Όταν ήμουν μικρό παιδί και έφτανε αυτή η λεγόμενη Καθαρή Εβδομάδα, στο σχολείο μας μιλούσαν για μια παράξενη γυναίκα με 7 πόδια! Τη γυναίκα αυτή τη λέγαμε Κυρα -Σαρακοστή! Μας έβαζαν και τη ζωγραφίζαμε και κάθε βδομάδα της σβήναμε από ένα πόδι! Έτσι περνούσαμε το διάστημα αυτό με την αναμονή του Πάσχα, όταν θα σβήναμε και το τελευταίο πόδι της. Θυμάμαι με πόση χαρά περιμέναμε αυτό το διάστημα και για τα κούλουμα και για τα Σαρακοστιανά, την αλλαγή του φαγητού! Βέβαια, κάπου μας πείραζε το γεγονός ότι δεν μπορούσαμε να φάμε τα σχολικά εδέσματα, από την τυρόπιτα μέχρι τη σοκολάτα, και περιοριζόμασταν στο απλό και ταπεινό κουλουράκι, όμως κανένας από μας δεν έλεγε να υποκύψει στον πειρασμό και εφόσον η μητέρα μας δεν ήταν μπροστά να κάνουμε μια μικροπαράβαση του της νηστείας κανόνα! Αντίθετα, ήμασταν περήφανοι που νηστεύαμε και χαιρόμασταν φοβερά τη πασχαλιάτικη μαγειρίτσα που έρχονταν μετά από μια υπέρβαση του συνηθισμένου για τη θρησκεία ζήλου!
Και σήμερα πολλοί άνθρωποι νηστεύουν, όχι μόνο τη Σαρακοστή, αλλά και στις άλλες νηστείες της Εκκλησίας, όπως είναι η Τετάρτη και η Παρασκευή! Όμως η νηστεία της κυρα-Σαρακοστής παραμένει η πιο σπουδαία νηστεία του χρόνου γιατί συνδυάζεται με κάποια άλλα στοιχεία πολύτιμα και για το σύγχρονο άνθρωπο. Να πούμε ότι 40 είναι οι ημέρες της νηστείας γιατί τόσες μέρες νήστεψε ο Χριστός στην έρημο, μετά τη Βάπτισή Του, ενώ οι 40 ημέρες είναι περίπου το 1/10 του χρόνου, κι αυτό το 1/10 ο άνθρωπος το αφιερώνει στο Θεό;!
Δυστυχώς, όπως όλα τα θρησκευτικά στοιχεία, έτσι κι η Σαρακοστή έχει απολέσει το βαθύτερο νόημά της σήμερα, ίσως με ευθύνη και των εκκλησιαστικών ταγών. Κι αυτό γιατί έχει τονιστεί υπέρ το δέον το θέμα της σωματικής νηστείας και καθόλου δεν τονίζονται τα συμπαρομαρτούντα της, τα οποία προσδίδουν και την ουσία της. Γιατί η Σαρακοστή είναι η αφορμή για τον άνθρωπο του 21ου αιώνα να επαναδιατυπώσει μέσα του το νόημα της ζωής.
Σαρακοστή σημαίνει πρώτα απ όλα νηστεία από την αμαρτία, από ό,τι δηλαδή μας ασχημίζει εσωτερικά. Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει πολλά πάθη και αδυναμίες, τα οποία δυστυχώς τα ωραιοποιεί και τα θεωρεί φυσικά. Το πρώτο και κυριότερο πάθος του ανθρώπου είναι ο εγωισμός, από το οποίο πάσχουμε όλοι ανεξαιρέτως. Η σωματική νηστεία μας βοηθά να περιορίσουμε το να θέλουμε διαρκώς, κάνοντας εγκράτεια στα φαγητά ταυτόχρονα κάνουμε εγκράτεια στη διαρκή ικανοποίηση των επιθυμιών μας! Σκεφτείτε τι πρόταση ζωής προβάλλει η Εκκλησία μας, στην καταναλωτική αδηφαγία και εγωιστική αυτάρκεια του ανθρώπου μιλά για τον περιορισμό των αναγκών και την ταπείνωση και του σώματος και της ψυχής!
Σαρακοστή ακόμα σημαίνει επαναβίωση του λατρευτικού στοιχείου της Εκκλησίας. Η κατάνυξη στις προηγιασμένες λειτουργίες, η προσευχή στην Παναγιά μας με τους Χαιρετισμούς της, εκείνες οι ωραιότατες λειτουργίες του Μ. Βασιλείου κάθε Κυριακή, το Μεγάλο Απόδειπνο και ο θρηνητικός Μεγάλος Κανόνας, ποιητικά κείμενα ύψιστης αξίας, αλλά και παρουσίασης ενός τρόπου ζωής που απεικονίζει τη Βασιλεία του Θεού. Στον σύγχρονο κόσμο της κραυγής, του φτηνού εντυπωσιασμού, των δυνατών ήχων και της χειρίστης ποιότητας μουσικής, η εκκλησιαστική λατρεία μιλά στην ψυχή του ανθρώπου μυστικά, με τους κατανυκτικούς βυζαντινούς ψαλμούς της, το ιλαρόν φως των κεριών, με τη μετοχή του ανθρώπου στο Σώμα και το Αίμα του Χριστού, με την ελπίδα στο πρόσωπο της Παναγίας, με την μετοχή στο χρόνο του ουρανού και την αποφυγή του άγχους της γης! Στον κόσμο που προβάλλει ως ιδανικό του την τάση του ανθρώπου να τα προλαβαίνει όλα και την παντοκρατορία της Τεχνολογίας και των νέων όπλων, η Εκκλησία προβάλλει την προσευχή ως έκφραση αγάπης προς το Θεό και το συνάνθρωπο, την ευχαριστία προς το Θεό για το αγαθό της ζωής και την εμπιστοσύνη στην πρόνοιά Του για μας! Η φράση των Πατέρων «Κύριε όπως ξέρεις και όπως θέλεις, ελέησέ με» είναι η επανάσταση της Εκκλησίας στον ακτιβισμό του κόσμου!
Αλλά υπάρχει κι ένα τρίτο στοιχείο στη Σαρακοστή που της προσδίδει ουσία. Είναι το στοιχείο της χαρμολύπης! Αυτό σημαίνει ότι για την Εκκλησία μας αυτή η περίοδος είναι η αποτύπωση της πραγματικής ιστορίας του καθενός ανθρώπου. Λύπη για την εξορία μας από τον Παράδεισο που για μας δεν είναι τίποτε άλλο από την αγάπη και την κοινωνία με το Θεό, λύπη και μετάνοια για τις αμαρτίες μας, λύπη για τα επικείμενα πάθη του Χριστού, αλλά και για ό,τι μας βασανίζει στη ζωή μας, αλλά ταυτόχρονα και χαρά για την παρουσία του Θεού στη ζωή μας, χαρά για την ξαναγεννημένη επιθυμία για το Θεό, ειρήνη για την επιστροφή μας στο σπίτι Του που είναι η Εκκλησία, είναι η χαρά της επικείμενης Ανάστασης που δεσπόζει ακόμα και στις πένθιμα κατανυκτικές Ακολουθίες της κυρα-Σαρακοστής!
«Πάντα τη Μεγάλη Παρασκευή, να ‘σαι μόνος σαν το Χριστό προσμένοντας το τελευταίο καρφί, το ξύδι, τη λόγχη. Τις ζαριές ν’ ακούς ατάραχα στο μοίρασμα των υπαρχόντων σου, τις βλαστήμιες, τις προκλήσεις, την αδιαφορία. Πριν την Παρασκευή δεν έρχεται η Κυριακή, τότε λησμονάς τα μαρτύρια των δρόμων της Μεγάλης Παρασκευής της ζωής μας. Μην ξαφνιαστείς, μη φοβηθείς στ’ απρόσμενο σουρούπωμα. Οι μπόρες του ουρανού δε στερεύουν. Η ξαστεριά θα ’ρθεί το Σαββατόβραδο. Τότε λησμονάς τα μαρτύρια των δρόμων της μεγάλης Παρασκευής της ζωής μας»(Μοναχός Μωϋσής). Είναι όμορφη η κυρα-Σαρακοστή. Γιατί μας φέρνει κοντά στην Ανάσταση. Κι όταν αυτή θα έρθει θα λησμονήσουμε τους κόπους και το δάκρυ. Και θα γευτούμε τη χαρά και το φως της καινούριας ζωής! Στη βουή του κόσμου, στα πάθη των ανθρώπων, στο χάος του τίποτα ένα νόημα ζωής, ένας κόσμος βασισμένος στην αγάπη, την προσευχή, την κάθαρση ανατέλλει μπροστά μας. Ας τον γευτούμε κι ας τον περπατήσουμε! Τον έχουμε ανάγκη! Καλή Σαρακοστή!
Και σήμερα πολλοί άνθρωποι νηστεύουν, όχι μόνο τη Σαρακοστή, αλλά και στις άλλες νηστείες της Εκκλησίας, όπως είναι η Τετάρτη και η Παρασκευή! Όμως η νηστεία της κυρα-Σαρακοστής παραμένει η πιο σπουδαία νηστεία του χρόνου γιατί συνδυάζεται με κάποια άλλα στοιχεία πολύτιμα και για το σύγχρονο άνθρωπο. Να πούμε ότι 40 είναι οι ημέρες της νηστείας γιατί τόσες μέρες νήστεψε ο Χριστός στην έρημο, μετά τη Βάπτισή Του, ενώ οι 40 ημέρες είναι περίπου το 1/10 του χρόνου, κι αυτό το 1/10 ο άνθρωπος το αφιερώνει στο Θεό;!
Δυστυχώς, όπως όλα τα θρησκευτικά στοιχεία, έτσι κι η Σαρακοστή έχει απολέσει το βαθύτερο νόημά της σήμερα, ίσως με ευθύνη και των εκκλησιαστικών ταγών. Κι αυτό γιατί έχει τονιστεί υπέρ το δέον το θέμα της σωματικής νηστείας και καθόλου δεν τονίζονται τα συμπαρομαρτούντα της, τα οποία προσδίδουν και την ουσία της. Γιατί η Σαρακοστή είναι η αφορμή για τον άνθρωπο του 21ου αιώνα να επαναδιατυπώσει μέσα του το νόημα της ζωής.
Σαρακοστή σημαίνει πρώτα απ όλα νηστεία από την αμαρτία, από ό,τι δηλαδή μας ασχημίζει εσωτερικά. Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει πολλά πάθη και αδυναμίες, τα οποία δυστυχώς τα ωραιοποιεί και τα θεωρεί φυσικά. Το πρώτο και κυριότερο πάθος του ανθρώπου είναι ο εγωισμός, από το οποίο πάσχουμε όλοι ανεξαιρέτως. Η σωματική νηστεία μας βοηθά να περιορίσουμε το να θέλουμε διαρκώς, κάνοντας εγκράτεια στα φαγητά ταυτόχρονα κάνουμε εγκράτεια στη διαρκή ικανοποίηση των επιθυμιών μας! Σκεφτείτε τι πρόταση ζωής προβάλλει η Εκκλησία μας, στην καταναλωτική αδηφαγία και εγωιστική αυτάρκεια του ανθρώπου μιλά για τον περιορισμό των αναγκών και την ταπείνωση και του σώματος και της ψυχής!
Σαρακοστή ακόμα σημαίνει επαναβίωση του λατρευτικού στοιχείου της Εκκλησίας. Η κατάνυξη στις προηγιασμένες λειτουργίες, η προσευχή στην Παναγιά μας με τους Χαιρετισμούς της, εκείνες οι ωραιότατες λειτουργίες του Μ. Βασιλείου κάθε Κυριακή, το Μεγάλο Απόδειπνο και ο θρηνητικός Μεγάλος Κανόνας, ποιητικά κείμενα ύψιστης αξίας, αλλά και παρουσίασης ενός τρόπου ζωής που απεικονίζει τη Βασιλεία του Θεού. Στον σύγχρονο κόσμο της κραυγής, του φτηνού εντυπωσιασμού, των δυνατών ήχων και της χειρίστης ποιότητας μουσικής, η εκκλησιαστική λατρεία μιλά στην ψυχή του ανθρώπου μυστικά, με τους κατανυκτικούς βυζαντινούς ψαλμούς της, το ιλαρόν φως των κεριών, με τη μετοχή του ανθρώπου στο Σώμα και το Αίμα του Χριστού, με την ελπίδα στο πρόσωπο της Παναγίας, με την μετοχή στο χρόνο του ουρανού και την αποφυγή του άγχους της γης! Στον κόσμο που προβάλλει ως ιδανικό του την τάση του ανθρώπου να τα προλαβαίνει όλα και την παντοκρατορία της Τεχνολογίας και των νέων όπλων, η Εκκλησία προβάλλει την προσευχή ως έκφραση αγάπης προς το Θεό και το συνάνθρωπο, την ευχαριστία προς το Θεό για το αγαθό της ζωής και την εμπιστοσύνη στην πρόνοιά Του για μας! Η φράση των Πατέρων «Κύριε όπως ξέρεις και όπως θέλεις, ελέησέ με» είναι η επανάσταση της Εκκλησίας στον ακτιβισμό του κόσμου!
Αλλά υπάρχει κι ένα τρίτο στοιχείο στη Σαρακοστή που της προσδίδει ουσία. Είναι το στοιχείο της χαρμολύπης! Αυτό σημαίνει ότι για την Εκκλησία μας αυτή η περίοδος είναι η αποτύπωση της πραγματικής ιστορίας του καθενός ανθρώπου. Λύπη για την εξορία μας από τον Παράδεισο που για μας δεν είναι τίποτε άλλο από την αγάπη και την κοινωνία με το Θεό, λύπη και μετάνοια για τις αμαρτίες μας, λύπη για τα επικείμενα πάθη του Χριστού, αλλά και για ό,τι μας βασανίζει στη ζωή μας, αλλά ταυτόχρονα και χαρά για την παρουσία του Θεού στη ζωή μας, χαρά για την ξαναγεννημένη επιθυμία για το Θεό, ειρήνη για την επιστροφή μας στο σπίτι Του που είναι η Εκκλησία, είναι η χαρά της επικείμενης Ανάστασης που δεσπόζει ακόμα και στις πένθιμα κατανυκτικές Ακολουθίες της κυρα-Σαρακοστής!
«Πάντα τη Μεγάλη Παρασκευή, να ‘σαι μόνος σαν το Χριστό προσμένοντας το τελευταίο καρφί, το ξύδι, τη λόγχη. Τις ζαριές ν’ ακούς ατάραχα στο μοίρασμα των υπαρχόντων σου, τις βλαστήμιες, τις προκλήσεις, την αδιαφορία. Πριν την Παρασκευή δεν έρχεται η Κυριακή, τότε λησμονάς τα μαρτύρια των δρόμων της Μεγάλης Παρασκευής της ζωής μας. Μην ξαφνιαστείς, μη φοβηθείς στ’ απρόσμενο σουρούπωμα. Οι μπόρες του ουρανού δε στερεύουν. Η ξαστεριά θα ’ρθεί το Σαββατόβραδο. Τότε λησμονάς τα μαρτύρια των δρόμων της μεγάλης Παρασκευής της ζωής μας»(Μοναχός Μωϋσής). Είναι όμορφη η κυρα-Σαρακοστή. Γιατί μας φέρνει κοντά στην Ανάσταση. Κι όταν αυτή θα έρθει θα λησμονήσουμε τους κόπους και το δάκρυ. Και θα γευτούμε τη χαρά και το φως της καινούριας ζωής! Στη βουή του κόσμου, στα πάθη των ανθρώπων, στο χάος του τίποτα ένα νόημα ζωής, ένας κόσμος βασισμένος στην αγάπη, την προσευχή, την κάθαρση ανατέλλει μπροστά μας. Ας τον γευτούμε κι ας τον περπατήσουμε! Τον έχουμε ανάγκη! Καλή Σαρακοστή!
themistoklismourtzanos.blogspot.com
