«Πλησιάζει το δεκαπενταύγουστο. Καντηλέρια και μανουάλια γυαλίζονται. Καντήλια ανεβοκατεβαίνουν. Καλόγεροι, μετέωροι σε σκάλες, συγυρίζουν τα εξαρτήματα και τ΄ αφιερώματα. Κελλιώτες και ασκητές ετοιμάζουν τα φτωχά τους χειροτεχνήματα για το πανηγύρι των Ιβήρων. Έφθασα στη μονή των Ιβήρων το βράδι κατάκοπος» [Παπαντωνίου Ζαχαρία, Άγιον Όρος, Εστία, Αθήνα 1997, σελ. 35]. Εδώ διστάζω να συνεχίσω! Δέον και πρέπον να επιστρατεύσω την όλη όση δεξιοτεχνία ενκρύπτει η γνωστική μου διάκριση, να επιδαψαλεύσω την καλύτερη από τις γραφίδες μου για να καταθέσω μικρό θυμιατήρι, αναφορά ευπρόσδεκτη να κάμνω στην Κυρία Θεοτόκο και στο περιφρούρητο ιερό της καθίδρυμα, στην ιερά μονή των Ιβήρων, στον Αγιώνυμο και θεοπρόβλητο Άθωνα.
Φθάσαμε στην ιερά μονή των Ιβήρων τον Ιούλιο του 1997. Απόλυτη ησυχία, ανυπόφορη ζεστή καθώς ακολουθήσαμε το μονοπάτι με τα πόδια από τις Καρϋές. Δύο ώρες κάμναμε με σύντομο βηματισμό, χωρίς διακοπή, χωρίς ξεκούραση. Επιβλητικό μοναστήρι! Καστρομονάστηρο! Φρουριακές εγκαταστάσεις, μία τεράστια πόρτα με βαριά σίδερα. Μας έδωσαν δωμάτιο καθαρό, μας υποδέχθηκαν με απροσποίητη ευγένεια και καλοσύνη. Η δε χαρά μου ήταν απερίγραπτη σαν αντιλήφθηκα πως το δωμάτιό μας έβλεπε απευθείας στη θάλασσα. Όλη η αρμύρα του πελάγους ερχόταν εντός του κελλιού μου, ανακατεύονταν οι μυρωδιές, ανακατεύονταν οι θύμησες. Ο ανασασμός της θάλασσας βροντερός, η ορμή του ανοιχτού πελάγους έφθανε ορμητικά και προσέκρουε μελωδικά με σεβασμό επάνω στην άμμο, σεβόμενος και αυτός τον τόπο τον άγιο, το περιβόλι της Θεομήτορος!
Η Ιερά Μονή των Ιβήρων ιδρύθηκε από τον Άγιο Ιωάννη, στο τέλος του 10ου αιώνα μ.Χ., λίγο αργότερα από τις Μονές της Μεγίστης Λαύρας και του Βατοπεδίου. Μεταξύ των ιδρυτών συναντάμε και τ΄ όνομα του Ιωάννου Τορνικίου, ο οποίος ξεκίνησε και την ανέγερση της νέας Μονής, κοντά στα ερείπια της παλαιότερης Μονής του Κλήμεντος. Η νέα Μονή, ένεκα της καταγωγής των ιδρυτών της, θα ονομασθεί Μονή των Ιβήρων[Γεωργιανών], και σύντομα θα καταστεί πνευματικός φάρος και μοναστικό σπουδαστήριο προσευχής και αγιότητος. «Το 1821 η Μονή θα έχει έντονη εθνική δράση, δωρίζοντας τμήμα της περιουσίας της για τις ανάγκες του Αγώνα. Σε αυτήν θα μονάσει για λίγο και ο μάρτυρας του Έθνους, Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄»[Βασιλειάδη Νίκου – Καλλίτση Γιώργου, Άγιον Όρος, Οδοιπορικό δέκα αιώνων, Finatec, σελ. 52]. Η Μονή είναι αφιερωμένη στην εορτή της Κοιμήσεως της Κυρίας Θεοτόκου και σεμνύνεται όλως ιδιαιτέρως καθώς τεθησαύρισται σε αυτήν η θαυματουργός ιερά εικών της Κυρίας Παναγίας της Πορταϊτίσσης. Εξώ από τον αυλόγυρο της Μονής, ακολουθώ τα βήματα προς τον αρσανά, εκεί που κατά την παράδοση βρέθηκε η θαυματουργός εικόνα, στο ¨Αγίασμα¨ ως λέγουν οι μοναχοί. Ατενίζω το χρώμα της θάλασσας. Διάλογο ζητώ ν΄ανοίξω μαζί της. Τόσα ξέρει αυτή, τόσα έχει ακούσει! Στο ¨Αγίασμα¨ της Ιβήρων, ζητώ ευλογία να προσκυνήσω την ιερά εικόνα της Κυρίας Πορταϊτίσσης, αμαρτωλός ων, δέξαι με ως τον ληστήν και ως τον άσωτον. Εκεί στην ησυχία…! Ποιός έγραψε πως δεν αποκρίνεται η θάλασσα! Σύρω τα βήματά μου στο παρεκκλήσι της Κυρίας Θεοτόκου, δακρύβρεχτος, Μάνα ούσα η Κυρία Πάναγνος, γνωρίζει πόνο να προσπερνά, γνωρίζει στη λησμονιά λάθη των ανθρώπων να αφήνει. Έμεινα προ της ιεράς και θαυματουργής εικόνας αρκετή ώρα. Δεν της είπα τίποτα! Μόνο ατένιζα με θαυμασμό την ¨ωραιότητα της Παρθενίας της¨, την ¨αγλαόμορφη μορφή της¨, την ¨Άχραντη και γλυκύτατη Σκέπη της¨. Ντρεπόμουν ενώπιόν της, ντρεπόμουν που πατούσα τον Άθωνα, να είσαι εκεί έμπροσθεν της Κυρίας του Ουρανού και της Γης και να ντρέπεσαι τόση ώρα…!
Εκεί στην ησυχία της ιεράς Μονής των Ιβήρων προσμέτρησα και άφησα νωχελικά τον εαυτό μου, να με παρασύρει αποδέχθηκα η θαλάσσια αύρα του πελάγους. Άλλωστε τι να σου κάμνει ένα πέλαγος μπροστά στις τόσες μύχιες σκέψεις και ενθυμήσεις σου! Αδύνατο φαντάζει, φοβούμαι αδύνατο παρηγοριά να δώσει.
Εγκαταβιώσαμε στο μοναστήρι δύο ημέρες. Με εντυπωσίασε η ¨τάξη¨ των μοναχών, η πνευματικότητα που αναδυόταν από κάθε τους κίνηση, η καθαριότητα, η ομαλή εναρμόνιση των προσκυνητών στο πρόγραμμα της μονής, αβίαστα, χωρίς προσθήκες και προτροπές, χωρίς υποδείξεις. Ω της ησυχίας! Ω της απροσποίητης αρχοντιάς! Μονή των Ιβήρων, Μονή αρχοντική και πανευφρόσυνη!
Πέρασε καιρός από την τελευταία μου επίσκεψη στην ιερά Μονή, μα ενθυμούμαι ωσάν εχθές κάθε βήμα μου εκεί, κάθε μου λογισμό και σκέψη, κάθε μου υπόσχεση, κάθε απάντηση στις εναγώνιες απορίες μου. Ω φιλομόναχε προσκυνητά του Άθωνος, φιλέρημη και φιλήσυχη αγωνιούσα υπέρ του κόσμου καρδιά! Ενθυμήσου το θεοφρούρητο μοναστήρι των Ιβήρων, μη λησμονήσεις την ιερά εικόνα της Κυρίας Πορταϊτίσσης. Και κάθε φορά που θα σταθείς ενώπιον της Παναγίας Μορφής της, είτε στον Άθωνα είτε στον κόσμο, τούτο έχω να σου πω: «Μάνα ούσα η Κυρία Θεοτόκος, γνωρίζει πόνο να προσπερνά, γνωρίζω στη λησμονιά λάθη των ανθρώπων ν΄αφήνει».
Έμεινα προ της ιεράς και θαυματουργής εικόνας αρκετή ώρα. Δεν της είπα τίποτα! Μόνο ατένιζα με θαυμασμό…
Φθάσαμε στην ιερά μονή των Ιβήρων τον Ιούλιο του 1997. Απόλυτη ησυχία, ανυπόφορη ζεστή καθώς ακολουθήσαμε το μονοπάτι με τα πόδια από τις Καρϋές. Δύο ώρες κάμναμε με σύντομο βηματισμό, χωρίς διακοπή, χωρίς ξεκούραση. Επιβλητικό μοναστήρι! Καστρομονάστηρο! Φρουριακές εγκαταστάσεις, μία τεράστια πόρτα με βαριά σίδερα. Μας έδωσαν δωμάτιο καθαρό, μας υποδέχθηκαν με απροσποίητη ευγένεια και καλοσύνη. Η δε χαρά μου ήταν απερίγραπτη σαν αντιλήφθηκα πως το δωμάτιό μας έβλεπε απευθείας στη θάλασσα. Όλη η αρμύρα του πελάγους ερχόταν εντός του κελλιού μου, ανακατεύονταν οι μυρωδιές, ανακατεύονταν οι θύμησες. Ο ανασασμός της θάλασσας βροντερός, η ορμή του ανοιχτού πελάγους έφθανε ορμητικά και προσέκρουε μελωδικά με σεβασμό επάνω στην άμμο, σεβόμενος και αυτός τον τόπο τον άγιο, το περιβόλι της Θεομήτορος!
Η Ιερά Μονή των Ιβήρων ιδρύθηκε από τον Άγιο Ιωάννη, στο τέλος του 10ου αιώνα μ.Χ., λίγο αργότερα από τις Μονές της Μεγίστης Λαύρας και του Βατοπεδίου. Μεταξύ των ιδρυτών συναντάμε και τ΄ όνομα του Ιωάννου Τορνικίου, ο οποίος ξεκίνησε και την ανέγερση της νέας Μονής, κοντά στα ερείπια της παλαιότερης Μονής του Κλήμεντος. Η νέα Μονή, ένεκα της καταγωγής των ιδρυτών της, θα ονομασθεί Μονή των Ιβήρων[Γεωργιανών], και σύντομα θα καταστεί πνευματικός φάρος και μοναστικό σπουδαστήριο προσευχής και αγιότητος. «Το 1821 η Μονή θα έχει έντονη εθνική δράση, δωρίζοντας τμήμα της περιουσίας της για τις ανάγκες του Αγώνα. Σε αυτήν θα μονάσει για λίγο και ο μάρτυρας του Έθνους, Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄»[Βασιλειάδη Νίκου – Καλλίτση Γιώργου, Άγιον Όρος, Οδοιπορικό δέκα αιώνων, Finatec, σελ. 52]. Η Μονή είναι αφιερωμένη στην εορτή της Κοιμήσεως της Κυρίας Θεοτόκου και σεμνύνεται όλως ιδιαιτέρως καθώς τεθησαύρισται σε αυτήν η θαυματουργός ιερά εικών της Κυρίας Παναγίας της Πορταϊτίσσης. Εξώ από τον αυλόγυρο της Μονής, ακολουθώ τα βήματα προς τον αρσανά, εκεί που κατά την παράδοση βρέθηκε η θαυματουργός εικόνα, στο ¨Αγίασμα¨ ως λέγουν οι μοναχοί. Ατενίζω το χρώμα της θάλασσας. Διάλογο ζητώ ν΄ανοίξω μαζί της. Τόσα ξέρει αυτή, τόσα έχει ακούσει! Στο ¨Αγίασμα¨ της Ιβήρων, ζητώ ευλογία να προσκυνήσω την ιερά εικόνα της Κυρίας Πορταϊτίσσης, αμαρτωλός ων, δέξαι με ως τον ληστήν και ως τον άσωτον. Εκεί στην ησυχία…! Ποιός έγραψε πως δεν αποκρίνεται η θάλασσα! Σύρω τα βήματά μου στο παρεκκλήσι της Κυρίας Θεοτόκου, δακρύβρεχτος, Μάνα ούσα η Κυρία Πάναγνος, γνωρίζει πόνο να προσπερνά, γνωρίζει στη λησμονιά λάθη των ανθρώπων να αφήνει. Έμεινα προ της ιεράς και θαυματουργής εικόνας αρκετή ώρα. Δεν της είπα τίποτα! Μόνο ατένιζα με θαυμασμό την ¨ωραιότητα της Παρθενίας της¨, την ¨αγλαόμορφη μορφή της¨, την ¨Άχραντη και γλυκύτατη Σκέπη της¨. Ντρεπόμουν ενώπιόν της, ντρεπόμουν που πατούσα τον Άθωνα, να είσαι εκεί έμπροσθεν της Κυρίας του Ουρανού και της Γης και να ντρέπεσαι τόση ώρα…!
Εκεί στην ησυχία της ιεράς Μονής των Ιβήρων προσμέτρησα και άφησα νωχελικά τον εαυτό μου, να με παρασύρει αποδέχθηκα η θαλάσσια αύρα του πελάγους. Άλλωστε τι να σου κάμνει ένα πέλαγος μπροστά στις τόσες μύχιες σκέψεις και ενθυμήσεις σου! Αδύνατο φαντάζει, φοβούμαι αδύνατο παρηγοριά να δώσει.
Εγκαταβιώσαμε στο μοναστήρι δύο ημέρες. Με εντυπωσίασε η ¨τάξη¨ των μοναχών, η πνευματικότητα που αναδυόταν από κάθε τους κίνηση, η καθαριότητα, η ομαλή εναρμόνιση των προσκυνητών στο πρόγραμμα της μονής, αβίαστα, χωρίς προσθήκες και προτροπές, χωρίς υποδείξεις. Ω της ησυχίας! Ω της απροσποίητης αρχοντιάς! Μονή των Ιβήρων, Μονή αρχοντική και πανευφρόσυνη!
Πέρασε καιρός από την τελευταία μου επίσκεψη στην ιερά Μονή, μα ενθυμούμαι ωσάν εχθές κάθε βήμα μου εκεί, κάθε μου λογισμό και σκέψη, κάθε μου υπόσχεση, κάθε απάντηση στις εναγώνιες απορίες μου. Ω φιλομόναχε προσκυνητά του Άθωνος, φιλέρημη και φιλήσυχη αγωνιούσα υπέρ του κόσμου καρδιά! Ενθυμήσου το θεοφρούρητο μοναστήρι των Ιβήρων, μη λησμονήσεις την ιερά εικόνα της Κυρίας Πορταϊτίσσης. Και κάθε φορά που θα σταθείς ενώπιον της Παναγίας Μορφής της, είτε στον Άθωνα είτε στον κόσμο, τούτο έχω να σου πω: «Μάνα ούσα η Κυρία Θεοτόκος, γνωρίζει πόνο να προσπερνά, γνωρίζω στη λησμονιά λάθη των ανθρώπων ν΄αφήνει».
Έμεινα προ της ιεράς και θαυματουργής εικόνας αρκετή ώρα. Δεν της είπα τίποτα! Μόνο ατένιζα με θαυμασμό…
* Θεολόγου – Φιλολόγου, Υπ. Δρος Παν/μίου Αθηνών
