Η κοινωνική συνευθύνη των χριστιανών

Αρχιμ. Κύριλλος Κεφαλόπουλος*

"Γίνεται κοινωνός των παθημάτων του Χριστού, όποιος πάσχει για δικαιοσύνη" (Ισαάκ ο Σύρος).
"και τι ζητάει από σένα ο Κύριος, παρά να πράττεις το δίκαιο, και να αγαπάς έλεος, και να περπατάς ταπεινά μαζί με τον Θεό σου?" (Μιχαίας 6:8).
Το κύριο μήνυμα του Χριστού ήταν η αναγγελία της Βασιλείας του Θεού. Ο Χριστός ήλθε για να διακονήσει τον άνθρωπο και να του ανοίξει την θύρα για την Βασιλεία των Ουρανών. Όλη η επίγεια μαρτυρία του Ιησού συνοδευόταν από αγάπη και προσφορά για τον άνθρωπο, και αυτό το μήνυμα ήταν σημαντικό για κάποιον που επιζητούσε την ουράνιο βασιλεία. Όποιος ήθελε να ακολουθήσει τον Ιησού και να κάνει το θέλημα του Θεού, όφειλε να είναι δίκαιος, ελεήμων και εύσπλαχνος κατά το παράδειγμα του Μεγάλου Διδασκάλου. 

Η αναγγελία της Βασιλείας του Θεού αποτελούσε βαθιά ριζωμένη θεολογική και θρησκευτική παράδοση του εβραϊκού λαού, σύμφωνα με το κήρυγμα των προφητών της Παλαιάς Διαθήκης. Ο Ιησούς εντάσσεται στην ίδια μακραίωνη θρησκευτική παράδοση με μία σημαντική διαφορά: ο Ίδιος δεν μιλάει απλώς για την Βασιλεία του Θεού, αλλά την προσφέρει ως ζωντανή πραγματικότητα. "ήγγικεν η βασιλεία των ουρανών". Για να συμμετάσχει κάποιος στην βασιλεία αυτή, προϋπόθεση είναι η αλλαγή ζωής και πνευματικής αντιμετώπισης της κοινωνικής πραγματικότητας.  Ο προφήτης Μιχαίας, 800 περίπου χρόνια πριν τον Χριστό, τις συνοψίζει στην φράση που θέσαμε ως παράθεμα στην αρχή..

             Αν διαβάσει κανείς το έκτο κεφάλαιο του βιβλίου του Μιχαία, θα δει τον Θεό να κρίνει την στάση του λαού Ισραήλ, ο οποίος έχει δυσαρεστήσει τον Θεό, επειδή εγκατέλειψε την οδόν της δικαιοσύνης του Θεού και βαδίζει με ασέβεια και αδικία. Ο Κύριος καταδικάζει τον Ισραήλ διότι οι πλούσιοι του λαού είναι γεμάτοι αδικία, οι έμποροι χρησιμοποιούν ψεύτικα ζύγια για να κλέβουν, και οι κάτοικοι ζουν μέσα στο ψέμα (Μιχαίας 6:9-12). Ο Κύριος δεν είναι ευχαριστημένος από τις προσφερόμενες θυσίες ζώων, τα ολοκαυτώματα και τις άλλες προσφορές. Διότι τι είναι αυτό που ο Κύριος ζητάει από τον καθένα μας? "να πράττεις το δίκαιο, και να αγαπάς έλεος, και να περπατάς ταπεινά μαζί με τον Θεό σου" (Μιχαίας 6:8). Τρεις προϋποθέσεις, τρεις απαιτήσεις του Θεού που συνδέονται μεταξύ τους και είναι καίριες για την εύρυθμη οργάνωση μιας κοινωνίας: να πράττεις το δίκαιο (δηλ. όχι να μιλάμε θεωρητικά για δικαιοσύνη, αλλά να την εφαρμόζουμε στην πράξη), να αγαπάς τους άλλους, και να βαδίζεις ταπεινά ενώπιον του Θεού και των άλλων (δηλαδή ο τρόπος ζωής μας να δείχνει ότι νοιαζόμαστε για τους άλλους, δείχνουμε έλεος και αγάπη, δεν ζούμε για τον εαυτό μας επιδεικτικά, εγωιστικά, πλούσια, αδιαφορώντας για τις ανάγκες του άλλου).

            800 περίπου έτη μετά τον προφήτη Μιχαία, έρχεται ο Ιησούς με ένα ανάλογο μήνυμα για τον άνθρωπο, που έχει ως κεντρικό του πυρήνα την Βασιλεία του Θεού.. ο Ιησούς χρησιμοποίησε διάφορες παραβολές για να παρομοιάσει την Βασιλεία του Θεού ώστε το περιεχόμενο και η έννοιά της να γίνουν κατανοητά από τον λαό. Σε αρκετές περιπτώσεις, η Βασιλεία του Θεού παρομοιάζεται με χωράφι που το καλλιεργεί ο γεωργός, σπέρνει τον σπόρο και περιμένει να θερίσει την σοδειά.(Μαρκ. 4:26-34). Πίσω από αυτήν την εικόνα κρύβεται μία μεγάλη αλήθεια, ό,τι σπείρουμε, αυτό θα θερίσουμε. Αν καλλιεργήσουμε την δικαιοσύνη, την αγάπη και το έλεος, αυτά θα λάβουμε ως ευλογημένο καρπό των κόπων μας και αυτά θα αποδώσουν μία ευλογημένη σοδειά για την κοινωνία. Οι σπόροι που σπέρνουμε στην κοινωνική και πνευματική μας ζωή είναι αυτοί που θα ριζώσουν, θα ανθήσουν και θα καρποφορήσουν, ούτως ώστε η Βασιλεία του Θεού να διαδοθεί και να εδραιωθεί ανάμεσα στους ανθρώπους και τις κοινωνίες. Αρκεί ο καρπός που θα καλλιεργήσουμε να είναι σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, ώστε να είναι δυνατός να μεταμορφώσει τον παλαιό άνθρωπο, να αλλάξει την ζωή, την συμπεριφορά, τις κοινωνικές μας σχέσεις.

            Σε αυτό το σημείο οφείλουμε να επισημάνουμε μία μεγάλη αλήθεια που συνήθως παραθεωρείται. Κανείς δεν σώζεται μόνος του, δρώντας μεμονωμένα, αλλά μέσα στο σύνολο της εκκλησίας και της κοινωνίας. Δεν μπορεί να υπάρξει διαχωρισμός μεταξύ προσωπικής ή ατομικής πνευματικότητας και κοινωνικής δράσης. Ζούμε μέσα στον κόσμο, και μέσα σε αυτόν αγωνιζόμαστε. Ακόμη και οι ασκητές και οι μοναχοί που ζουν βίο μοναστικό, αναχωρητικό, μυστικό, ποτέ δεν παύουν να προσεύχονται υπέρ του κόσμου, η καρδιά και η προσευχή τους καίγονται από την αγάπη και την αγωνία για την πορεία του ανθρώπου μέσα στην κοινωνία, και, όταν υπάρχει κοινωνική και πνευματική ανάγκη, βγαίνουν από τα μοναστήρια και κατέρχονται στον κόσμο για να στηρίξουν τους ανθρώπους, όπως λ.χ. το έπραξαν οι Μέγας Αντώνιος ερχόμενος στην Αλεξάνδρεια, ο Μέγας Βασίλειος με τα κοινωνικά και φιλανθρωπικά ιδρύματα της Βασιλειάδας, ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός στους δύσκολους χρόνους της Τουρκοκρατίας, τα πολλά ορθόδοξα μοναστήρια στην μακραίωνη πορεία του έθνους, που βρέθηκαν κοντά στον φτωχό, τον κατατρεγμένο, προσφέροντας καταφύγιο από τους διώκτες και τις τυραννικές εξουσίες, τροφή και στέγη στους απόρους, γη στους ακτήμονες καλλιεργητές, εκπαίδευση στους νέους, περίθαλψη στους γέροντες.

            Η πνευματική μας ζωή είναι ανάπηρη όταν παραβλέπει την κοινωνική αδικία και τα προβλήματα των άλλων. Αγωνιζόμαστε και σωζόμαστε μέσα από την προσωπική μας πνευματική πορεία που συναντάται αναπόφευκτα με τις διαδρομές των άλλων. Ο δρόμος για τον Παράδεισο περνά μέσα από την αγάπη, την δικαιοσύνη και το έλεος που θα επιδείξουμε στον πλησίον μας. Αυτό μας το τονίζει ο Κύριος στο Ευαγγέλιο της Κρίσεως (Ματθ. Κεφάλαιο 25) αλλά και οι ασκητές της ερήμου, οι διηγήσεις των Γεροντικών, τα κείμενα των Αγίων Πατέρων.

Δυστυχώς, έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε το Ευαγγέλιο μονόπλευρα, υπερτονίζοντας την ατομική μας πνευματικότητα, και ξεχνούμε ότι ο Χριστός απευθυνόταν σε άτομα αλλά και στα πλήθη, και οι αναφορές Του είχαν ανταπόκριση στην κοινωνική πραγματικότητα της εποχής Του. Εμείς όμως σήμερα έχουμε αποκόψει το Ευαγγέλιο από τα κοινωνικά του συμφραζόμενα και το έχουμε περιορίσει βολικά στα μέτρα μας, ως μία προσωπική και εν πολλοίς ανέξοδη πνευματική ευλάβεια αποκομμένη από κάθε κοινωνική αναφορά. Χρειάζεται να ανακαλύψουμε και πάλι τα κοινωνικά μηνύματα του Ευαγγελίου, του μεσσιανικού μηνύματος του Χριστού, αλλά και τον λόγο των Αγίων Πατέρων που ύψωναν φωνή υπερασπίσεως των φτωχών και αδυνάτων ενάντια σε κάθε καταπίεση της εξουσίας, σε κάθε κοινωνική αδικία και ανισότητα πλούτου (βλ. αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος, Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος ο Θεολόγος κ.α.).

[ βιβλιογραφικά παραπέμπουμε στα ακόλουθα βιβλία:

1)    Ν.Μπερδιάγεφ, Χριστιανισμός και κοινωνική πραγματικότητα, εκδ. Πουρνάρα, Θεσσαλονίκη 1986.

2)    Ιω. Πέτρου, Κοινωνική Δικαιοσύνη. Το πρόβλημα της κοινωνικής δικαιοσύνης στην παράδοση της Ορθοδοξίας, εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1992.

3)    Γ. Ροδίτης, Χριστιανισμός και Πλούτος, εκδ. Μήνυμα, Αθήνα 1970.

4)     Ν.Θ. Μπουγάτσος, Η κοινωνική διδασκαλία των ελλήνων Πατέρων, εκδ. Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήνα, 1980. .

5)    Ν.Θ. Μπουγάτσος, Η πολιτική ζωή και σκέψη των Ελλήνων Πατέρων, εκδ. Μήνυμα, Αθήνα 1986.

6)    π.Θεόδωρος Ζήσης, Ιδιοκτησία και πλούτος κατά τους Τρεις Ιεράρχας, περ. "Γρηγόριος Παλαμάς" 62 (1979).

7)    Α. Φυτράκης, Οι μοναχοί ως κοινωνικοί διδάσκαλοι και εργάται εν τη αρχαία ανατολική Εκκλησία, Αθήναι, 1950.].

Η γνήσια πνευματικότητα εκδηλώνεται ως έκφραση μιας καρδιάς που διψά για την δικαιοσύνη του Θεού, που καίγεται από αγάπη για τον πλησίον, που συμπάσχει στην θλίψη και την δυστυχία των άλλων. Μία τέτοια καρδιά αντανακλά την γεμάτη αγάπη και έλεος καρδιά του Θεού. Αυτό δίδαξε ο Χριστός λέγοντας στους μαθητές Του να γίνουν το αλάτι της γης, το φως του κόσμου, και να μεταδώσουν το χαρμόσυνο μήνυμα του Ευαγγελίου στα πέρατα της οικουμένης.  Από τον μικρό σπόρο που βλάστησε στην γη της Παλαιστίνης άνθησε και εξαπλώθηκε το μήνυμα του Χριστού που ήρθε να μεταμορφώσει τον άνθρωπο και τον κόσμο. Όταν και εμείς οι χριστιανοί κηρύττουμε το ευαγγέλιο της αγάπης και της δικαιοσύνης του Θεού, όταν θέτουμε τον εαυτόν μας στην διακονία του άλλου, συμμετέχουμε στο έργο του Θεού και γινόμαστε και εμείς με την σειρά μας κήρυκες της Βασιλείας του Θεού και της θεϊκής αγάπης για ολόκληρη την ανθρωπότητα.

Ας παραθέσουμε κάποιες απόψεις επί του θέματος της κοινωνικής ευθύνης και συμμετοχής των χριστιανών στις εξελίξεις, σύμφωνες με την ορθόδοξη θεολογία και πίστη. Ο επίσκοπος Διοκλείας Κάλλιστος Ware γράφει χαρακτηριστικά :" για κάποιον που έχει απλές γνώσεις ορθόδοξης θεολογίας είναι ξεκάθαρο ότι η σωτηρία μας εξαρτάται από τη σωτηρία του διπλανού μας. Πολύ ωραία τοποθετεί το θέμα ο Κάλλιστος Ware: στην εσχάτη Κρίση  δεν θα ρωτηθώ πόσα συνέδρια παρακολούθησα, πόσους λόγους έβγαλα, πόσες μετάνοιες έκανα κατά την διάρκεια των προσευχών μου, πόσο αυστηρά νήστεψα. Μα θα ρωτηθώ: αν έδωσα τροφή στους πεινασμένους, ρούχα στους γυμνούς, αν φρόντισα τους αρρώστους, αν επισκέφθηακ τους φυλακισμένους. Αυτά είναι όλα που θα ρωτηθώ. Ο δρόμος για τον Θεό βρίσκεται μέσα από την αγάπη για τους άλλους ανθρώπους, και δεν υπάρχει κανένας άλλος δρόμος" ( Επισκόπου Διοκλείας Κάλλιστου Ware, Ενότητα και Μαρτυρία. 1985 Σελ. 8)

"Η Εκκλησία είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσει και την ιστορική της αποστολή στον κόσμο, αφού και οι πιστοί της ζουν μέσα στον κόσμο και υπόκεινται στις συνέπειες των πολιτικών και κονωνικών διεργασιών…έχει δημιουργηθεί η λανθασμένη αντίληψη, πως μια βαθιά πνευματική ζωή αντίκειται σε μία συνεπή κοινωνική δραστηριότητα…η διάζευξη μεταξύ "σωματικού" και "πνευματικού", "ιστορικού" και "εσχατολογικού", "ατομικού" και "κοινωνικού" είναι εντελώς ξέμη προς τη μεσσιανική αποστολή του Ιησού Χριστού" (Γ. Πατρώνος, Εκκλησία και Κόσμος, εκδ. Ι.Μ. Θηβών και Λεβαδίας, Αθήνα 1983, σελ. 45, 47-48).

"το κοινωνικό είναι μία διάσταση του πνευματικού…η τραγωδία του χριστιανισμού είναι ότι έχασε τη μυστηριακή διάσταση του κοινωνικού. Στους δύο πρώτους αιώνες της Εκκλησίας, η κοινωνική διάσταση ήταν σαν ένα 'μυστήριο του αδελφού'. Οι Πατέρες ασχολήθηκαν πολύ με το κοινωνικό πρόβλημα, χωρίς να απολυτοποιούν το κοινωνικό, αλλά βλέποντάς το σαν μια πτυχή της αγάπης που πρέπει να έχει ο ένας για τον άλλον" (Ολιβιέ Κλεμάν (Olivier Clement), Ορθοδοξία και Πολιτική, εκδ. Μήνυμα, 1985, σελ.29,41). [ τα παραθέματα ελήφθησαν από το άρθρο του Ανδρέα Αργυρόπουλου, Χριστιανική πολιτική παρέμβαση, θεολογικές προϋποθέσεις, περιοδικό Manifesto, τ.15-16, 2009, σελ. 28-32). 

Η παγκόσμια φτώχεια και η αδικία

 και η δική μας ευθύνη.

      

Είμαστε όλοι ένοχοι και υπεύθυνοι για την παγκόσμια φτώχεια. Μπορεί να μιλάμε για κοινωνική αλλαγή, εξάλειψη ανισοτήτων, για κοινωνική δικαιοσύνη και για την δικαιοσύνη του Θεού, εάν όμως η αλλαγή πρέπει να μας αγγίξει ατομικά και προσωπικά, ως μέλη μιας παγκόσμιας κοινωνίας εμείς οι ίδιοι είμαστε υπεύθυνοι για την κοινωνική αδικία, την ανθρώπινη υποβάθμιση, για τις αδικίες στον δημόσιο και ιδιωτικό μας βίο. Ο καθένας από εμάς φέρει ευθύνη διότι παραμένει κωφός και τυφλός, αδρανής σε κάθε μορφή αδικίας και ανθρώπινης εξαθλίωσης. Η αίσθηση αυτή συνενοχής πρέπει να βαρύνει την συνείδησή μας.. ένα από τα αιτήματα της Κυριακής Προσευχής (του '"Πάτερ Ημών") είναι "και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών" (Ματθ. 6:12), που δηλώνει την αμαρτωλή μας ενοχή έναντι τω άλλων. Είμαστε όλοι σε κάποιον βαθμό συνυπεύθυνοι εάν σε μία χώρα πεθαίνουν άνθρωποι από πείνα και ασθένειες, εάν σε κάποιο άλλο μέρος του πλανήτη ξεριζώνονται άνθρωποι από τα σπίτια τους και γίνονται πρόσφυγες εξαιτίας διεθνών πολέμων για οικονομικά συμφέροντα και πετρέλαια, εάν κάπου αλλού η αδιαφορία μας επιτρέπει σε αντιδημοκρατικά και ανελεύθερα καθεστώτα καταπιέζουν, φυλακίζουν, βασανίζουν και θανατώνουν αθώους πολίτες, γυναίκες και μικρά παιδιά. Είμαστε ακόμη συνένοχοι διότι αδιαφορούμε για τον πλησίον μας, που είναι άστεγος, άρρωστος, ναρκομανής, για τα παιδιά και τις γυναίκες που υφίστανται εκμετάλλευση. Είμαστε συνυπεύθυνοι για την οικολογική κρίση του πλανήτη και την μόλυνση των υδάτων και των τροφίμων. Η δική μας παράλειψη και αδιαφορία επιτρέπουν να συνεχίζονται τέτοιες καταστάσεις. Οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι δεν είμαστε μόνοι μας, ότι δεν ζούμε μεμονωμένα, αλλά ότι συναποτελούμε μέρος της παγκόσμιας ανθρωπότητας, και ό,τι συμβαίνει σε κάποιο μέρος του πλανήτη, σε κάποιον βαθμό θα επηρεάσει και εμάς, είτε είναι οικολογική καταστροφή και μόλυνση, άνοδος των τιμών των τροφίμων, πόλεμος που οδηγεί σε κύμα προσφύγων. Με αυτήν την έννοια ο Χριστός λέγει "και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών", συγχώρεσε τις αμαρτίες μας, και όχι μόνον τις δικές μου αμαρτίες, αλλά και τις συλλογικές μας αμαρτίες.

Όταν κανείς επιλέγει να ζει μετρημένα, ασκητικά, περιορισμένα, φτωχικά ίσως, χωρίς την περιττή αφθονία και κατασπατάληση αγαθών, αυτό φανερώνει ένα πνεύμα αυτοθυσιαστικό για την αγάπη του Χριστού και προς όφελος εκείνων των ελαχίστων αδελφών του Χριστού, των δικών μας αδελφών, των πτωχότερων ανάμεσα στους φτωχούς. Υπάρχει τόση πολλή δυστυχία και φτώχια γύρω μας, που μία χριστιανική συνείδηση, για την αγάπη του Χριστού και του πλησίον, δεν μπορεί να ανεχθεί να ζει μέσα σε πλούτο και αφθονία. Αναμφισβήτητα, η αμαρτία και η κοινωνική αδικία θα εξακολουθεί να δημιουργεί φτωχούς. Άλλωστε, το είπε και ο Κύριος: "τους φτωχούς θα τους έχετε πάντοτε ανάμεσά σας". Ωστόσο, η αγάπη και το ενδιαφέρον για τους φτωχούς μπορεί να ξεπερασθεί από μία ανώτερη και δυνατότερη αγάπη, αυτήν για τον Χριστό. Ο Χριστός είπε στους μαθητές Του: "δεν θα Με έχετε πάντοτε μαζί σας" (Ματθ. 26¨11).

Ωστόσο, η πνευματική μας αγάπη για τον Χριστό δεν πρέπει να μας εμποδίζει να αγαπούμε τους φτωχούς. Εάν δούμε κάποιον αδελφόν ή αδελφή μας κάποιον συνάνθρωπό μας και του πούμε "ο Θεός μαζί σου, θα σε βοηθήσει", αλλά δεν του προσφέρουμε κάτι πιο πρακτικό στην ανάγκη και την φτώχια του, που είναι λοιπόν η αγάπη μας για τον Χριστό?, διερωτάται ο απόστολος Ιάκωβος (Ιακ. 2¨15-16).

Εάν κάποιος μας ζητήσει το ιμάτιο, ας του δώσουμε και τον χιτώνα, μας λέγει ο Κύριος. Δεν έχει νόημα να συσσωρεύουμε θησαυρούς, χρήματα,  ή επιδεικτικό πλούτο ή να ενδυόμαστε επιδεικτικά και υπερβολικά. Ο γνήσιος χριστιανός οφείλει να είναι απλός και αληθινός, να μην θησαυρίζει θησαυρούς για τον εαυτόν που φθείρονται ή κλέβονται, ούτε να γεμίζει την ζωή του με μέριμνες και πολλές φροντίδες για την διαχείριση και  διασφάλιση των υλικών του αγαθών, αλλά να έχει εμπιστοσύνη στον Θεό, να επιζητεί την βασιλεία και την δικαιοσύνη του Θεού (Ματθ. 6:25-34). Αυτόν τον απλό τρόπο ζωής μας καλεί να ακολουθήσουμε ο Χριστός.

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αγάπη από το να προσφέρει κάποιος την ζωή του για τον αδελφόν του (Ιω 15:13), όχι πάντοτε με την κυριολεκτική έννοια του όρου, δηλαδή την θυσία της ίδιας της ζωής, λ.χ. με ένα αυτοθυσιαστικό θάνατο, αλλά με την καθημερινή προσφορά της ζωής μας, του εαυτού μας, του χρόνου μας, του χρήματός μας, σε όποιον έχει ανάγκη. Αυτήν την ζωήν αγάπης και προσφοράς έζησε ο Χριστός.. Δεν επεζήτησε τίτλους και αξιώματα, αλλά έζησε απλά και ταπεινά, "διήλθε ιώμενος και ευεργετών" όσους Τον πλησίαζαν και Τον χρειάζονταν. Όλη Του η ζωή ήταν μέσα στην θεληματική φτώχια. Φτωχός γεννήθηκε μέσα σε ένα σπήλαιο, και φτωχός απέθανε πάνω στον Σταυρό.

Για μας είναι δύσκολο να καταλάβουμε ή δεχθούμε στην ζωή μας την φτώχεια, τις θλίψεις και τις στερήσεις, εξ αιτίας του τρόπου που ζούμε και σκεφτόμαστε. Οι θλίψεις και οι στερήσεις  είναι ένας τρόπος να εμβαθύνουμε στην πίστη, να πλησιάσουμε τον Χριστό, μόλις κατανοήσουμε την ανθρώπινη αδυναμία μας και στηριχθούμε στον Θεό. Ο Ιησούς Χριστός γνωρίζει τις αδυναμίες και την αμαρτωλή μας κατάσταση, όπως και τις αγωνίες και τις θλίψεις μας. Ο ίδιος προσωπικά γνώρισε θλίψεις και στερήσεις, ένοιωθε την πείνα και την δίψα, και την απόλυτη φτώχεια να μην έχει κάποιο κατάλυμα να κλίνει την κεφαλήν Του (Ματθ. 8:20)  κατανοεί λοιπόν την δική μας φτώχεια και στέρηση, όπως και ο Θεός Πατέρας γνωρίζει τις ανάγκες μας (Ματθ. 6:8).

Ο Χριστός βίωσε την απόλυτη στέρηση και θλίψη πάνω στον Σταυρό, μόνος και εγκαταλειμμένος. Και ο κάθε χριστιανός, όταν υποφέρει από κάποιας μορφής θλίψη, στέρηση, φτώχεια, συμμετέχει στα παθήματα του Χριστού και έτσι ανταναπληρώνει τις προσωπικές ελλείψεις και αμαρτίες (Κολ. 1:24) . από την στιγμή που αποφασίσαμε να ακολουθήσουμε τον Χριστό ως Οδηγό στην ζωή μας, οι θλίψεις και οι διώξεις από τον κόσμο είναι αναμενόμενες. Μας έχει προειδοποιήσει σχετικώς ο Κύριος (Ιω. 15:18-20). Και με αυτήν την έννοια μπορούμε να έλθουμε στην θέση των ελαχίστων αδελφών μας, να κατανοήσουμε, να συμπάσχουμε και να βιώσουμε την φτώχεια, την θλίψη, την αδικία που εκείνοι βιώνουν. Πολλοί χριστιανοί που ζουν μέσα στον κόσμο, σε συνθήκες κοινωνικής ανισότητας, αδικίας, ανέχειας και διώξεων, μπορούν να υπομένουν καρτερικά για τα παθήματά τους και να αισθάνονται χαρά γιατί συμπάσχουν για την αγάπη του Χριστού, διώκονται από κοσμικές εξουσίες αλλά θα λάβουν δόξα από τον Κύριο (Α' Πετρ. 4:12-13). Ακόμη και αυτοί που υποφέρουν και ζουν σε φτώχεια και στέρηση, δοκιμάζουν θλίψη και κοινωνική απαξίωση, ας αναθέτουν τις ψυχές τους στον αγαθό Κτίστη κάνοντας πάντοτε το αγαθό (Α' Πετρ 4:19), εργαζόμενοι πάντοτε για το καλό, που μπορεί να είναι η συμπαράσταση στον φτωχό και πάσχοντα, η  υπεράσπιση των αδικουμένων, η προσπάθεια για την διάδοση της δικαιοσύνης του Θεού. Μαζί με τους άλλους υποφέρουμε και κακοπαθούμε ως καλοί στρατιώτες Χριστού ( Β' Τιμ. 2:3).

 Έτσι, μπορούμε με μία τέτοια χριστιανική στάση ζωής να αντιμετωπίσουμε καταστάσεις φτώχειας και στέρησης, να δούμε μέσα από την μαύρη κοινωνική πραγματικότητα το φως της ελπίδας του Χριστού, και να αγωνισθούμε να αλλάξουμε την άδικη κοινωνική πραγματικότητα γενόμενοι αλάτι και φως του κόσμου, όπως μας θέλει ο Χριστός. Μόνον έτσι μπορούμε να οδηγηθούμε σε συλλογικότητες και να αποφύγουμε την παγίδα της κοινωνικής απομόνωσης, της αποξένωσης από τον συνάνθρωπο, της μοναξιάς, του αποκλεισμού. Ο άνθρωπος που υποφέρει από φτώχεια και αδικία  μπορεί πολύ εύκολα να οδηγηθεί στο περιθώριο της κοινωνίας, αποξενωμένος από τους συνανθρώπους και μακριά από τον Θεό. Ο χριστιανός που βιώνει τέτοιες καταστάσεις μπορεί να βοηθήσει τον πλησίον του να ξεφύγει από την παγίδα της μόνωσης και του κοινωνικού αποκλεισμού, να του συμπαρασταθεί, αν του δώσει ελπίδα πνευματική και κοινωνική. Όταν κάποιος φθάσει στο σημείο να πει "που θα βρω δύναμη να αντέξω? Δεν βρίσκω καμία βοήθεια στον εαυτό μου. Οι δυνάμεις με έχουν εγκαταλείψει", όπως είπε ο Ιώβ (6:11-13) τότε μπορεί να στραφεί σε μία μεγαλύτερη δύναμη στήριξης, στον Θεό, και να πει, όπως ο Ιώβ, ότι ζει Κύριος ο Θεός , Υπερασπιστής και Λυτρωτής. Αυτός θα με ελευθερώσει από τις θλίψεις μου και τότε θα δω τον Θεό (Ιώβ 19:25-27).

Ο Θεός προσκαλεί και αναζητεί αυτούς τους φτωχούς και ταπεινούς ανθρώπους, για να τους τιμήσει, να τους εξυψώσει, να τους καταστήσει μέλη της Βασιλείας Του και κήρυκες του ευαγγελίου της αγάπης και της απολυτρώσεως. Συνήθως έχουμε την τάση να προτιμούμε τους πλούσιους και ισχυρούς ανθρώπους, με αξιώματα και κοινωνική θέση, αν επιζητούμε την φιλία και την στήριξή τους, και , αντιθέτως, να περιφρονούμε και να αδιαφορούμε για τους πιο ταπεινούς, τους φτωχούς, τους ασθενείς, τους  ανθρώπους της κοινωνικής εξαθλίωσης και του περιθωρίου. Όμως ,αυτούς τους αδικημένους, τους εξαθλιωμένους, τους φτωχούς και περιφρονημένους ήλθε να εξυψώσει ο Κύριος, να στηρίξει, να αποκαταστήσει. "εν εκείνω τω καιρώ αποκριθείς ο Ιησούς είπεν,. Εξομολογούμαί σοι, Πάτερ, Κύριε του ουρανού και της γης, ότι έκρυψας ταύτα από σοφών και συνετών και απεκάλυψας νηπίοις… δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, καγώ αναπαύσω υμάς. Άρατε τον ζυγόν μου εφ' υμάς και μάθετε απ' εμού, ότι πραύς είμι και ταπεινός τη καρδία, και ευρήσετε ανάπαυσιν ταις ψυχαίς υμών" (Ματθ. 11:25, 28-29). Αυτός είναι ο δρόμος και η επιλογή του Κυρίου και ημών των χριστιανών, να αγκαλιάσουμε τον φτωχό, να αγαπήσουμε τον πλησίον μας, να τον αναπαύσουμε και να τον ξεκουράσουμε την ώρα της ανέχειας, της θλίψης, της αδικίας.

Όταν αγωνιζόμαστε για τα δικαιώματα των ανθρώπων, για αξιοπρέπεια και ελευθερία, όταν αισθανόμαστε ως μέρος της διακονίας μας την φροντίδα για τους πεινασμένους και τους στερημένους, τότε είμαστε μέσα στο θέλημα που Θεού, που ενσαρκώθηκε και ήλθε ως Μεσσίας Λυτρωτής για να μας ελευθερώσει από την αμαρτία. Οι κοινωνικές συνέπειες της αμαρτίας είναι η αδικία , οι διακρίσεις και οι ανισότητες, μέσα στην σωστική αποστολή του χριστιανισμού είναι και το να λαμβάνει θέση γι' αυτά τα ζητήματα υπέρ των αδυνάτων και αδικουμένων.

Ο χριστιανικός λόγος υπερβαίνει την οικονομική πραγματικότητα. Δεν μιλάει  για την οικονομική ανισότητα ή εκμετάλλευση, αλλά καλεί σε μετάνοια και αλλαγή συμπεριφοράς τους ανθρώπους που η αμαρτωλή τους καρδιά τους οδηγεί σε πράξεις αδικίας. Δεν αρκεί η οικονομική ελευθερία, η ευημερία, η κοινωνική πρόοδος, εάν αυτή δεν στηρίζεται σε πνευματικές βάσεις, σε μετανοημένες και αναγεννημένες καρδιές, που βρίσκονται σε ειρήνη με τον Θεό και τους ανθρώπους. Ειδάλλως, όλο το οικονομικό και κοινωνικό οικοδόμημα θα καταρρεύσει. Ο σύγχρονος προβληματικός και αγχώδης τρόπος ζωής των ανθρώπων έχει ανάγκη από ειρήνη, από την γαλήνη και την ελπίδα που προσφέρει ο Χριστός ο Λυτρωτής. Πολλές φορές στα Ευαγγέλια αναφέρεται ότι ο Χριστός χόρτασε τους πεινασμένους, έδωσε φως στους τυφλούς και θεραπεία στους ασθενείς, έδειξε αγάπη και συμπόνοια. Ήταν και αυτό ένα σημαντικό μέρος  του λυτρωτικού μηνύματος του Χριστού.

Παρομοίως, και εμείς σήμερα δεν μπορούμε, εάν θέλουμε να είμαστε γνήσιοι ακόλουθοι και μαθητές του Χριστού, να αδιαφορούμε για την αμαρτία μέσα στην κοινωνία, την αδικία, την εκμετάλλευση, για τους ανθρώπους που είναι δέσμιοι της αμαρτίας και της αδικίας. Η αλήθεια του Κυρίου έχει την δύναμη να μας ελευθερώσει από τέτοιες καταστάσεις. Θα επαναλάβουμε το μήνυμα του Κυρίου: "Πνεύμα Κυρίου επ' εμέ ού είνεκεν έχρισέν με ευαγγελίσασθαι  πτωχοίς (=να φέρω καλές ειδήσεις για τους φτωχούς), απέσταλκέν με  κηρύξαι αιχμαλώτοις άφεσιν (=ελευθερίαν) και τυφλοίς ανάβλεψιν. Αποστείλαι τεθραυσμένους εν αφέσει, κηρύξαι ενιαυτόν Κυρίου δεκτόν" (Λουκ. 4:18-19). Αυτά τα καλά νέα για τους φτωχούς, τους  αιχμαλώτους και καταπονημένους, για τους οποίους ήλθε ο Μεσσίας, οφείλουμε και εμείς σήμερα να τα μεταφέρουμε ως μέρος του ευαγγελίου που κηρύττουμε, ως μέρος της διακονίας και της χριστιανικής μας μαρτυρίας στον κόσμο και τον άνθρωπο, να γνωρίσουμε στον κόσμο Εκείνον που για χάρη μας, ενώ ήταν πλούσιος, έγινε φτωχός, για να κατεβεί και να βρεθεί κοντά στον ασθενή, τον αμαρτωλό, τον καταπονημένο, τον εξαθλιωμένο άνθρωπο, για να του δώσει άφεση (= ελευθερία και συγχώρηση αμαρτιών).

 Αρχιμ. Κύριλλος Κεφαλόπουλος

(εφημέριος Ι.Ν. Αγ.Μάρκου Ευγενικού Κάτω Πατησίων)