Τή Δευτέρα 24 Ὀκτωβρίου, μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἔναρξης τῆς νέας ἱεραποστολικῆς - κατηχητικῆς χρονιᾶς, πραγματοποιήθηκε ἡ ἐτήσια Σύναξη Στελεχῶν Κατηχητικοῦ ἔργου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας στόν Ἱερό Ἐνοριακό Ναό Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης Ἁλίμου. Προηγήθηκε ἡ ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ καί στό τέλος, μετά ἀπό σύντομη ἀναφορά τοῦ Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου μας, Μητροπολίτου Νέας Σμύρνης κ. Συμεών, στίς δυσκολίες πού προκαλεῖ ἡ συνεχιζόμενη οἰκονομική κρίση, ἀκολούθησε εἰσήγηση τοῦ Πανοσ. Ἀρχιμ. τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας π. Βασιλείου Γιαννάκα, μέ θέμα: «Ἡ ἀξία τοῦ Κατηχητικοῦ Σχολείου στόν σύγχρονο κόσμο».
Ὁ π. Βασίλειος ἀναφέρθηκε ἀρχικά στήν πνευματική κατάσταση τῆς σύγχρονης κοινωνίας. «Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, εἶπε, τείνει νά γίνει ἕνας ἐπίπεδος πνευματικά ἄνθρωπος, ἕνας καταναλωτής μέ βιολογικές μόνο ἀνάγκες καί ἀναζητήσεις. Ἡ κρίση τῆς ἐποχῆς μας προφανῶς δέν εἶναι τόσο οἰκονομική ὅσο πνευματική καί ὑπαρξιακή. Τά σύγχρονα παιδιά κινδυνεύουν νά μεγαλώσουν ὡς «ἄθεοι ἐν τῷ κόσμῳ» (Ἐφεσ. 2,11), μέ νεκρή τήν πνευματική τους διάσταση ἀπό τήν πείνα, τόν λιμό πού μαστίζει τήν ἐποχή μας, πού εἶναι «λιμός τοῦ ἀκοῦσαι λόγον Κυρίου» (Ἀμώς 8,11). Κι αὐτό γίνεται φανερό:
1) Στήν οἰκογένεια καθώς πληθαίνουν οἱ οἰκογένειες πού δέν ἔχουν οὐσιαστική σχέση μέ τήν Ἐκκλησία καί λιγοστεύουν ἐκεῖνες πού «ἐκτρέφουν τά τέκνα αὐτῶν ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου» (Ἐφεσ. 6,4).
2) Στό σχολεῖο πού πλέον δέν εἶναι ὅπως τό ὁραματίστηκε ὁ πατρο-Κοσμᾶς καθώς δέν προσφέρει συστηματική χριστιανική ἀγωγή. Καί ἔτσι βαδίζουμε σέ μιά γενικευμένη ἔλλειψη χριστιανικῆς παιδείας.
Ἀπέναντι σ’ ὅλα αὐτά στέκεται ἡ Ἐκκλησία καί τό Κατηχητικό Σχολεῖο. Αὐτή εἶναι ἡ μόνη ἐλπίδα... Καί τό ὅπλο της ἦταν πάντα ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Ἡ μετάδοση τῶν θείων ἀληθειῶν. Ὁ λαός μας ἄν καί εἶναι ὀρθόδοξος χριστιανικός ὅμως ἔχει βαθύτατη ἀνάγκη ἐπανευαγγελισμοῦ καί κατήχησης. Νά μήν ἐπαναπαυόμαστε μέ τό γεγονός ὅτι στίς γιορτές ἤ ἀκόμα καί τίς Κυριακές οἱ ναοί γεμίζουν μέ πιστούς. Στίς πολυάριθμες ἀστικές ἐνορίες πού ζοῦμε οἱ ἀριθμοί αὐτοί εἶναι ἀπατηλοί. Ἡ παραδοσιακή αὐτή σχέση μέ τήν Ἐκκλησία πού ἔχουν κάποιοι, εἶναι ἁπλά ἡ κεκτημένη ταχύτητα ἀπό τό παρελθόν. Ἡ ἀπομάκρυνση εἶναι βαθιά, συστηματική καί οὐσιαστική... γι’ αὐτό δέν πρέπει νά ἐπαναπαυόμαστε.
Οἱ δυσκολίες ὄχι μόνο δέν πρέπει νά ἀποτελοῦν ἀφορμή γιά ἀπογοήτευση καί ἐγκατάλειψη τοῦ ἀγώνα, ἀλλά μοναδική πρόκληση καί εὐκαιρία γιά δράση. Ὅλοι ἐμεῖς πού ἀποτελοῦμε τό κατηχητικό σχολεῖο τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, εἶναι ἀνάγκη νά παλέψουμε μέ τίς προκλήσεις τῆς ἐποχῆς. Νά νιώσουμε ἀπό τόν νεώτερο βοηθό ὡς τόν γηραιότερο ἐπίσκοπο τῆς Συνόδου ὅτι εἴμαστε ὅλοι στρατιῶτες Ἐκείνου πού «ἐξῆλθεν νικῶν καί ἵνα νικήσῃ» (Ἀποκ. 6,2). Στό ἔργο τῆς κατήχησης δέν περισσεύει κανείς. «Καθείς τόν κόπο του θά βάλει» καί τίς ἱκανότητές του καί τόν ἐνθουσιασμό του καί τίς προτάσεις του.
Στή συνέχεια ἀναφέρθηκε σέ πρακτικά θέματα γιά τήν προσέγγιση τῶν παιδιῶν, στήν ἀξία τῆς προσωπικότητας τοῦ κατηχητοῦ καί στόν τρόπο τῆς ἐργασίας του, στό περιεχόμενο τῆς κατήχησης. Καί τόνισε μέ ἔμφαση: «Αὐτός ἦταν, εἶναι καί θά εἶναι πάντα ὁ στόχος τοῦ Κατηχητικοῦ Σχολείου σέ κάθε ἐποχή καί ἄρα καί στή δική μας. Νά συνδέσει τά παιδιά μέ τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ... Στή σύνδεση μαζί Του, λοιπόν, νά ἐπικεντρώνουμε. Μιά σύνδεση ἡ ὁποία ὁλοκληρώνεται διά τῶν μυστηρίων. Κι ἐδῶ βρίσκεται ὁ μεγάλος ρόλος τοῦ κληρικοῦ. Αὐτός εἶναι ἡ ψυχή τοῦ ἔργου. Πρέπει νά δοῦν στό πρόσωπό του τόν πνευματικό πατέρα...», πού θά φροντίσει γιά τή σωστή συμμετοχή τῶν παιδιῶν στή λατρευτική καί μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας.
«Μήπως μεριμνοῦμε καί τιρβάζουμε περί πολλά καί ξεχνᾶμε ὅτι ἑνός ἐστι χρεία; Ἄν δέν ἐπικεντρώσουμε στήν οὐσία κινδυνεύουμε νά μᾶς μείνουν τά μάρμαρα καί οἱ πολυέλαιοι! Στό ἐξωτερικό ναοί ἄλλων δογμάτων, πωλοῦνται καί γίνονται ἑστιατόρια γιατί δέν ὑπάρχουν πιστοί νά τούς συντηρήσουν... Αὐτά οἱ Ἀπόστολοι τά ξεκαθάρισαν ἀπό τήν πρώτη στιγμή: “Oὐκ ἀρεστόν ἐστιν ἡμᾶς καταλείψαντας τόν λόγον τοῦ θεοῦ διακονεῖν τραπέζαις” (Πράξ. 6,2).
Στόχος μας δέν εἶναι νά διοργανώνουμε αἱμοδοσίες ἤ ἐράνους ἀγάπης μέ σκοπό νά ὑποκαταστήσουμε τίς ὑγειονομικές καί προνοιακές κρατικές ὑπηρεσίες. Στόχος τῆς Ἐκκλησίας δέν εἶναι νά ἀντικαταστήσει τό κράτος, ἀλλά νά μεταμορφώσει τούς πολίτες. Νά δημιουργήσει ἐθελοντές, φιλανθρώπους, δωρητές, ἀνθρώπους πιστούς πού μέ αὐταπάρνηση καί ἀνιδιοτέλεια θά προσφέρουν ὄχι γιά νά γραφτεῖ τό ὄνομά τους σέ ἀναμνηστικές πλάκες, ἀλλά στό βιβλίο τοῦ Θεοῦ.
Ἀπό τό Κατηχητικό θά προέλθουν οἱ σωστοί οἰκογενειάρχες, οἱ ἔντιμοι ἐπαγγελματίες, οἱ ἀληθινοί πατριῶτες σέ ὅποια θέση τῆς πατρίδος κι ἄν βρεθοῦν... οἱ ὑγιεῖς ἄνθρωποι. Ἀπό αὐτούς θά προέλθει τό αὐριανό ἐκκλησίασμα, οἱ λειτουργοί, καί ὅλοι οἱ πνευματικοί ἐργάτες. Γι’ αὐτούς εἶπε ὁ Κύριος “ὑμεῖς ἐστε τό ἅλας τῆς γῆς... ὑμεῖς ἐστε τό φῶς τοῦ κόσμου... οὕτω λαμψάτω τό φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τά καλά ἔργα καί δοξάσωσιν τόν πατέρα ὑμῶν τόν ἐν τοῖς οὐρανοῖς” (Ματθ. 5,13-16).
Ἡ ἐπιτυχία τοῦ Κατηχητικοῦ δέν ἐξαρτᾶται μόνο ἀπό μεθόδους καί μέσα. Ἡ πίστη δέν διαδίδεται ὅπως μιά πληροφορία, ἀλλά μέ τόν ἴδιο ἐκεῖνο τρόπο, μέ τόν ὁποῖο μεταβιβάζεται ἡ ζωή. Καί ἡ ζωή πηγάζει μόνο ἀπό τή ζωή. Ἕνας ζωντανός θά γεννηθεῖ ἀπό ἄλλον ἐπίσης ζωντανό. Ὅσο πιό ὑγειής εἶναι ἡ προσωπική πνευματική μας ζωή, τόσο καί ἐκεῖνο πού θά μεταδίδουμε στά παιδιά, θά εἶναι γνήσια ἐκκλησιαστική κατήχηση πού θά τά ὁδηγεῖ στό Θεό...
Λέει ὁ Ἠσαΐας μέ δέος σέ ἐκείνη τήν ἀποκάλυψη πού εἶδε: “Καί ἤκουσα τῆς φωνῆς Κυρίου λέγοντος τίνα ἀποστείλω καί τίς πορεύσεται πρός τόν λαόν τοῦτον καί εἶπα ἰδού εἰμι ἐγώ ἀπόστειλόν με” (Ἠσ. 6,8). Μέ τήν ἴδια πίστη καί τό ἴδιο δέος ἄς ἀνταποκρινόμαστε κι ἐμεῖς στήν πρόσκληση τοῦ Θεοῦ καί τήνῦ Ναοῦ καί στό τέλος ὁ Σεβασμιώτατος κ. Συμεών εὐχήθηκε σέ ὅλα τά στελέχη καλή δύναμη στό ἔργο τους καί τούς πρόσφερε ὡς εὐλογία τήν ἠχογραφημένη ἔκδοση τῆς Καινῆς Διαθήκης.
Ὁ π. Βασίλειος ἀναφέρθηκε ἀρχικά στήν πνευματική κατάσταση τῆς σύγχρονης κοινωνίας. «Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, εἶπε, τείνει νά γίνει ἕνας ἐπίπεδος πνευματικά ἄνθρωπος, ἕνας καταναλωτής μέ βιολογικές μόνο ἀνάγκες καί ἀναζητήσεις. Ἡ κρίση τῆς ἐποχῆς μας προφανῶς δέν εἶναι τόσο οἰκονομική ὅσο πνευματική καί ὑπαρξιακή. Τά σύγχρονα παιδιά κινδυνεύουν νά μεγαλώσουν ὡς «ἄθεοι ἐν τῷ κόσμῳ» (Ἐφεσ. 2,11), μέ νεκρή τήν πνευματική τους διάσταση ἀπό τήν πείνα, τόν λιμό πού μαστίζει τήν ἐποχή μας, πού εἶναι «λιμός τοῦ ἀκοῦσαι λόγον Κυρίου» (Ἀμώς 8,11). Κι αὐτό γίνεται φανερό:
1) Στήν οἰκογένεια καθώς πληθαίνουν οἱ οἰκογένειες πού δέν ἔχουν οὐσιαστική σχέση μέ τήν Ἐκκλησία καί λιγοστεύουν ἐκεῖνες πού «ἐκτρέφουν τά τέκνα αὐτῶν ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου» (Ἐφεσ. 6,4).
2) Στό σχολεῖο πού πλέον δέν εἶναι ὅπως τό ὁραματίστηκε ὁ πατρο-Κοσμᾶς καθώς δέν προσφέρει συστηματική χριστιανική ἀγωγή. Καί ἔτσι βαδίζουμε σέ μιά γενικευμένη ἔλλειψη χριστιανικῆς παιδείας.
Ἀπέναντι σ’ ὅλα αὐτά στέκεται ἡ Ἐκκλησία καί τό Κατηχητικό Σχολεῖο. Αὐτή εἶναι ἡ μόνη ἐλπίδα... Καί τό ὅπλο της ἦταν πάντα ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Ἡ μετάδοση τῶν θείων ἀληθειῶν. Ὁ λαός μας ἄν καί εἶναι ὀρθόδοξος χριστιανικός ὅμως ἔχει βαθύτατη ἀνάγκη ἐπανευαγγελισμοῦ καί κατήχησης. Νά μήν ἐπαναπαυόμαστε μέ τό γεγονός ὅτι στίς γιορτές ἤ ἀκόμα καί τίς Κυριακές οἱ ναοί γεμίζουν μέ πιστούς. Στίς πολυάριθμες ἀστικές ἐνορίες πού ζοῦμε οἱ ἀριθμοί αὐτοί εἶναι ἀπατηλοί. Ἡ παραδοσιακή αὐτή σχέση μέ τήν Ἐκκλησία πού ἔχουν κάποιοι, εἶναι ἁπλά ἡ κεκτημένη ταχύτητα ἀπό τό παρελθόν. Ἡ ἀπομάκρυνση εἶναι βαθιά, συστηματική καί οὐσιαστική... γι’ αὐτό δέν πρέπει νά ἐπαναπαυόμαστε.
Οἱ δυσκολίες ὄχι μόνο δέν πρέπει νά ἀποτελοῦν ἀφορμή γιά ἀπογοήτευση καί ἐγκατάλειψη τοῦ ἀγώνα, ἀλλά μοναδική πρόκληση καί εὐκαιρία γιά δράση. Ὅλοι ἐμεῖς πού ἀποτελοῦμε τό κατηχητικό σχολεῖο τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, εἶναι ἀνάγκη νά παλέψουμε μέ τίς προκλήσεις τῆς ἐποχῆς. Νά νιώσουμε ἀπό τόν νεώτερο βοηθό ὡς τόν γηραιότερο ἐπίσκοπο τῆς Συνόδου ὅτι εἴμαστε ὅλοι στρατιῶτες Ἐκείνου πού «ἐξῆλθεν νικῶν καί ἵνα νικήσῃ» (Ἀποκ. 6,2). Στό ἔργο τῆς κατήχησης δέν περισσεύει κανείς. «Καθείς τόν κόπο του θά βάλει» καί τίς ἱκανότητές του καί τόν ἐνθουσιασμό του καί τίς προτάσεις του.
Στή συνέχεια ἀναφέρθηκε σέ πρακτικά θέματα γιά τήν προσέγγιση τῶν παιδιῶν, στήν ἀξία τῆς προσωπικότητας τοῦ κατηχητοῦ καί στόν τρόπο τῆς ἐργασίας του, στό περιεχόμενο τῆς κατήχησης. Καί τόνισε μέ ἔμφαση: «Αὐτός ἦταν, εἶναι καί θά εἶναι πάντα ὁ στόχος τοῦ Κατηχητικοῦ Σχολείου σέ κάθε ἐποχή καί ἄρα καί στή δική μας. Νά συνδέσει τά παιδιά μέ τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ... Στή σύνδεση μαζί Του, λοιπόν, νά ἐπικεντρώνουμε. Μιά σύνδεση ἡ ὁποία ὁλοκληρώνεται διά τῶν μυστηρίων. Κι ἐδῶ βρίσκεται ὁ μεγάλος ρόλος τοῦ κληρικοῦ. Αὐτός εἶναι ἡ ψυχή τοῦ ἔργου. Πρέπει νά δοῦν στό πρόσωπό του τόν πνευματικό πατέρα...», πού θά φροντίσει γιά τή σωστή συμμετοχή τῶν παιδιῶν στή λατρευτική καί μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας.
«Μήπως μεριμνοῦμε καί τιρβάζουμε περί πολλά καί ξεχνᾶμε ὅτι ἑνός ἐστι χρεία; Ἄν δέν ἐπικεντρώσουμε στήν οὐσία κινδυνεύουμε νά μᾶς μείνουν τά μάρμαρα καί οἱ πολυέλαιοι! Στό ἐξωτερικό ναοί ἄλλων δογμάτων, πωλοῦνται καί γίνονται ἑστιατόρια γιατί δέν ὑπάρχουν πιστοί νά τούς συντηρήσουν... Αὐτά οἱ Ἀπόστολοι τά ξεκαθάρισαν ἀπό τήν πρώτη στιγμή: “Oὐκ ἀρεστόν ἐστιν ἡμᾶς καταλείψαντας τόν λόγον τοῦ θεοῦ διακονεῖν τραπέζαις” (Πράξ. 6,2).
Στόχος μας δέν εἶναι νά διοργανώνουμε αἱμοδοσίες ἤ ἐράνους ἀγάπης μέ σκοπό νά ὑποκαταστήσουμε τίς ὑγειονομικές καί προνοιακές κρατικές ὑπηρεσίες. Στόχος τῆς Ἐκκλησίας δέν εἶναι νά ἀντικαταστήσει τό κράτος, ἀλλά νά μεταμορφώσει τούς πολίτες. Νά δημιουργήσει ἐθελοντές, φιλανθρώπους, δωρητές, ἀνθρώπους πιστούς πού μέ αὐταπάρνηση καί ἀνιδιοτέλεια θά προσφέρουν ὄχι γιά νά γραφτεῖ τό ὄνομά τους σέ ἀναμνηστικές πλάκες, ἀλλά στό βιβλίο τοῦ Θεοῦ.
Ἀπό τό Κατηχητικό θά προέλθουν οἱ σωστοί οἰκογενειάρχες, οἱ ἔντιμοι ἐπαγγελματίες, οἱ ἀληθινοί πατριῶτες σέ ὅποια θέση τῆς πατρίδος κι ἄν βρεθοῦν... οἱ ὑγιεῖς ἄνθρωποι. Ἀπό αὐτούς θά προέλθει τό αὐριανό ἐκκλησίασμα, οἱ λειτουργοί, καί ὅλοι οἱ πνευματικοί ἐργάτες. Γι’ αὐτούς εἶπε ὁ Κύριος “ὑμεῖς ἐστε τό ἅλας τῆς γῆς... ὑμεῖς ἐστε τό φῶς τοῦ κόσμου... οὕτω λαμψάτω τό φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τά καλά ἔργα καί δοξάσωσιν τόν πατέρα ὑμῶν τόν ἐν τοῖς οὐρανοῖς” (Ματθ. 5,13-16).
Ἡ ἐπιτυχία τοῦ Κατηχητικοῦ δέν ἐξαρτᾶται μόνο ἀπό μεθόδους καί μέσα. Ἡ πίστη δέν διαδίδεται ὅπως μιά πληροφορία, ἀλλά μέ τόν ἴδιο ἐκεῖνο τρόπο, μέ τόν ὁποῖο μεταβιβάζεται ἡ ζωή. Καί ἡ ζωή πηγάζει μόνο ἀπό τή ζωή. Ἕνας ζωντανός θά γεννηθεῖ ἀπό ἄλλον ἐπίσης ζωντανό. Ὅσο πιό ὑγειής εἶναι ἡ προσωπική πνευματική μας ζωή, τόσο καί ἐκεῖνο πού θά μεταδίδουμε στά παιδιά, θά εἶναι γνήσια ἐκκλησιαστική κατήχηση πού θά τά ὁδηγεῖ στό Θεό...
Λέει ὁ Ἠσαΐας μέ δέος σέ ἐκείνη τήν ἀποκάλυψη πού εἶδε: “Καί ἤκουσα τῆς φωνῆς Κυρίου λέγοντος τίνα ἀποστείλω καί τίς πορεύσεται πρός τόν λαόν τοῦτον καί εἶπα ἰδού εἰμι ἐγώ ἀπόστειλόν με” (Ἠσ. 6,8). Μέ τήν ἴδια πίστη καί τό ἴδιο δέος ἄς ἀνταποκρινόμαστε κι ἐμεῖς στήν πρόσκληση τοῦ Θεοῦ καί τήνῦ Ναοῦ καί στό τέλος ὁ Σεβασμιώτατος κ. Συμεών εὐχήθηκε σέ ὅλα τά στελέχη καλή δύναμη στό ἔργο τους καί τούς πρόσφερε ὡς εὐλογία τήν ἠχογραφημένη ἔκδοση τῆς Καινῆς Διαθήκης.