Σεβασμιώτατοι ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Ἡ Πρόνοια τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ μᾶς συγκέντρωσε καί πάλι, ὡς μέλη τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας μας. Μᾶς δίδεται ἔτσι ἤ εὐκαιρία νά ἐπικοινωνήσουμε, νά συναντήσει ὁ ἕνας τόν ἄλλον ἀδελφό του ἀλλά καί νά προσφέρουμε συγχρόνως τόν πνευματικό μας ὀβολό σέ καιρούς δυσχερεῖς.
- Νομίζω ὅτι δέν εἶναι ἀνάγκη νά περιγράψω τά συμβαίνοντα μέσα καί γύρω μας ἀφοῦ καί σεῖς ὡς ὑπεύθυνοι ποιμένες συγκεκριμένων περιοχῶν ἰδιαίτερα τῶν μεγαλουπόλεων, ζῆτε τίς καθημερινές ἀνάγκες.Ἡ φτώχεια, ἡ ἀνεργία, ἡ ἀνασφάλεια, ἡ ἔνδεια κάθε μέρα καί περισσότερό μᾶς ἀγγίζουν. Θά ἐπαναλάβω μιά φράση πρεσβυτέρου ἀγαπητοῦ μας ἀδελφοῦ πού εἶναι ἀνακεφαλαίωσις τῶν παραπάνω: Ἡ χώρα μας βρίσκεται σέ δοκιμασία.
Ἡ ὅλη κατάστασις μᾶς θυμίζει τήν περιγραφή τοῦ Γρηγορίου Νύσσης: «Οἱ σημερινοί καιροί μᾶς ἔφεραν σωρεία ἀπό γυμνούς καί ἄστεγους. Ἕνα πλῆθος στέκεται μπροστά στή θύρα τοῦ καθενός. Παντοῦ βλέπετε τό χέρι νά εἶναι ἁπλωμένο καί ζητᾶ... Σ᾽αὐτούς σπίτι εἶναι ἡ ὕπαιθρος, καταφύγιο οἱ στοές καί τά σταυροδρόμια καί τά πιό ἐγκαταλελειμμένα μέρη τῆς ἀγορᾶς. Σάν τά νυχτοπούλια καί τίς κουκουβάγιες πού φωλιάζουν στίς τρύπες. Τά ροῦχα τους εἶναι κουρελιασμένα. Ἔσοδά τους εἶναι οἱ καλές διαθέσεις τῶν φιλάνθρωπων· τροφή τους ὀ,τιδήποτε πέσει ἀπό τούς περαστικούς· ποτό τους ἡ πηγή τῆς πόλεως, ὅπως ἀκριβῶς καί γιά τά ζῶα· κύπελλό τους οἱ ἄδειες παλάμες· θησαυρός τους ἡ τσέπη τους, ὅταν δέν ἔχει τρύπες καί κρατάη ὅ,τι τῆς βάζουν μέσα· τραπέζι τους τά ἐνωμένα γόνατά τους· κρεββάτι τους τό χῶμα· λουτρό τους ὁ ἀπέριττος ποταμός ἤ ἡ λίμνη πού ὁ Θεός ἔδωσε γιά ὅλους. Ἡ ζωή τους εἶναι πλανόδια καί πρωτόγονη ὄχι γιατί ἦταν ἔτσι ἀπ᾽τήν ἀρχή, ἀλλά ἐξ αἰτίας ἀτυχημάτων καί ἀνάγκης».
Ἡ Ἐκκλησία πάντοτε διά μέσου τῶν αἰώνων συνδεδεμένη μέ τήν Ἱστορία αὐτοῦ τοῦ τόπου στάθηκε πλάι του, ἔστω καί ἄν πολλάκις ἀγνοήθηκε, περιφρονήθηκε, ἀδικήθηκε καί εἶδε τόν ἑαυτό της νά ἐκτοπίζεται στό περιθώριο.
Δέν θά ἤθελα νά συνεχίσω τόν λόγο ἐπ᾽αὐτοῦ οὔτε νά ἀναφερθῶ στά θέματα πού θά μᾶς ἀπασχολήσουν ἀφοῦ αὐτά εἶναι ἤδη καταχωρημένα στήν Ἡμερησία Διάταξη.
Ή Δ.Ι.Σ. κατά τήν συνεδρία τῆς 17ης παρελθόντος μηνός ἀπεφάσισε νά ἀλλάξη τό μέχρι τότε προγραμματισμένο κύριο θέμα τῆς «Ἡμερησίας Διατάξεως, καί πρότεινε ἀντ᾽αὐτοῦ νά εἶναι τό συζητησόμενο: Ἡ Ἐκκλησία μας πρό τῆς κρίσης τῆς χώρας μας».
Προβάλλουν δυό ἐρωτήματα: Τί πταίει; Τί κάνουμε; Προτιμῶ νά ρίξουμε τό βάρος στό δεύτερο ἐρώτημα.
Θά ἤθελα νά ἐπικεντρώσω τίς σκέψεις μου μόνο σέ μερικά κρίσιμα γιά τήν πορεία τῆς Ἐκκλησίας μας στούς δύσκολους καιρούς καί περιστάσεις πού διανοίγονται μπροστά μας καί νά κάνω κάποιες ἐπισημάνσεις:
Α. Πρῶτος στόχος ἤ σωστή καί συνεχής διαποίμανση τόν λαοῦ μας.
Ἡ Ἐκκλησία μας δέν ἔπαψε ποτέ νά λειτουργεῖ ὡς μητέρα. Πάντοτε, ἰδιαίτερα στίς δύσκολες ὧρες τῶν δοκιμασιῶν, ὁ σύνδεσμος γίνεται πιό δυνατός. Τό ἔργο τῆς κατήχησης τῆς στήριξης τῆς ἐλπίδος, τῆς ὅποιας συμπαράστασης στό μέτρο τοῦ δυνατοῦ, τῆς πνευματικῆς καλλιέργειας ἀνήκουν στό πλαίσιο τῆς ἀποστολῆς της. Αὐτή ἡ διακονία πρέπει νά ἐνταθεῖ περισσότερο.
Β. Ἀνάγκη ἑνότητος ὅλων μας.
Ἡ ἄσχημη εἰκόνα τῆς πατρίδος μας τῶν τελευταίων χρόνων καί ἰδιαίτερα ἤ ἄλληλουπονόμευση, πρέπει νά μᾶς διδάξει ὅλους μέσα στό χῶρο αὐτό, νά μήν ἐπιτρέψουμε νά εἰσβάλουν καί στό σῶμα μας διχαστικά δαιμόνια. Ζοῦμε τόν καιρό αὐτό συγκινητικά φαινόμενα τῆς ἀγάπης καί τῆς ἀφοσιώσεως τοῦ λαοῦ μας πρός τήν Ἐκκλησία. Μή τόν ἀπογοητεύσουμε.
Ἡ ἐμπειρία μου μέ πείθει καί θέλω νά σᾶς διαβεβαιώσω, ὅτι καί στίς ἡμερές μας μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ ὅλοι ὅσοι κατέχουν ἐπισκοπική θέση μέσα στήν αἴθουσα αὐτή, ἀγαποῦν μέ κάθε θυσία τήν Ἐκκλησία μας μέ ὅσα αὐτή πρεσβεύει καί διδάσκει. Δέν ὑπάρχει κανένας ρίψασπις, κανένας προδότης. Καί ἄν μερικές φορές κατά τό ἀνθρώπινο προβάλουν παρεξηγήσιμες θέσεις, διαφορετικές συμπεριφορές, ἐγωιστικά φαινόμενα, ὀφείλουμε νά ἀνατρέξουμε στή διδαχή τοῦ Χριστοῦ μας, στό παράδειγμα τῶν Πατέρων καί τῶν ἅγιων τῆς Ἐκκλησίας καί μέ εὐαγγελικό τρόπο, νά δώσουμε εὐεργετικές λύσεις, ἀνάπαυση στίς διαφορές μας. Ἔτσι ὥστε νά μποροῦμε κατάματα νά λέμε στά παιδιά μας: «Ἔρχου καί ἴδε».
- Στήν Ὀρθοδοξία δέν ρίχνουμε τόν ἀδερφό στήν Πυρά, οὔτε ἡ Ἱερή Ἐξέταση βρῆκε χῶρο στήν Ὀρθόδοξη πίστη καί στήν Παράδοσή μας.
Γ. Προσοχή στίς μισές ἀλήθειες πού κυκλοφοροῦν.
Στήν ἐποχή τῆς πληροφόρησης εἶναι φυσικό ἡ πλούσια τεχνογνωσία μέ ἔντυπα, μέ ἄλλα σύγχρονα μέσα νά μᾶς πολιορκεῖ. Οἱ ἰδέες, οἱ πολλές ἰδέες, ἡ παραπληροφόρηση, οἱ σκοπιμότητες μᾶς κατακλύζουν καί δημιουργοῦν συγχύσεις. Ἡ προπαγάνδα δυστυχῶς κατάφερε στήν ἐποχή μας τό ψέμα νά τό παρουσιάζει ὡς ἀλήθεια, τήν ἀσχήμια ὡς ὀμορφιά, τό κακό ὡς καλό.
Μέσα σ᾽αὐτόν τόν ἀνταγωνιστικό ἀγώνα δέν λείπουν προσπάθειες πού μέ ἕνα φασιστικό τρόπο φιλοδοξοῦν νά «διορθώσουν» καί νά «σώσουν» τήν Ἐκκλησία.
Καί εἶναι ἀλήθεια ὅ,τι εἶναι σοβαρό, καί χρήσιμο θά τό χρειασθοῦμε καί θά τό χρησιμοποιήσουμε. Ἀπέχη ὅμως αὐτό πολύ ἀπό τή λανθασμένη προσπάθεια «χειραγωγήσεως τῆς Ἐκκλησιαστικῆς μας διοικήσεως».
Δ. Ἐπιδίωξη συνεργασίας Ἐκκλησίας καί Πολιτείας.
Τοῦτο εἶναι ἀναγκαῖο στούς δύσκολους καιρούς μας περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλη φορά. Τελευταία ἔγιναν φιλότιμες προσπάθειες πρός τήν κατεύθυνση αὐτή. Τά ἀποτελέσματα δέν ἦσαν τά ἐπιθυμητά. Ὑπῆρξαν πολιτικά πρόσωπα πού ἐνίσχυσαν τήν προσπάθεια αὐτή καί ὀφείλω ἀπό τή θέση αὐτή νά τά εὐχαριστήσω. Τό γενικώτερο ὅμως κλίμα ἦταν ἀδιάφορο, μία δαιμονιώδης γραφειοκρατία καί ὁ παραγοντισμός ἀσήμαντων λειτουργῶν πού μᾶλλον δυσκολεύουν παρά ἐξυπηρετοῦν ἔκαμαν τίς προσπάθειες ἀναποτελεσματικές.
- Ἰδιαίτερα σήμερα μπροστά στήν πνευματική κρίση πού ἀκολουθεῖται καί ἀπό ἄλλες κρίσεις ὅπως ἡ οἰκονομική πού μᾶς μαστίζει εἶναι ἀπαραίτητη ἡ δική μας συμβολή. Ἡ Ἱστορία μας, ὁ πολιτισμός μας, ἡ γλώσσα μας, ἡ ἀξιοπρέπειά μας, ἡ ἐθνική μας ὑπερηφάνεια, ὁ ἀλληλοσεβασμός νά μήν καταντήσουν στή χώρα πού γεννήθηκε ἡ Δημοκρατία «εἴδη ἐν ἀνεπάρκειᾳ».
Εὐχαριστῶ.
Ἡ Πρόνοια τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ μᾶς συγκέντρωσε καί πάλι, ὡς μέλη τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας μας. Μᾶς δίδεται ἔτσι ἤ εὐκαιρία νά ἐπικοινωνήσουμε, νά συναντήσει ὁ ἕνας τόν ἄλλον ἀδελφό του ἀλλά καί νά προσφέρουμε συγχρόνως τόν πνευματικό μας ὀβολό σέ καιρούς δυσχερεῖς.
- Νομίζω ὅτι δέν εἶναι ἀνάγκη νά περιγράψω τά συμβαίνοντα μέσα καί γύρω μας ἀφοῦ καί σεῖς ὡς ὑπεύθυνοι ποιμένες συγκεκριμένων περιοχῶν ἰδιαίτερα τῶν μεγαλουπόλεων, ζῆτε τίς καθημερινές ἀνάγκες.Ἡ φτώχεια, ἡ ἀνεργία, ἡ ἀνασφάλεια, ἡ ἔνδεια κάθε μέρα καί περισσότερό μᾶς ἀγγίζουν. Θά ἐπαναλάβω μιά φράση πρεσβυτέρου ἀγαπητοῦ μας ἀδελφοῦ πού εἶναι ἀνακεφαλαίωσις τῶν παραπάνω: Ἡ χώρα μας βρίσκεται σέ δοκιμασία.
Ἡ ὅλη κατάστασις μᾶς θυμίζει τήν περιγραφή τοῦ Γρηγορίου Νύσσης: «Οἱ σημερινοί καιροί μᾶς ἔφεραν σωρεία ἀπό γυμνούς καί ἄστεγους. Ἕνα πλῆθος στέκεται μπροστά στή θύρα τοῦ καθενός. Παντοῦ βλέπετε τό χέρι νά εἶναι ἁπλωμένο καί ζητᾶ... Σ᾽αὐτούς σπίτι εἶναι ἡ ὕπαιθρος, καταφύγιο οἱ στοές καί τά σταυροδρόμια καί τά πιό ἐγκαταλελειμμένα μέρη τῆς ἀγορᾶς. Σάν τά νυχτοπούλια καί τίς κουκουβάγιες πού φωλιάζουν στίς τρύπες. Τά ροῦχα τους εἶναι κουρελιασμένα. Ἔσοδά τους εἶναι οἱ καλές διαθέσεις τῶν φιλάνθρωπων· τροφή τους ὀ,τιδήποτε πέσει ἀπό τούς περαστικούς· ποτό τους ἡ πηγή τῆς πόλεως, ὅπως ἀκριβῶς καί γιά τά ζῶα· κύπελλό τους οἱ ἄδειες παλάμες· θησαυρός τους ἡ τσέπη τους, ὅταν δέν ἔχει τρύπες καί κρατάη ὅ,τι τῆς βάζουν μέσα· τραπέζι τους τά ἐνωμένα γόνατά τους· κρεββάτι τους τό χῶμα· λουτρό τους ὁ ἀπέριττος ποταμός ἤ ἡ λίμνη πού ὁ Θεός ἔδωσε γιά ὅλους. Ἡ ζωή τους εἶναι πλανόδια καί πρωτόγονη ὄχι γιατί ἦταν ἔτσι ἀπ᾽τήν ἀρχή, ἀλλά ἐξ αἰτίας ἀτυχημάτων καί ἀνάγκης».
Ἡ Ἐκκλησία πάντοτε διά μέσου τῶν αἰώνων συνδεδεμένη μέ τήν Ἱστορία αὐτοῦ τοῦ τόπου στάθηκε πλάι του, ἔστω καί ἄν πολλάκις ἀγνοήθηκε, περιφρονήθηκε, ἀδικήθηκε καί εἶδε τόν ἑαυτό της νά ἐκτοπίζεται στό περιθώριο.
Δέν θά ἤθελα νά συνεχίσω τόν λόγο ἐπ᾽αὐτοῦ οὔτε νά ἀναφερθῶ στά θέματα πού θά μᾶς ἀπασχολήσουν ἀφοῦ αὐτά εἶναι ἤδη καταχωρημένα στήν Ἡμερησία Διάταξη.
Ή Δ.Ι.Σ. κατά τήν συνεδρία τῆς 17ης παρελθόντος μηνός ἀπεφάσισε νά ἀλλάξη τό μέχρι τότε προγραμματισμένο κύριο θέμα τῆς «Ἡμερησίας Διατάξεως, καί πρότεινε ἀντ᾽αὐτοῦ νά εἶναι τό συζητησόμενο: Ἡ Ἐκκλησία μας πρό τῆς κρίσης τῆς χώρας μας».
Προβάλλουν δυό ἐρωτήματα: Τί πταίει; Τί κάνουμε; Προτιμῶ νά ρίξουμε τό βάρος στό δεύτερο ἐρώτημα.
Θά ἤθελα νά ἐπικεντρώσω τίς σκέψεις μου μόνο σέ μερικά κρίσιμα γιά τήν πορεία τῆς Ἐκκλησίας μας στούς δύσκολους καιρούς καί περιστάσεις πού διανοίγονται μπροστά μας καί νά κάνω κάποιες ἐπισημάνσεις:
Α. Πρῶτος στόχος ἤ σωστή καί συνεχής διαποίμανση τόν λαοῦ μας.
Ἡ Ἐκκλησία μας δέν ἔπαψε ποτέ νά λειτουργεῖ ὡς μητέρα. Πάντοτε, ἰδιαίτερα στίς δύσκολες ὧρες τῶν δοκιμασιῶν, ὁ σύνδεσμος γίνεται πιό δυνατός. Τό ἔργο τῆς κατήχησης τῆς στήριξης τῆς ἐλπίδος, τῆς ὅποιας συμπαράστασης στό μέτρο τοῦ δυνατοῦ, τῆς πνευματικῆς καλλιέργειας ἀνήκουν στό πλαίσιο τῆς ἀποστολῆς της. Αὐτή ἡ διακονία πρέπει νά ἐνταθεῖ περισσότερο.
Β. Ἀνάγκη ἑνότητος ὅλων μας.
Ἡ ἄσχημη εἰκόνα τῆς πατρίδος μας τῶν τελευταίων χρόνων καί ἰδιαίτερα ἤ ἄλληλουπονόμευση, πρέπει νά μᾶς διδάξει ὅλους μέσα στό χῶρο αὐτό, νά μήν ἐπιτρέψουμε νά εἰσβάλουν καί στό σῶμα μας διχαστικά δαιμόνια. Ζοῦμε τόν καιρό αὐτό συγκινητικά φαινόμενα τῆς ἀγάπης καί τῆς ἀφοσιώσεως τοῦ λαοῦ μας πρός τήν Ἐκκλησία. Μή τόν ἀπογοητεύσουμε.
Ἡ ἐμπειρία μου μέ πείθει καί θέλω νά σᾶς διαβεβαιώσω, ὅτι καί στίς ἡμερές μας μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ ὅλοι ὅσοι κατέχουν ἐπισκοπική θέση μέσα στήν αἴθουσα αὐτή, ἀγαποῦν μέ κάθε θυσία τήν Ἐκκλησία μας μέ ὅσα αὐτή πρεσβεύει καί διδάσκει. Δέν ὑπάρχει κανένας ρίψασπις, κανένας προδότης. Καί ἄν μερικές φορές κατά τό ἀνθρώπινο προβάλουν παρεξηγήσιμες θέσεις, διαφορετικές συμπεριφορές, ἐγωιστικά φαινόμενα, ὀφείλουμε νά ἀνατρέξουμε στή διδαχή τοῦ Χριστοῦ μας, στό παράδειγμα τῶν Πατέρων καί τῶν ἅγιων τῆς Ἐκκλησίας καί μέ εὐαγγελικό τρόπο, νά δώσουμε εὐεργετικές λύσεις, ἀνάπαυση στίς διαφορές μας. Ἔτσι ὥστε νά μποροῦμε κατάματα νά λέμε στά παιδιά μας: «Ἔρχου καί ἴδε».
- Στήν Ὀρθοδοξία δέν ρίχνουμε τόν ἀδερφό στήν Πυρά, οὔτε ἡ Ἱερή Ἐξέταση βρῆκε χῶρο στήν Ὀρθόδοξη πίστη καί στήν Παράδοσή μας.
Γ. Προσοχή στίς μισές ἀλήθειες πού κυκλοφοροῦν.
Στήν ἐποχή τῆς πληροφόρησης εἶναι φυσικό ἡ πλούσια τεχνογνωσία μέ ἔντυπα, μέ ἄλλα σύγχρονα μέσα νά μᾶς πολιορκεῖ. Οἱ ἰδέες, οἱ πολλές ἰδέες, ἡ παραπληροφόρηση, οἱ σκοπιμότητες μᾶς κατακλύζουν καί δημιουργοῦν συγχύσεις. Ἡ προπαγάνδα δυστυχῶς κατάφερε στήν ἐποχή μας τό ψέμα νά τό παρουσιάζει ὡς ἀλήθεια, τήν ἀσχήμια ὡς ὀμορφιά, τό κακό ὡς καλό.
Μέσα σ᾽αὐτόν τόν ἀνταγωνιστικό ἀγώνα δέν λείπουν προσπάθειες πού μέ ἕνα φασιστικό τρόπο φιλοδοξοῦν νά «διορθώσουν» καί νά «σώσουν» τήν Ἐκκλησία.
Καί εἶναι ἀλήθεια ὅ,τι εἶναι σοβαρό, καί χρήσιμο θά τό χρειασθοῦμε καί θά τό χρησιμοποιήσουμε. Ἀπέχη ὅμως αὐτό πολύ ἀπό τή λανθασμένη προσπάθεια «χειραγωγήσεως τῆς Ἐκκλησιαστικῆς μας διοικήσεως».
Δ. Ἐπιδίωξη συνεργασίας Ἐκκλησίας καί Πολιτείας.
Τοῦτο εἶναι ἀναγκαῖο στούς δύσκολους καιρούς μας περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλη φορά. Τελευταία ἔγιναν φιλότιμες προσπάθειες πρός τήν κατεύθυνση αὐτή. Τά ἀποτελέσματα δέν ἦσαν τά ἐπιθυμητά. Ὑπῆρξαν πολιτικά πρόσωπα πού ἐνίσχυσαν τήν προσπάθεια αὐτή καί ὀφείλω ἀπό τή θέση αὐτή νά τά εὐχαριστήσω. Τό γενικώτερο ὅμως κλίμα ἦταν ἀδιάφορο, μία δαιμονιώδης γραφειοκρατία καί ὁ παραγοντισμός ἀσήμαντων λειτουργῶν πού μᾶλλον δυσκολεύουν παρά ἐξυπηρετοῦν ἔκαμαν τίς προσπάθειες ἀναποτελεσματικές.
- Ἰδιαίτερα σήμερα μπροστά στήν πνευματική κρίση πού ἀκολουθεῖται καί ἀπό ἄλλες κρίσεις ὅπως ἡ οἰκονομική πού μᾶς μαστίζει εἶναι ἀπαραίτητη ἡ δική μας συμβολή. Ἡ Ἱστορία μας, ὁ πολιτισμός μας, ἡ γλώσσα μας, ἡ ἀξιοπρέπειά μας, ἡ ἐθνική μας ὑπερηφάνεια, ὁ ἀλληλοσεβασμός νά μήν καταντήσουν στή χώρα πού γεννήθηκε ἡ Δημοκρατία «εἴδη ἐν ἀνεπάρκειᾳ».
Εὐχαριστῶ.