνευματικής ζωής» αναφέρθηκε στο γεγονός ότι η προσευχή έχει χαρισματικό και πνευματικό χαρακτήρα με την έννοια ότι ο προσευχόμενος άνθρωπος βρίσκει τη χαρισματική γνώση του Θεού και την ενότητά του. Γίνεται έτσι η προσευχή πνευματική λειτουργία, καθρέφτης δηλαδή της πνευματικής ζωής και εργαστήριο κάθαρσης της καρδίας από τους εμπαθείς λογισμούς και εγκαθίδρυσης σ' αυτήν του Παναγίου Πνεύματος και όλης της Αγίας Τριάδος. Η εορτή ως αποκορύφωμα της προσευχητικής αναφοράς και κοινωνίας του ανθρώπου με το Θεό καθίσταται σημείο αναφοράς της αδιάλειπτης μνήμης του Θεού, τρόπος βίωσης της εν Χριστώ χαράς και ειρήνης, και δυνατότητα ενότητας με τους άλλους ανθρώπους, απαλλαγής από τις κοσμικές συντυχίες και γενικότερα προϋπόθεση εύρεσης της υπαρξιακής του ταυτότητας.
Ο Αιδεσιμ. Πρωτοπρεσβύτερος κ. Βασίλειος Καλλιακμάνης, Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στην εισήγησή του με θέμα «Άγαμοι και Έγγαμοι στη βίωση της πνευματικής ζωής» ανέφερε τα εξής:
Βάση της πνευματικής ζωής τόσο των εγγάμων όσο και των αγάμων αποτελεί το ορθό δόγμα και το κατά Χριστόν ήθος. Δια των μυστηρίων εκχέεται η χάρη στην καρδιά του ανθρώπου και με την τήρηση των εντολών καλλιεργείται και αναπτύσσεται. Ετσι ο χριστιανός υφίσταται πνευματικές μεθηλικιώσεις και σκοπός είναι να φθάσει «εις άνδρα τέλειον, εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού». Ο πνευματικός άνθρωπος αποτελείται από σώμα χοϊκό, ψυχή λογική και Άγιο Πνεύμα, και είναι εκείνος στον οποίο αναπαύεται το Πνεύμα του Θεού, είτε έγγαμος είναι είτε άγαμος. Εκείνος που εκουσίως και συνεργιακά αποδέχεται τη χάρη δια των μυστηρίων και τηρεί τις εντολές του Χριστού.
Υπάρχουν αναλογίες ανάμεσα στην πνευματική ζωή των εγγάμων και των αγάμων αλλά ταυτόχρονα διακρίνεται και διαφορετική μεθοδολογία κατά την άσκησή της. Λ.χ. κατά τον άγιο Γρηγόριο Παλαμά οι μοναχικές αρετές της υπακοής, της ακτημοσύνης και της παρθενίας αναλογικά μπορούν να εφαρμοστούν και από τους εγγάμους χριστιανούς. Η πρώτη ως υπακοή των παιδιών στους γονείς, αλλά και ως υπακοή μεταξύ των συζύγων, η δεύτερη ως αποφυγή του πλούτου και της εγκόσμιας δόξας και η τρίτη ως σωφροσύνη και αποφυγή της φιλήδονης και τρυφηλής ζωής.
Στο τέλος της συνεδριάσεως το λόγο έλαβε ο Πρόεδρος της Συνοδικής Επιτροπής Θείας Λατρείας, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νέας Ιωνίας κ. Κωνσταντίνος. Αφού ευχαρίστησε τους ομιλητές για τις ενδιαφέρουσες και ουσιαστικές παρατηρήσεις, εξήρε την ιδιαίτερη σημασία που είχε ο ιδιαίτερα γόνιμος διάλογος που επακολούθησε. Κατόπιν ανέγνωσε τα πορίσματα και τις προτάσεις του συνεδρίου και ευχαρίστησε όσους συνετέλεσαν στην αρμονική και επιτυχημένη οργάνωση της Ημερίδος της Εκκλησίας μας.
