Παρουσία Ιεραρχών, κληρικών και πολύ κόσμου παρουσιάστηκε την Τετάρτη 1 Φεβρουαρίου, στο αμφιθέατρο του Πολεμικού Μουσείου της Θεσσαλονίκης, ο τιμητικός τόμος «ΦΙΛΟΤΕΧΝΙΑ»,
για τον Μητροπολίτη Γέροντα Χαλκηδόνος Αθανάσιο.
Αναλυτικό βιογραφικό του Γέροντα παρουσίασε ο καθηγητής και διευθυντής του Ιδρύματος Πατερικών Μελετών Γεώργιος Μαρτζέλος, και στην συνέχεια τον λόγο πήραν για να παρουσιάσουν τον αφιερωματικό τόμο ο Ξενοφών Σαχίνης καθηγητής ΑΠΘ, πρόεδρος του τμήματος εικαστικών και εφαρμοσμένων τεχνών, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου Ανδρέας, Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ, ο Κωνσταντίνος Χαραλαμπίδης ομότιμος Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ, ο Μιλτιάδης Παπανικολάου καθηγητής ΑΠΘ και Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής, ο Χριστόφορος Κοντάκης Καθηγητής Διευθυντής Ανώτατης Εκκλησιαστικής Σχολής Θεσσαλονίκης και τέλος εκ μέρους της εκδότριαςΕταιρείας της Καθ’ ημάς Ανατολής, ο Πολίτης φιλόλογος Διαμαντής Ανεστίδης, ο οποίος μίλησε για την ταυτότητα του τόμου των 817 σελίδων και την ταυτότητα του φορέα της έκδοσης.
Στην εκδήλωση μίλησε και ο τιμώμενος ως εξής:
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΙΝ
ΤΟΥ ΤΟΜΟΥ "ΦΙΛΟΤΕΧΝΙΑ"
ΕΙΣ ΤΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΝ ΜΟΥΣΕΙΟΝ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
(1. 2. 2012)
ὑπὸ Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
Σεβασμιώτατοι, κ. Πρόεδρε, Ἐκλαμπρώτατοι, Ἐξοχώτατοι, κ. Συνάδελφοι, Κυρίες καὶ Κύριοι, Φίλοι καὶ Φίλες,
Μετὰ τὰ "ἀκούσματα" -ὡς λέγει καὶ ὁ ἅγ. Πέργης- ταῦτα, πρέπει νὰ ὁμολογήσω ὅτι δὲν αἰσθάνομαι ἄνετα, ἐνθυμούμενος τὴν χειροτονίαν μου εἰς Ἐπίσκοπον ὑπὸ τοῦ διαπρεποῦς Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος κ. Μελίτωνος. Αὕτη ἦτο τόσον συγκλονιστική, ὥστε ἐπὶ μακρὸν ἔτρεμα καὶ ἔκλαιον, ἐτόλμησα δὲ εἰς τὸ τέλος νὰ ψελλίσω: Διατί μὲ ἐγυμνώσατε Γέροντα; Καὶ ἐκεῖνος μὲ τὴν διακρίνουσα αὐτὸν εὐστροφίαν εἶπεν: Σὲ ἐνέδυσα!
Πῶς νὰ μὴν χαίρεται κανεὶς καὶ νὰ μὴ συγκινεῖται, εὑρισκόμενος ἐνώπιον ἑνὸς τόσον σημαντικοῦ ἀκροατηρίου, κατὰ τὴν ἀπέριττον αὐτὴν τελετὴν παρουσιάσεως τοῦ τιμητικοῦ τόμου "ΦΙΛΟΤΕΧΝΙΑ" πρὸς τὴν ταπεινότητά μου.
Τοῦ τόμου αὐτοῦ, ὁ ὁποῖος μαρτυρεῖ καὶ τοὺς ποικίλους ἀγώνας καὶ τὰς ἀγωνίας τοῦ τιμωμένου, διὰ τὴν Μεγάλην Ἐκκλησίαν ἐπὶ ἡμίσεον αἰῶνα, μὲ τὰς ὅσας εἶχεν δυνάμεις εἰς τοὺς τομεῖς τῆς ἐπιστήμης καὶ τῆς διαποιμάνσεως.
Λίαν δὲ προσφυῆ ἦσαν τόσον ὁ τίτλος, ὅσον καὶ τὸ περιεχόμενον τοῦ τόμου "ΦΙΛΟΤΕΧΝΙΑ", ὄχι μόνον ἐννοιολογικῶς ἀλλὰ καὶ διότι ἀντικατοπτρίζει τὴν παιδιόθεν κλίσιν καὶ ἀγάπην του πρὸς τὴν τέχνην, τὴν ὁποίαν ὄχι ὡς μὴ ἱκανὸς ἁγιογράφος, ἀλλ’ ὡς κριτικὸς προσεπάθησε νὰ διακονήσει, πρᾶγμα τουλάχιστον ἄηθες διὰ τοὺς φονταμενταλιστικοὺς κυρίως κύκλους τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολῆς, ἀλλὰ καὶ τῆς Δύσεως. Τὴν τέχνην, ἡ ὁποία ἴσως νὰ φέρει πλησιέστερον τὰς ψυχὰς τῶν ἀνθρώπων ἀπὸ τοὺς "ἀφηρημένους ἀκροβατισμοὺς" θεολόγων τινῶν. Τὴν ἁγιογραφίαν μας, ἡ ὁποία δυστυχῶς ἔχει παραμείνει γενικῶς εἰς τὴν οὐχὶ ἐλπιδοφόρον νεοβυζαντινὴν μανιέραν. Λίαν προσφυῆς ὡσαύτως τυγχάνει, καὶ τὸ ὅτι ἡ παρουσίασις τοῦ τόμου ἐγένετο ὑπὸ διαπρεπῶν περὶ τὴν τέχνην φίλων καθηγητῶν τοῦ ΑΠΘ καὶ τῆς ΑΕΑΘ, τοὺς ὁποίους καὶ ἀπὸ τῆς θέσεως αὐτῆς εὐχαριστῶ.
Εἰδικῶς δὲ κατὰ πρῶτον, εὐχαριστῶ τὸν Θεόν, ὁ ὁποῖος μὲ ἠξίωσεν νὰ βιώσω τὰς ἡμέρας ταύτας. Εἶτα δὲ τὴν Α.Θ.Π. τὸν Οἰκουμενικὸν Πατριάρχην κ. Βαρθολομαῖον, διὰ τὴν εὐλογίαν του καὶ εἰς τὸ ἐγχείρημα τοῦτο.
Ἀκολούθως τὸν ἀδελφὸν ἅγιον Ἑλβετίας κ. Ἱερεμίαν καὶ τὸ Ἀκαδημαϊκὸν Συμβούλιον τοῦ Μεταπτυχιακοῦ Ἰνστιτούτου Ὀρθοδόξου Θεολογίας ἐν Chambésy Γενεύης, διὰ τὴν πρωτόβουλόν του εἰσήγησιν πρὸς ἔκδοσιν τοῦ τόμου, τὸν ἅγιον Λαμψάκου κ. Μακάριον καὶ τὴν πρ. Γραμματέα τοῦ Κέντρου κ. Γ. Βατσικούρα, διὰ τὰς τεχνικὰς λεπτομερείας.
Ἰδιαιτέρως εὐχαριστῶ τὸν Κοσμήτορα τοῦ Ἰνστιτούτου καθηγ. κ. Β. Φειδᾶν, διὰ τὸν συντονισμὸν τοῦ τόμου καὶ τὰς σοφὰς συμβουλάς του, καθὼς καὶ ὅλους τοὺς ἐπιστήμονας καὶ καλλιτέχνας, οἱ ὁποῖοι μὲ ἐτίμησαν μὲ τὰς συνεργασίας των.
Ὡσαύτως, εὐχαριστῶ θερμῶς τὸν φίλον καὶ διαπρεπῆ φιλόλογον Ἀ. Ἀνεστίδην, διὰ τὴν ἀρτιότητα τοῦ τόμου καὶ τὴν περίληψιν αὐτοῦ εἰς τὰς ἐκδόσεις τῆς "Ἑταιρείας Μελέτης τῆς Καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολῆς".
Τέλος εὐχαριστῶ τὸ ΔΣ τοῦ Πατριαρχικοῦ Ἱδρύματος Πατερικῶν Μελετῶν, τὴν "Πολιτισμικὴν Ἑταιρείαν Φίλων Βυζαντινῶν Τεχνῶν", τὸ Στρατιωτικὸν Μουσεῖον Θεσσαλονίκης, διὰ τὴν ἐργώδη καὶ λαμπρὰν ὀργάνωσιν τῆς ἐκδηλώσεως ταύτης καὶ πάντας Ὑμᾶς, οἱ ὁποῖοι μὲ ἐτιμήσατε διὰ τῆς παρουσίας Σας.
Σᾶς εὐχαριστῶ.
ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Φιλοτεχνία – Αφιέρωμα εις τον Μητροπολίτην Γέροντα Χαλκηδόνος Αθανάσιον Παπάν.
Η Εταιρεία Μελέτης της καθ’ ημάς Ανατολής το παρελθόν έτος 2011 περιέλαβε στη σειρά των αφιερωματικών τόμων της, τη «Φιλοτεχνία» του Σεβ. Μητροπ. Γέροντα Χαλκηδόνος κ. Αθανασίου Παπά, με τη συμπλήρωση πενήντα χρόνων από την είσοδό του στις τάξεις του κλήρου, όπως αναφέρεται στο προλογικό σημείωμα του ογκώδους και περιεκτικού τόμου, με τον αναφερόμενο τίτλο. Στη συνέχεια αναφέρεται ότι η πρωτοβουλία για την έκδοση του τόμου οφείλεται στο Ακαδημαϊκό Συμβούλιο του Μεταπτυχιακού Ινστιτούτου Ορθοδόξου θεολογίας, στο Chambesy της Γενεύης, με συντονιστή τον Καθ. κ. Βλάσιο Φειδά.
Ο κ. Φειδάς στη μελέτη του: «ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΓΕΡΩΝ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ – ΒΙΟΣ, ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ, ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ» αναφέρεται εκτενέστατα στα βιογραφικά του τιμωμένου ιεράρχου, στις πτυχιακές και μεταπτυχιακές ανώτατες σπουδές του, στη επιτυχή ανοδική πορεία του στις τάξεις του κλήρου μέχρι τις 21.3.2008 οπόταν και εξελέγη Μητροπ. Γέρων Χαλκηδόνος. Ακολούθως ο κ. Φειδάς αναφέρεται λεπτομερώς με αναλυτικό κατάλογο, στη συμμετοχή του Σεβασμιωτάτου σε επίσημες επισκέψεις, σε επετειακούς εορτασμούς, σε εξαρχίες κλπ. του Οικουμενικού Πατριαρχείου. «Καρπός του επιστημονικού του ζήλου» συνεχίζει ο συγγραφέας, «υπήρξαν τα έξι Έργα και οι 450 περίπου μελέτες και άρθρα, τα οποία αναφέρονται στη θρησκευτική και την κοσμική ζωγραφική, στις σχετικές καλλιτεχνικές και πνευματικές εκδηλώσεις στην Κ/πόλη κατά τους ΙΘ καὶ Κ αἰῶνες, στην ιστορία των ιερών αμφίων αι άλλων αφιερωμένων στη θεία λατρεία ιερών αντικειμένων, σε θέματα χριστιανικής και βυζαντινής αρχαιολογίας και τέχνης, με ιδιαίτερη έκφραση στη θεολογία και στην αισθητική έκφραση των ιερών εικόνων».
Τα εκδοθέντα έργα του είναι :
1. Studien zur Geschichte des Messgewander im byzantinischen Ritus, Miscellanea Byzantina Monacensia 1, Μόναχο 1965 (διδακτορική διατριβή).
2. Πολίται ζωγράφοι και αγιογράφοι του δεκάτου ενάτου και εικοστού αιώνα, Αθήνα 1989.
3. Κοσμάς Θεοδωρίδης (Τοgo), Αθήνα 1993.
4. Ρινήματα Ιστορικά, τεχνοκρατικά, θεολογικά και άλλα τινά από το Βόσπορο (3 τόμοι), Θεσσαλονίκη 2004, 2006, 2009.
5. Βορθολομαίος Παπαδαντωνάκης, Θεσσαλονίκη, 2008.
6. Το εργαστήρι ζωγραφικής του Ζωγραφείου Λυκείου, Θεσσαλονίκη 2008.
Ο τόμος περιέχει επίσης περισπούδαστα άρθρα και μελέτες διακεκριμένων επιστημόνων, πλουσιότατη πινακοθήκη εικονογράφησης, σπάνια ιστορικά έγγραφα και φωτογραφίες και καταλήγει με την περιγραφή και τις ομιλίες της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών στις 28 Απριλίου 2010 προς τιμή του Σεβ. Μητροπ. Γέροντος Χαλκηδόνος κ. Αθανασίου.
Στην εκδήλωση διαβάστηκε το μήνυμα της Α.Θ.Π., μίλησε ο κ. Αδαμάντιος Ανεστίδης με θέμα: «Ο Μητροπ. Γέρων Χαλκηδόνος κ. Αθανάσιος. Ο άνθρωπος και ο κληρικός. Βιογραφικό χρονικό μίας εποχής (1937-2010).
Χαρακτηριστική η περιγραφική ομιλία της κ. Έλλη Μέλη, η οποία καταλήγει ως εξής: «…και να τον ευχαριστήσω εκ μέρους των καλλιτεχνών που εμβάθυνε στο έργο τους και το προέβαλε με συνέπεια και ευθύνη χαρίζοντας τους ένα κλωναράκι αθανασίας».
Ο Σεβασμιώτατος στην τελική ευχαριστήρια ομιλία του παραθέτει χαρακτηριστικά το εξής ρητό ανωνύμου συγγραφέως: «Η κόμη μου θα γίνει λευκότερη και η ζωή μου διαρκώς καταβοθραξότερη. Υγιαίνετε!».
Όλοι γνωρίζουμε ότι ο Σεβασμιώτατος είναι «μελίρρυτος ποταμός σοφίας» σε θέματα τέχνης και ιστορίας της τέχνης. Ο γράφων είχε την τιμή να τον έχει καθηγητή του στο λύκειό της Ι. Θεολογικής Σχολής Χάλκης, όντας ακόμη διάκονος, στα μαθήματα ιστορίας της τέχνης και ηθικής. Το μάθημα της ιστορίας της τέχνης ιδίως, ήταν μία ιεροτελεστία, ήταν μία πραγματική μύηση των μαθητών στα ενδότερά του κόσμου της τέχνης και δη της σχετικής με τη θρησκεία τέχνης.
Ευχόμαστε η Πολιούχος της Χαλκηδόνας Αγία Ευφημία να τον ενισχύει και να τον πολυετή για τη συνέχιση της πολύτιμης προσφοράς του και να τον αξιώσει να γιορτάσει και άλλες επετείους δεκαετιών.
Πέρα 12 Φεβρουαρίου 2012, Αντ. Στεφ. Παριζιάνος.
