Καλέ μου φίλε, Καλή μου φίλη,
Η φτώχεια που μας περιτριγυρίζει δεν αφορά μόνον πράγματα που δεν μπορούμε να αποκτήσουμε. Έχει να κάνει πλέον με στοιχειώδεις υπηρεσίες και με πολλά από εκείνα που μέχρι χτες ήταν αυτονόητα. Όταν το ζητούμενο δεν είναι απλώς ένα κρεβάτι σε ένα νοσοκομείο ή λίγη ζεστασιά σε μια σχολική αίθουσα, αλλά η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, που καθημερινά διασύρεται στους δρόμους και τους διαδρόμους, τότε ο άνθρωπος
ζητάει απαντήσεις σε τεράστια «γιατί», αλλά και λύσεις σε ζητήματα, κυριολεκτικά, ζωής και θανάτου.
Επίτρεψέ μου να πιστεύω, πως η περικοπή της ερχόμενης Κυριακής προσφέρει τέτοιου είδους απαντήσεις και καλεί σε λύσεις με τρόπο απόλυτο, σαφή, σκληρό, αλλά και λυτρωτικό.
Αυτή λοιπόν την τρίτη Κυριακή του Τριωδίου, ο Χριστός θα βρεθεί ξανά ανάμεσα στους ανθρώπους, όχι όμως ως ένας περιφρονημένος και καταδιωγμένος, όπως την πρώτη φορά, αλλά ως βασιλιάς που θα αποδώσει δικαιοσύνη. Ο Ματθαίος μας αναφέρει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά, που θα τοποθετήσει κάποιους στα δεξιά Του και μια άλλη, επίσης συγκεκριμένη συμπεριφορά, που θα τοποθετήσει κάποιους άλλους στα αριστερά Του. Και οι δύο συμπεριφορές όμως έχουν να κάνουν με κάτι κοινό: Την ανταπόκριση ή την αδιαφορία απέναντι σε βασικά κοινωνικά προβλήματα: Τη πείνα, τη δίψα, τη φτώχεια, τη φυλακή, τον διωγμό.
Το μήνυμα είναι σαφές:
«Όποιος νοιάζεται για τον φτωχό, είναι με τον Θεό. Όποιος αδιαφορεί, ο Θεός θα τον απομακρύνει από κοντά Του».
Αν η περικοπή έφτανε ως εκεί, ίσως να επρόκειτο για μια μεταφυσική διάσταση της ανθρώπινης ανάγκης για δικαιοσύνη. Σήμερα όμως συμβαίνει κάτι πολύ σημαντικότερο: Με τη σημερινή περικοπή, ο Θεός διακηρύσσει τον τόπο κατοικίας του. Κατεβαίνει από τις απεικονίσεις, δραπετεύει από τα ιερά αντικείμενα, αφήνει άδειο τον ουρανό, γδύνεται από απαστράπτοντες χιτώνες φωτός υπερκόσμιου και φοράει την πείνα, τη δίψα, την φυλάκιση, τη γύμνια, την ανεστιότητα και την αρρώστια. Τα πράγματα είναι απλά και ξεκάθαρα: Όποιος ζητάει τον Θεό, τον έχει δίπλα του, στη διπλανή του πόρτα, στον διπλανό του κάδο, όπου τις νύχτες, υπάρξεις από έναν άλλο κόσμο, αναζητούν το άχρηστο και πεταμένο του δικού μας κόσμου.
Άσε με όμως να σε γυρίσω λίγο στο «τότε». Σε βεβαιώ, πως δεν πρόκειται για άσκοπη αρχαιολογία, αλλά για αποκάλυψη. Κατ’ αρχήν, να σου πω, πως μόνον ο Ματθαίος αναφέρει αυτή την παραβολή. Να σου πω επίσης, πως βρισκόμαστε στις τελευταίες ημέρες πριν τα Πάθη. Είναι τα τελευταία λόγια, που ακούγονται με παραβολικό τρόπο. Από δω και πέρα, ό,τι θα πει θα είναι φορτισμένο από γεγονότα, που με κλιμακωτή ένταση θα οδηγήσουν στον Γολγοθά.
Αυτή η εικόνα της τελικής κρίσης ανήκει στο 25ο κεφάλαιο του Ματθαίου. Έχει προηγηθεί η παραβολή των δέκα παρθένων και εκείνων των ταλάντων. Και οι τρεις όμως έχουν κάποια κοινά στοιχεία:
- Το πρώτο είναι, πως το τελευταίο κεφάλαιο της ανθρώπινης ιστορίας θα το δώσει ο Θεός σε χρόνο ανύποπτο.
- Το δεύτερο, πως πολλοί άνθρωποι θα βρεθούν ανέτοιμοι.
- Το τρίτο, πως όλους, μας περιμένουν εκπλήξεις. Και αυτό δεν αφορά μόνο τους αδιάφορους για τα πνευματικά, τους τυράννους, τους αμαρτωλούς. Αφορά και τους εφησυχασμένους ευσεβείς, δηλ. εκείνους, που νόμιζαν πως ξέρουν ποιος είναι ο Θεός, πώς αντιδρά, τι θέλει και τι θα κάνει.
Ας μείνουμε λίγο στον εφησυχασμό και την έκπληξη. Είναι ίδια με εκείνη, που θα ένιωθε ο Φαρισαίος, αν ήξερε το ποιος κατέβηκε δικαιωμένος από τον Ναό. Είναι ίδια με εκείνη του μεγαλύτερου γιου, όταν είδε τον πατέρα του να αποκαθιστά τον αποστάτη αδελφό του. Και σήμερα, νέα έκπληξη. Για όλους. Και για τους εκ δεξιών και για τους εξ αριστερών. Και οι μεν και οι δε είναι πιστοί. Γνωρίζουν το Θεό, τον ψάχνουν, θα ήταν έτοιμοι να κάνουν οτιδήποτε για να τον συναντήσουν. Οι εξ αριστερών μάλιστα μπορεί και να το έκαναν τον πρώτο στόχο της ζωής τους. Γι’ αυτό και ίσως δεν τους έμεινε χρόνος να ασχοληθούν με οτιδήποτε άλλο. Μπορεί να τους απορρόφησε πλήρως το θρησκευτικό καθήκον. Οι τελετές, οι ομιλίες, η προσευχή, η υψηλή θεολογία. Χωρίς να το καταλάβουν έκαναν την Εκκλησία θρησκεία. Διότι αυτό είναι θρησκεία: Ο αγώνας για ατομική σωτηρία. Οι εκ δεξιών όμως, αν και έψαχναν επίσης, δεν ξέχασαν τη βασική εντολή της αγάπης. Παρέμειναν Εκκλησία, γιατί παρέμειναν στο «εμείς».
Έλα όμως να δούμε και κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της παραβολής:
- Ο Χριστός, ως επίλογο στη διδασκαλία Του, τοποθετεί τη φτώχια, τον πόνο των κατατρεγμένων αυτού του κόσμου και την κοινωνική αδικία. Με τον τρόπο αυτό ξεκαθαρίζει, πως η αγάπη των πράξεων προς τον φτωχό θα καθορίσει το εάν θα βρει ο άνθρωπος τον Θεό. Αν δεις στην παραβολή, που θα διαβάσουμε σε λίγο, ούτε αναλύσεις, ούτε τυπικά συμβάλλουν στη συμφιλίωση με τον Θεό.
- Κάτι ακόμη: Δε βρίσκεις λογικό, πως το τέλος της ιστορίας θα συμπέσει με την απόλυτη εξαθλίωση μυριάδων ανθρώπων από τους λίγους και ισχυρούς; Τελειώνει η ιστορία και ο Χριστός, με το μόνο που ασχολείται είναι με την ανθρώπινη δυστυχία. Ουσιαστικά, με την παραβολή αυτή ολοκληρώνει τις απαντήσεις Του για το γιατί επεκράτησε τόση δυστυχία στην ανθρώπινη ιστορία.Και η έσχατη αυτή απάντηση είναι απόλυτη: Έλειψε η αγαπητική δράση, το ενδιαφέρον, η συμπόνια και ο αγώνας για δικαιοσύνη για όλα τα παιδιά του Θεού.
- Παρατήρησε κι αυτό: Όλα μαρτυρούν πως όλη η ανθρωπότητα περιμένει να αποδοθεί δικαιοσύνη και ο καθένας να πάρει τη θέση που δικαιούται. Ίσως πολλοί να βρεθούν με αρκετή αυτοπεποίθηση για το μέλλον τους. Ο Χριστός όμως κοινοποιεί τα δικά Του κριτήριά της. Δεν αρνείται, πως πολλοί, ίσως όλοι, ξέροντας ή μη ξέροντάς το, θα Τον αναζήτησαν. Δεν Τον ενδιαφέρει όμως αυτό. Τον ενδιαφέρει αν τελικά Τον βρήκαν ή δεν Τον βρήκαν. Και αποκαλύπτει, ποιος είναι ο δρόμος που οδηγούσε σ’ Αυτόν:
“Αλήθεια σας λέω, εφόσον το κάνατε σ’ έναν από αυτούς τους αδελφούς μου τους ασήμαντους, σ’ εμένα το κάνατε”
Μείνε λίγο σε αυτή τη φράση και αναλογίσου: Τι θα συνέβαινε στον κόσμο, ή τουλάχιστον σ’ εκείνον τον κόσμο, που θέλει να λέγεται χριστιανικός, αν ο φτωχός, ο ξένος, ο γυμνός και ο καταδιωγμένος αντιμετωπίζονταν σαν τον ίδιο τον Χριστό; Είναι ή δεν είναι αυτή η στάση αποτελεσματικότερη από κάθε κοινωνικό σύστημα και από κάθε κοινωνική επανάσταση;
Θα σου πρότεινα όμως να αφήσουμε τη σκέψη μας να πάει ένα βήμα παραπέρα: Στο μυαλό μας, ξέρεις, η έννοια της φιλανθρωπίας έχει περιοριστεί σε πολύ συγκεκριμένες μορφές: Ένα κέρμα στον ζητιάνο, μια προσφορά παλιών ρούχων, μια δωρεά σε ένα ίδρυμα, μια χριστουγεννιάτικη φιλανθρωπική εκδήλωση… κι όμως! Αν κάποιος έπαιρνε την παραβολή αυτή σαν οδηγό στην καθημερινότητά του, θα συνειδητοποιούσε, πως
φτωχός είναι ο οποιοσδήποτε στερείται αυτό που ο καθένας από μας διαθέτει.
Είναι πολύ εύκολο να ταυτίσει κανείς τη φτώχεια με το χρήμα. Φτώχεια όμως είναι η κάθε ανάγκη, που μπορούμε με τα χαρίσματα, τον κόπο και τη διάθεσή μας να ικανοποιήσουμε. Δεν είναι φτωχός ο μαθητής από αρχές και γνώση, όταν στέκεται μπροστά μας σε μια σχολική τάξη ή σε ένα κατηχητικό και περιμένει κοιτώντας μας στα μάτια, ένα δρόμο και μια πυξίδα; Δεν είναι φτωχός ο οποιοσδήποτε συμπολίτης μας περιμένει ένα αποτέλεσμα από ένα έργο που αναλάβαμε; Πόση ποιότητα δεν θα είχαν όλα τα έργα μας, ορατά και αόρατα, αν στο πρόσωπο του κάθε φτωχού με την έννοια αυτή, δε βλέπαμε τον Χριστό; Και τελικά ποιος ΔΕΝ είναι φτωχός;
Βλέπεις όμως πως στο βάθος της παραβολής, κρύβεται ένα μεγάλο ερώτημα:
Τι σχέση έχω εγώ με τον Χριστό;
Η ποιότητα της πίστης μας θα καθορίσει την ποιότητα των σχέσεών μας.Όποιος έβαλε τον Θεό μόνον δυνάστη και νομοθέτη, πώς να νιώσει οικτιρμό για τον συνάνθρωπο; Αντίθετα, ο κρυμμένος του θυμός θα τον εξουθενώσει. Να λοιπόν πάλι μπροστά μας ο Φαρισαίος και ο μεγάλος γιος.
Όποιος όμως ένιωσε ευγνωμοσύνη για τον Θεό και την αγάπη Του, δεν μπορεί, παρά να γεμίζει φιλότιμο, κάθε φορά που καλείται να τον διακονήσει στο πρόσωπο του καθενός που βρίσκεται στο δρόμο του και περιμένει κάτι. Η παραβολή λοιπόν αυτή δεν μας αφήνει ποτέ χωρίς νόημα ζωής. Διότι, όπως η αγάπη του Θεού δεν τελειώνει, αν εμείς θελήσουμε, ούτε η ευγνωμοσύνη ούτε το φιλότιμο τελειώνει.
Γι’ αυτό και ο αγ. Συμεών ο νέος Θεολόγος λέει στη Φιλοκαλία:
«Εκείνος που διατάχθηκε να έχει τον πλησίον όπως τον εαυτό του, οφείλει να τον έχει έτσι, όχι για μια μέρα, αλλά για όλη του τη ζωή»
Και προχωρώντας σε άλλες διαστάσεις στο νόημα της παραβολής, άκου μέχρι πού φτάνει:
«Βλέποντας καθένας τον αδελφό του και τον πλησίον του σα να βλέπει τον Θεό του, να λογαριάζει τον εαυτό του πιο ελάχιστο απ’ αυτόν, αφού θα τον βλέπει σαν Δημιουργό του, και σαν τέτοιο να τον υποδέχεται και να τον τιμά και να διαθέτει όλα τα υπάρχοντά του για να τον περιποιηθεί, όπως ο Χριστός και Θεός μας διέθεσε το αίμα του για τη σωτηρία μας» (κεφ. 114).
Και όπως λέει ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας, η Βασιλεία του Θεού είναι το έλεός Του και εκεί θα εισέλθουν μόνον οι όμοιοι μ’ Αυτόν. (Εις την Θείαν Λειτουργίαν, 14)
Αυτό το τελευταίο μου θυμίζει και κάτι από τον Ντοστογιέφσκι:
Στους Αδελφούς Καραμάζωφ περιλαμβάνεται, μια λαϊκή ιστορία που άκουσε κάποτε, σχετικά με μια ηλικιωμένη γυναίκα που δεν έζησε σωστά και μετά θάνατο βρέθηκε σε μια λίμνη από φωτιά. Ο φύλακας Άγγελός της προσπαθούσε να κάνει ό,τι μπορούσε για να βοηθήσει. Η μόνη καλή πράξη όμως που θυμόταν ότι έκανε αυτή η γυναίκα όταν ζούσε, ήταν που είχε δώσει κάποτε από τον κήπο της ένα κρεμμύδι, σε μια ζητιάνα. Πήρε λοιπόν ο άγγελος το κρεμμύδι, είπε στη γυναίκα να πιαστεί απ’ αυτό κι άρχισε να την τραβά έξω από τη λίμνη. Μέσα στη λίμνη όμως δεν ήταν μόνη της. Όταν οι άλλοι είδαν τι συνέβαινε, μαζεύτηκαν τριγύρω και κρεμάστηκαν πάνω της με την ελπίδα να συρθούν κι αυτοί έξω μαζί της. Τότε όμως η γυναίκα, με τρόμο και αγανάκτηση, άρχισε να τους κλωτσά. «Αφήστε με», φώναξε. «Εμένα τραβά έξω, όχι εσάς. Δικό μου είναι το κρεμμύδι, όχι δικό σας». Τη στιγμή που το είπε αυτό, το κρεμμύδι έσπασε στα δύο και η γυναίκα έπεσε πίσω, μέσα στη λίμνη. Και εκεί μέσα καίγεται μέχρι σήμερα.
Ας έρθουμε τώρα και στην παραβολή, από το 25ο κεφ. του Ματθαίου…
Ανάλυση του μαθήματος εδώ
Για τις υπόλοιπες βαθμίδες εδώ
ζητάει απαντήσεις σε τεράστια «γιατί», αλλά και λύσεις σε ζητήματα, κυριολεκτικά, ζωής και θανάτου.
Επίτρεψέ μου να πιστεύω, πως η περικοπή της ερχόμενης Κυριακής προσφέρει τέτοιου είδους απαντήσεις και καλεί σε λύσεις με τρόπο απόλυτο, σαφή, σκληρό, αλλά και λυτρωτικό.
Αυτή λοιπόν την τρίτη Κυριακή του Τριωδίου, ο Χριστός θα βρεθεί ξανά ανάμεσα στους ανθρώπους, όχι όμως ως ένας περιφρονημένος και καταδιωγμένος, όπως την πρώτη φορά, αλλά ως βασιλιάς που θα αποδώσει δικαιοσύνη. Ο Ματθαίος μας αναφέρει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά, που θα τοποθετήσει κάποιους στα δεξιά Του και μια άλλη, επίσης συγκεκριμένη συμπεριφορά, που θα τοποθετήσει κάποιους άλλους στα αριστερά Του. Και οι δύο συμπεριφορές όμως έχουν να κάνουν με κάτι κοινό: Την ανταπόκριση ή την αδιαφορία απέναντι σε βασικά κοινωνικά προβλήματα: Τη πείνα, τη δίψα, τη φτώχεια, τη φυλακή, τον διωγμό.
Το μήνυμα είναι σαφές:
«Όποιος νοιάζεται για τον φτωχό, είναι με τον Θεό. Όποιος αδιαφορεί, ο Θεός θα τον απομακρύνει από κοντά Του».
Αν η περικοπή έφτανε ως εκεί, ίσως να επρόκειτο για μια μεταφυσική διάσταση της ανθρώπινης ανάγκης για δικαιοσύνη. Σήμερα όμως συμβαίνει κάτι πολύ σημαντικότερο: Με τη σημερινή περικοπή, ο Θεός διακηρύσσει τον τόπο κατοικίας του. Κατεβαίνει από τις απεικονίσεις, δραπετεύει από τα ιερά αντικείμενα, αφήνει άδειο τον ουρανό, γδύνεται από απαστράπτοντες χιτώνες φωτός υπερκόσμιου και φοράει την πείνα, τη δίψα, την φυλάκιση, τη γύμνια, την ανεστιότητα και την αρρώστια. Τα πράγματα είναι απλά και ξεκάθαρα: Όποιος ζητάει τον Θεό, τον έχει δίπλα του, στη διπλανή του πόρτα, στον διπλανό του κάδο, όπου τις νύχτες, υπάρξεις από έναν άλλο κόσμο, αναζητούν το άχρηστο και πεταμένο του δικού μας κόσμου.
Άσε με όμως να σε γυρίσω λίγο στο «τότε». Σε βεβαιώ, πως δεν πρόκειται για άσκοπη αρχαιολογία, αλλά για αποκάλυψη. Κατ’ αρχήν, να σου πω, πως μόνον ο Ματθαίος αναφέρει αυτή την παραβολή. Να σου πω επίσης, πως βρισκόμαστε στις τελευταίες ημέρες πριν τα Πάθη. Είναι τα τελευταία λόγια, που ακούγονται με παραβολικό τρόπο. Από δω και πέρα, ό,τι θα πει θα είναι φορτισμένο από γεγονότα, που με κλιμακωτή ένταση θα οδηγήσουν στον Γολγοθά.
Αυτή η εικόνα της τελικής κρίσης ανήκει στο 25ο κεφάλαιο του Ματθαίου. Έχει προηγηθεί η παραβολή των δέκα παρθένων και εκείνων των ταλάντων. Και οι τρεις όμως έχουν κάποια κοινά στοιχεία:
- Το πρώτο είναι, πως το τελευταίο κεφάλαιο της ανθρώπινης ιστορίας θα το δώσει ο Θεός σε χρόνο ανύποπτο.
- Το δεύτερο, πως πολλοί άνθρωποι θα βρεθούν ανέτοιμοι.
- Το τρίτο, πως όλους, μας περιμένουν εκπλήξεις. Και αυτό δεν αφορά μόνο τους αδιάφορους για τα πνευματικά, τους τυράννους, τους αμαρτωλούς. Αφορά και τους εφησυχασμένους ευσεβείς, δηλ. εκείνους, που νόμιζαν πως ξέρουν ποιος είναι ο Θεός, πώς αντιδρά, τι θέλει και τι θα κάνει.
Ας μείνουμε λίγο στον εφησυχασμό και την έκπληξη. Είναι ίδια με εκείνη, που θα ένιωθε ο Φαρισαίος, αν ήξερε το ποιος κατέβηκε δικαιωμένος από τον Ναό. Είναι ίδια με εκείνη του μεγαλύτερου γιου, όταν είδε τον πατέρα του να αποκαθιστά τον αποστάτη αδελφό του. Και σήμερα, νέα έκπληξη. Για όλους. Και για τους εκ δεξιών και για τους εξ αριστερών. Και οι μεν και οι δε είναι πιστοί. Γνωρίζουν το Θεό, τον ψάχνουν, θα ήταν έτοιμοι να κάνουν οτιδήποτε για να τον συναντήσουν. Οι εξ αριστερών μάλιστα μπορεί και να το έκαναν τον πρώτο στόχο της ζωής τους. Γι’ αυτό και ίσως δεν τους έμεινε χρόνος να ασχοληθούν με οτιδήποτε άλλο. Μπορεί να τους απορρόφησε πλήρως το θρησκευτικό καθήκον. Οι τελετές, οι ομιλίες, η προσευχή, η υψηλή θεολογία. Χωρίς να το καταλάβουν έκαναν την Εκκλησία θρησκεία. Διότι αυτό είναι θρησκεία: Ο αγώνας για ατομική σωτηρία. Οι εκ δεξιών όμως, αν και έψαχναν επίσης, δεν ξέχασαν τη βασική εντολή της αγάπης. Παρέμειναν Εκκλησία, γιατί παρέμειναν στο «εμείς».
Έλα όμως να δούμε και κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της παραβολής:
- Ο Χριστός, ως επίλογο στη διδασκαλία Του, τοποθετεί τη φτώχια, τον πόνο των κατατρεγμένων αυτού του κόσμου και την κοινωνική αδικία. Με τον τρόπο αυτό ξεκαθαρίζει, πως η αγάπη των πράξεων προς τον φτωχό θα καθορίσει το εάν θα βρει ο άνθρωπος τον Θεό. Αν δεις στην παραβολή, που θα διαβάσουμε σε λίγο, ούτε αναλύσεις, ούτε τυπικά συμβάλλουν στη συμφιλίωση με τον Θεό.
- Κάτι ακόμη: Δε βρίσκεις λογικό, πως το τέλος της ιστορίας θα συμπέσει με την απόλυτη εξαθλίωση μυριάδων ανθρώπων από τους λίγους και ισχυρούς; Τελειώνει η ιστορία και ο Χριστός, με το μόνο που ασχολείται είναι με την ανθρώπινη δυστυχία. Ουσιαστικά, με την παραβολή αυτή ολοκληρώνει τις απαντήσεις Του για το γιατί επεκράτησε τόση δυστυχία στην ανθρώπινη ιστορία.Και η έσχατη αυτή απάντηση είναι απόλυτη: Έλειψε η αγαπητική δράση, το ενδιαφέρον, η συμπόνια και ο αγώνας για δικαιοσύνη για όλα τα παιδιά του Θεού.
- Παρατήρησε κι αυτό: Όλα μαρτυρούν πως όλη η ανθρωπότητα περιμένει να αποδοθεί δικαιοσύνη και ο καθένας να πάρει τη θέση που δικαιούται. Ίσως πολλοί να βρεθούν με αρκετή αυτοπεποίθηση για το μέλλον τους. Ο Χριστός όμως κοινοποιεί τα δικά Του κριτήριά της. Δεν αρνείται, πως πολλοί, ίσως όλοι, ξέροντας ή μη ξέροντάς το, θα Τον αναζήτησαν. Δεν Τον ενδιαφέρει όμως αυτό. Τον ενδιαφέρει αν τελικά Τον βρήκαν ή δεν Τον βρήκαν. Και αποκαλύπτει, ποιος είναι ο δρόμος που οδηγούσε σ’ Αυτόν:
“Αλήθεια σας λέω, εφόσον το κάνατε σ’ έναν από αυτούς τους αδελφούς μου τους ασήμαντους, σ’ εμένα το κάνατε”
Μείνε λίγο σε αυτή τη φράση και αναλογίσου: Τι θα συνέβαινε στον κόσμο, ή τουλάχιστον σ’ εκείνον τον κόσμο, που θέλει να λέγεται χριστιανικός, αν ο φτωχός, ο ξένος, ο γυμνός και ο καταδιωγμένος αντιμετωπίζονταν σαν τον ίδιο τον Χριστό; Είναι ή δεν είναι αυτή η στάση αποτελεσματικότερη από κάθε κοινωνικό σύστημα και από κάθε κοινωνική επανάσταση;
Θα σου πρότεινα όμως να αφήσουμε τη σκέψη μας να πάει ένα βήμα παραπέρα: Στο μυαλό μας, ξέρεις, η έννοια της φιλανθρωπίας έχει περιοριστεί σε πολύ συγκεκριμένες μορφές: Ένα κέρμα στον ζητιάνο, μια προσφορά παλιών ρούχων, μια δωρεά σε ένα ίδρυμα, μια χριστουγεννιάτικη φιλανθρωπική εκδήλωση… κι όμως! Αν κάποιος έπαιρνε την παραβολή αυτή σαν οδηγό στην καθημερινότητά του, θα συνειδητοποιούσε, πως
φτωχός είναι ο οποιοσδήποτε στερείται αυτό που ο καθένας από μας διαθέτει.
Είναι πολύ εύκολο να ταυτίσει κανείς τη φτώχεια με το χρήμα. Φτώχεια όμως είναι η κάθε ανάγκη, που μπορούμε με τα χαρίσματα, τον κόπο και τη διάθεσή μας να ικανοποιήσουμε. Δεν είναι φτωχός ο μαθητής από αρχές και γνώση, όταν στέκεται μπροστά μας σε μια σχολική τάξη ή σε ένα κατηχητικό και περιμένει κοιτώντας μας στα μάτια, ένα δρόμο και μια πυξίδα; Δεν είναι φτωχός ο οποιοσδήποτε συμπολίτης μας περιμένει ένα αποτέλεσμα από ένα έργο που αναλάβαμε; Πόση ποιότητα δεν θα είχαν όλα τα έργα μας, ορατά και αόρατα, αν στο πρόσωπο του κάθε φτωχού με την έννοια αυτή, δε βλέπαμε τον Χριστό; Και τελικά ποιος ΔΕΝ είναι φτωχός;
Βλέπεις όμως πως στο βάθος της παραβολής, κρύβεται ένα μεγάλο ερώτημα:
Τι σχέση έχω εγώ με τον Χριστό;
Η ποιότητα της πίστης μας θα καθορίσει την ποιότητα των σχέσεών μας.Όποιος έβαλε τον Θεό μόνον δυνάστη και νομοθέτη, πώς να νιώσει οικτιρμό για τον συνάνθρωπο; Αντίθετα, ο κρυμμένος του θυμός θα τον εξουθενώσει. Να λοιπόν πάλι μπροστά μας ο Φαρισαίος και ο μεγάλος γιος.
Όποιος όμως ένιωσε ευγνωμοσύνη για τον Θεό και την αγάπη Του, δεν μπορεί, παρά να γεμίζει φιλότιμο, κάθε φορά που καλείται να τον διακονήσει στο πρόσωπο του καθενός που βρίσκεται στο δρόμο του και περιμένει κάτι. Η παραβολή λοιπόν αυτή δεν μας αφήνει ποτέ χωρίς νόημα ζωής. Διότι, όπως η αγάπη του Θεού δεν τελειώνει, αν εμείς θελήσουμε, ούτε η ευγνωμοσύνη ούτε το φιλότιμο τελειώνει.
Γι’ αυτό και ο αγ. Συμεών ο νέος Θεολόγος λέει στη Φιλοκαλία:
«Εκείνος που διατάχθηκε να έχει τον πλησίον όπως τον εαυτό του, οφείλει να τον έχει έτσι, όχι για μια μέρα, αλλά για όλη του τη ζωή»
Και προχωρώντας σε άλλες διαστάσεις στο νόημα της παραβολής, άκου μέχρι πού φτάνει:
«Βλέποντας καθένας τον αδελφό του και τον πλησίον του σα να βλέπει τον Θεό του, να λογαριάζει τον εαυτό του πιο ελάχιστο απ’ αυτόν, αφού θα τον βλέπει σαν Δημιουργό του, και σαν τέτοιο να τον υποδέχεται και να τον τιμά και να διαθέτει όλα τα υπάρχοντά του για να τον περιποιηθεί, όπως ο Χριστός και Θεός μας διέθεσε το αίμα του για τη σωτηρία μας» (κεφ. 114).
Και όπως λέει ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας, η Βασιλεία του Θεού είναι το έλεός Του και εκεί θα εισέλθουν μόνον οι όμοιοι μ’ Αυτόν. (Εις την Θείαν Λειτουργίαν, 14)
Αυτό το τελευταίο μου θυμίζει και κάτι από τον Ντοστογιέφσκι:
Στους Αδελφούς Καραμάζωφ περιλαμβάνεται, μια λαϊκή ιστορία που άκουσε κάποτε, σχετικά με μια ηλικιωμένη γυναίκα που δεν έζησε σωστά και μετά θάνατο βρέθηκε σε μια λίμνη από φωτιά. Ο φύλακας Άγγελός της προσπαθούσε να κάνει ό,τι μπορούσε για να βοηθήσει. Η μόνη καλή πράξη όμως που θυμόταν ότι έκανε αυτή η γυναίκα όταν ζούσε, ήταν που είχε δώσει κάποτε από τον κήπο της ένα κρεμμύδι, σε μια ζητιάνα. Πήρε λοιπόν ο άγγελος το κρεμμύδι, είπε στη γυναίκα να πιαστεί απ’ αυτό κι άρχισε να την τραβά έξω από τη λίμνη. Μέσα στη λίμνη όμως δεν ήταν μόνη της. Όταν οι άλλοι είδαν τι συνέβαινε, μαζεύτηκαν τριγύρω και κρεμάστηκαν πάνω της με την ελπίδα να συρθούν κι αυτοί έξω μαζί της. Τότε όμως η γυναίκα, με τρόμο και αγανάκτηση, άρχισε να τους κλωτσά. «Αφήστε με», φώναξε. «Εμένα τραβά έξω, όχι εσάς. Δικό μου είναι το κρεμμύδι, όχι δικό σας». Τη στιγμή που το είπε αυτό, το κρεμμύδι έσπασε στα δύο και η γυναίκα έπεσε πίσω, μέσα στη λίμνη. Και εκεί μέσα καίγεται μέχρι σήμερα.
Ας έρθουμε τώρα και στην παραβολή, από το 25ο κεφ. του Ματθαίου…
Ανάλυση του μαθήματος εδώ
Για τις υπόλοιπες βαθμίδες εδώ
