Ο Νικηταράς, ο Ναός της Ευαγγελιστρίας Πειραιώς και το μνημείο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας

Του Κώστα Ζουρδού

Διαβάζοντας τον τίτλο αυτού του κειμένου, θα απορεί κανείς πως μπορεί να συνδυαστεί, ο Νικηταράς ο επονομαζόμενος και τουρκοφάγος, ο Ναός της Ευαγγελιστρίας Πειραιώς και ένα μνημείο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Ας τα πάρουμε τα θέματα από την αρχή και ας τα ξεκαθαρίσουμε αφού κάνουμε πρώτα ένα ταξίδι στην ιστορία.
 Ο Νικηταράς Σταματελόπουλος ήταν ένας από τους μεγαλύτερους ήρωες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Γεννήθηκε το 1782 στη Νέδουσα, ένα μικρό χωριό που

βρίσκεται στους πρόποδες του Ταϋγέτου και ήταν ανιψιός του Κολοκοτρώνη. Το1805, κατά τον ανελέητο διωγμό των κλεφταρματολών Πελοποννήσου, ο πατέρας του σκοτώθηκε από τους Τούρκους και ο Νικηταράς ακολούθησε τον θείο του Κολοκοτρώνη στα Επτάνησα, όπου εντάχθηκε στα Ρωσικά τάγματα. Μετά μετέβη στην Ιταλία για να πολεμήσει κατά του στρατού του Ναπολέοντα. Στη συνέχεια επέστρεψε στα Επτάνησα και υπηρέτησε τους Γάλλους, οι οποίοι στο μεταξύ τα είχαν καταλάβει με τη συνθήκη του Τίλσιτ. Συντηρούσε δικό του σώμα ενόπλων με άνδρες που προέρχονταν από διάφορα μέρη της Ελλάδας.

Με την έκρηξη της Επανάστασης, στην πρώτη μάχη που δόθηκε στο Βαλτέτσι της Αρκαδίας στις 12 - 13 Μαΐου 1821 (είχε προηγηθεί μια συμπλοκή στο Λεβίδη τον Απρίλη), ο Νικηταράς που κρατούσε με 200 άντρες τα Άνω Δολιανά, κατάφερε να αποκρούσει 6.000 Τούρκους που επιτίθεντο με πυροβολικό. Στην μάχη αυτή, αλλά και στην πολιορκία της Τρίπολης, ο Νικηταράς διακρίθηκε για την αντρεία του και την γενναιότητά του. Οι συναγωνιστές του έκπληκτοι από το θάρρος και την γενναιότητά του τον ονόμασαν «τουρκοφάγο». Όταν η Τρίπολη καταλήφθηκε από τους Έλληνες, δε ζήτησε κανένα λάφυρο για τον εαυτό του και όταν του πρόσφεραν ένα αδαμαντοκόλλητο σπαθί, το έκανε δώρο στην προσωρινή κυβέρνηση.

Όταν άρχισαν οι εμφύλιες διαμάχες το 1823 ο Νικηταράς τάχθηκε με το μέρος του θείου του Κολοκοτρώνη και κατά της κυβέρνησης Κουντουριώτη. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες, όπως στη μάχη της Αράχοβας, σε μάχες κατά του Ιμπραήμ και πολέμησε στο πλευρό του Καραϊσκάκη στην άτυχη μάχη του Φαλήρου τον Απρίλιο του1827. Με την απελευθέρωση εντάχθηκε στο κόμμα των Ναπαίων ( Ρώσικο )και στήριξε σθεναρά τον Κυβερνήτη Καποδίστρια, του οποίου υπήρξε και στενός συνεργάτης. Στην Δ΄ Εθνοσυνέλευση του Άργους έλαβε μέρος ως πληρεξούσιος Λεονταρίου (Αρκαδίας ).Πέρασε από πολλές θέσεις όπως, Γενικός Αρχηγός της Πολιτικής φρουράς Πελοποννήσου (1830 ), Πρόεδρος του Αναθεωρητικού Δικαστηρίου των Ελαφρών (1831 ), Γενικός Αρχηγός του στρατοπέδου Κορίνθου και Αρχηγός της Μεσσηνίας (1832 ).Με την άφιξη του Όθωνα στο Ναύπλιο, στις 25 Ιανουαρίου του 1833, ο Νικηταράς αποσύρθηκε από τη δράση, έμεινε αμέτοχος και απομονωμένος γιατί δε συμπαθούσε τους Βαυαρούς. Το 1834 προάγεται σε Συνταγματάρχη, αλλά τον Αύγουστο του ίδιου έτους, μετά το κίνημα της Μεσσηνίας, τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν. Αποφυλακίστηκε για να ξανασυλληφθεί το 1839 γατί θεωρήθηκε ένοχος συνωμοσίας κατά του Όθωνα και φυλακίστηκε στο Παλαμήδι. Το 1840, δικάστηκε, κρίθηκε αθώος και αφέθηκε ελεύθερος. Οι Βαυαροί όμως δε δέχθηκαν την απόφαση του Δικαστηρίου και με υπογραφή του Όθωνα φυλακίστηκε στην Αίγινα. Οι συχνές προσαγωγές και φυλακίσεις του κλόνισαν την υγεία του, με αποτέλεσμα στη δίκη που έγινε στις 18Σεπτεμβρίου 1841 να προσαχθεί καθιστός. Αμνηστεύθηκε και αποφυλακίστηκε σχεδόν τυφλός. Το 1843 προάγεται σε Υποστράτηγο, ενώ μετά την εξέγερση της 3^ηςΣεπτεμβρίου του 1847 διορίστηκε Γερουσιαστής, αξίωμα που του εξασφάλισε μια πενιχρή σύνταξη. Πνιγμένος στα χρέη, εκποίησε το μοναδικό του περιουσιακό στοιχείο, ένα κτήμα στο Σερεμέτι για να ξεπληρώσει τους οφειλέτες του.

Ο Νικηταράς υπέφερε πολλά αλλά ποτέ δεν αγανάκτησε και ποτέ δεν είπε πικρή κουβέντα για την πατρίδα του.

 Ανέφερα σκόπιμα όλες τις θέσεις που έλαβε ο Νικηταράς στη δημόσια ζωή της εποχή του. Και τις επαναλαμβάνω επιγραμματικά: Πληρεξούσιος στην Δ' Εθνοσυνέλευση, Υποστράτηγος, Πολιτικός, Γερουσιαστής. Ενώ στη δημόσια δράση του τον χαρακτήριζαν τρία στοιχεία: Αγάπη για την πατρίδα, αξιοπρέπεια και φτώχια. Την αναγωγή σε πρόσωπα που είχαν ή έχουν αντίστοιχες θέσεις με τον Νικηταρά σήμερα, την αφήνω στην κρίση σας .

Και κάπου εκεί έρχεται στη ζωή του Νικηταρά, ο Ναός της Ευαγγελιστρίας ( ο Ναός με την σημερινή του μορφή δεν υπήρχε τότε-πιθανολογείται η ύπαρξη μικρού ναΐσκου). Η αρμόδια επιτροπή που χορηγούσε θέσεις επαιτείας, του χορήγησε άδεια επαιτείας στον Ναό της Ευαγγελίστριας στον Πειραιά, όπου κάθε Παρασκευή θα μπορούσε να επαιτεί. Κάθε Παρασκευή ο Νικηταράς, κοντά στον Ναό, επαιτούσε για να ζήσει την οικογένειά του, μισότυφλος, γέροντας και ταλαιπωρημένος. Εκεί, δίπλα στο Ναό, κοντά στα σκαλιά, ο Νικηταράς θα δώσει ένα μεγάλο μάθημα εθνικής αλλά και ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Όταν πληροφορήθηκε ένας πρόξενος ξένης αντιπροσωπείας στην Ελλάδα, ότι ο Νικηταράς επαιτούσε στον Πειραιά, θέλησε να τον επισκεφτεί. Μόλις ο Νικηταράς αντελήφθη τον ξένο μάζεψε αμέσως το απλωμένο χέρι του.

- Τι κάνετε στρατηγέ μου; ρώτησε ο ξένος.
- Απολαμβάνω ελεύθερη πατρίδα, απάντησε υπερήφανα ο ήρωας.
- Μα εδώ την απολαμβάνετε, καθισμένος στον δρόμο; επέμενε ο ξένος.
- Η πατρίδα μού έχει χορηγήσει σύνταξη για να ζω καλά, αλλά έρχομαι εδώ για να παίρνω μια ιδέα πως περνάει ο κόσμος, απάντησε περήφανα ο Νικηταράς.

Ο ξένος κατάλαβε, και διακριτικά, φεύγοντας άφησε να του πέσει ένα πουγκί με χρυσές λίρες.
Ο σχεδόν τυφλός Νικηταράς άκουσε τον ήχο, έπιασε το πουγκί και φώναξε στον ξένο: «Σου έπεσε το πουγκί σου. Πάρε το μην το βρει κανένας και το χάσεις!».

Το περιστατικό που μόλις σας ανέφερα με τον Νικηταρά και τον Πρόξενο, μπορείτε να το συγκρίνετε με τη δουλικότητα που δείχνουν σήμερα οι έλληνες πολιτικοί στα σαλόνια της Ευρώπης που παίζεται η τύχη της Ελλάδας, χωρίς να υπολογίζεται ο Λαός της. Τα αποτελέσματα της σύγκρισης τα αφήνω και πάλι στην κρίση σας. Θέλω όμως κάτι άλλο να τονίσω και με αυτό να κλείσω.

  

Δεν γνωρίζουμε ακριβώς το σημείο που ο Νικηταράς επαιτούσε στην Ευαγγελίστρια. Παρ' όλα αυτά οι υπεύθυνοι της ενορίας( για τη δράση της τα λόγια είναι φτωχά ) έχουν «στήσει», ίσως στο ίδιο σημείο που καθόταν ο Νικηταράς, έναν " Επαίτη της Αγάπης". Τον Άγιο Λουκά τον ιατρό, Επίσκοπο Συμφερουπόλεως. Ένα παρεκκλήσι της αγάπης, εκεί που ο Άγιος περιμένει τον προσκυνητή, για να πάρει τον πόνο του και να τον κάνει μεσιτεία στο Θεό. Αυτό το παρεκκλήσι, δεν είναι μόνο ένας εκκλησιαστικός τόπος, αλλά ένα μνημείο αξιοπρέπειας και θυσίας. Ο Άγιος Λουκάς απλώνει το χέρι στο διαβάτη για να τον τραβήξει στην αληθινή ζωή της αγάπης και της ελευθερίας. Στην Εκκλησία. Εκεί που διασώζεται η αξιοπρέπεια του ανθρώπου και δικαιώνεται ο τυφλός αγωνιστής.

 Αν σας βγάλει κάποτε από εκεί ο δρόμος σας, σταθείτε και αφήστε τα μάτια σας να περιπλανηθούν στο παρεκκλήσι, στα σκαλιά του Ναού, στον γύρο χώρο. Και ποιος ξέρει; Μπορεί για μια φορά τα πήλινά μας μάτια να τινάξουν την χοϊκότητά τους και να δουν, τον τυφλό γερασμένο φουστανελά αγωνιστή, χαμογελαστό, καθώς θα βγαίνει από το παρεκκλήσι, φουριόζα ,η μαυροφορεμένη κορμοστασιά του Αγίου για ένα ακόμα θαύμα...